Της Κωνσταντίνας Τζανουδάκη,
Ένας μαγευτικός προορισμός, που ικανοποιεί κάθε επισκέπτη όταν αντικρίζει την αντανάκλαση των χρωμάτων του ουρανού και των βουνών, είναι η λίμνη Πλαστήρα. Η λίμνη Πλαστήρα ή αλλιώς λίμνη Ταυρωπού είναι αποτέλεσμα φυσικής προέλευσης και τεχνικής επέμβασης. Λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του στρατιωτικού και πολιτικού Νικόλαου Πλαστήρα, ο οποίος ονειρεύτηκε το φράγμα στη σημερινή του θέση, τα νερά σκέπασαν το οροπέδιο και πρόσφεραν άφθονο νερό στον θεσσαλικό κάμπο. Εκεί κατοικούν μετά τη μυστική συμφωνία των νερών νεράιδες, δρυάδες και ορειάδες, παλαιοί κάτοικοι των στοιχειωμένων τόπων που πρωταγωνιστούν στις ιστορίες των κατοίκων των χωριών που περικυκλώνουν την λίμνη. Τα χωριά είναι πολλά. Είναι οι φύλακες της λίμνης και το καθένα έχει τη δική του ομορφιά και ιστορία. Πολλά από αυτά προσφέρουν δυνατότητες δραστηριοποίησης στους επισκέπτες που αξίζει να αναφερθούν.
Το πρώτο χωριό στην περίμετρο της λίμνης είναι το Κρυονέρι. Η παλαιά του ονομασία είναι Στούγκος και είναι από τις πιο δραστήριες κοινότητες με πολλούς νέους. Έχει μεγάλη ιστορική παράδοση. Πολλοί κάτοικοι συμμετείχαν στην Επανάσταση του ’21, με γνωστότερο τον Χρήστο Καραχρήστο, ο οποίος εκτελούσε χρέη γιατρού στον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Η εκκλησία του Αγ. Νικολάου φιλοξενεί το θαυμάσιο ιστορικό τέμπλο της παλαιάς εκκλησίας της Κοίμησης της Θεοτόκου, που δεν υπάρχει πια.
Πίσω από το Κρυονέρι είναι η Κερασιά. Το όνομά της προέρχεται από τις πολλές κερασιές που έχει το χωριό. Φημίζεται για τον παραδοσιακό νερόμυλό της και τις πολλές εξοχές με βρύσες, όπως η Μάνα του νερού και η Κλεφτόβρυση. Ακόμα, επισκέψιμο είναι το μοναστήρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στο οποίο θα δείτε τοιχογραφίες από τον 17ο αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση, η εκκλησία του χτίστηκε μετά από υπόδειξη της ίδιας της Παναγίας. Καθώς την μετέφεραν στην Κερασιά από τη Λάσδα, η εικόνα της Παναγίας δάκρυζε και όπου έπεφταν τα δάκρυά της φύτρωναν νάρκισσοι, που είναι γνωστοί ως δακράκια, «Δάκρυα της Παναγίας». Τα δακράκια ανθίζουν την άνοιξη στην όχθη της λίμνης, συμβάλλοντας στην ομορφιά του τοπίου.
Επόμενο χωριό είναι η Πεζούλα, τόπος γέννησης του οσιομάρτυρα Σεραφείμ. Ωστόσο, εκτός από τη θρησκευτική του παράδοση, το χωριό ικανοποιεί πιο δραστήριους επισκέπτες. Το κέντρο ενημέρωσης και διοργάνωσης δραστηριοτήτων «Ταυρωπός» δίνει τη δυνατότητα περιήγησης της λίμνης με ποδήλατο-καταμαράν. Ακόμα, αρκετοί επιλέγουν μια απλή βαρκάδα ή κολύμπι στην πλαζ της λίμνης, αντικρίζοντας την Ωραία Κοιμωμένη που σχηματίζουν οι κορυφές των βουνών των Αγράφων. Τι πιο ωραίο από το να βλέπεις έναν πίνακα ζωγραφικής να ξετυλίγεται μπροστά σου και να αφήνεις τη φαντασία σου να καλπάζει!
Εάν επιθυμούν, βέβαια, το ορεινό στοιχείο, μια επιλογή είναι το ορειβατικό ποδήλατο. Μια άλλη επιλογή είναι η πεζοπορία σε ένα εκτεταμένο δίκτυο μονοπατιών, πάνω σε αυτά που χρησιμοποιούσαν οι ντόπιοι για τις παραδοσιακές ασχολίες τους. Αφετηρία αποτελεί το σύγχρονο ορειβατικό καταφύγιο στη θέση Καραμανώλη, που έχει τη δυνατότητα φιλοξενίας 25 ατόμων, είτε είναι μεμονωμένοι ορειβάτες είτε σύλλογοι. Η διαδρομή μέσα από τις καστανιές, καρυδιές και βελανιδιές αποζημιώνουν την κούραση. Για τους περισσότερο φιλόζωους υπάρχει και η δυνατότητα περιήγησης υπό τη σέλα ενός αλόγου. Ενώ για όσους θέλουν να απολαύσουν απλά τον καφέ τους και να δοκιμάσουν τοπικά γλυκίσματα, η πλαζ της Πεζούλας είναι κατάλληλη τους καλοκαιρινούς και φθινοπωρινούς μήνες.
Σε μεγαλύτερο υψόμετρο, το χωριό Νεράιδα είναι προικισμένο με καστανιές και έλατα. Κάνοντας μια αναδρομή στο παρελθόν, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο λειτουργούσε τυπογραφείο και το σπίτι του Πλαστήρα είχε μετατραπεί σε στρατηγείο Άγγλου Λοχαγού. Πριν χτιστεί το φράγμα, το οροπέδιο είχε μετατραπεί σε συμμαχικό αεροδρόμιο με την άγνοια των Γερμανών. Είναι εντυπωσιακό που κατάφερε να κρατήσει την επικοινωνία με το Κάιρο, όπου είχε εγκατασταθεί η Ελληνική Κυβέρνηση όταν εξορίστηκε. Όσον αφορά τις δραστηριότητες που προσφέρει το χωριό, ο δρόμος από την πλατεία του χωριού οδηγεί σε χιονοδρομικό κέντρο, το οποίο, βέβαια, δεν είναι πολύ μεγάλο, αλλά εξυπηρετεί τους πιο αρχάριους και όσους θέλουν μια γρήγορη πρόσβαση σε ένα χειμερινό σπορ.
Το μπαλκόνι της λίμνης είναι το Νεοχώρι. Είχε ιδιαίτερα πρωταγωνιστικό ρόλο τον 16ο και 17ο αιώνα. Η αρχιτεκτονική και η κατασκευή των σπιτιών το επιβεβαιώνουν. Επιπλέον, λειτούργησε εκεί μια από τις σπουδαιότερες σχολές, η σχολή των Αγράφων. Πρόσφατα, δημιούργησαν ένα ηλεκτρονικό περίπτερο πληροφόρησης για την καλύτερη εξυπηρέτηση των επισκεπτών, το οποίο προκαλεί εντύπωση, καθώς λείπει από άλλες πιο αστικές περιοχές. Επίσης, στο πέτρινο σχολείο του χωριού, έπειτα από ανακαίνιση, στεγάστηκε το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, το οποίο είναι κατάλληλο όχι μόνο για επισκέπτες, αλλά και για μαθητές, φοιτητές και ερευνητές. Τέλος, δεν θα μπορούσαμε να αποχαιρετήσουμε το Νεοχώρι, χωρίς να αναφερθούμε στον Βοτανικό του Κήπο, που εκτείνεται σε 10 στρέμματα. Σκοπός της ίδρυσής του είναι η συμβολή του στη συνολική προσπάθεια αειφορικής οικοτουριστικής ανάπτυξης.
Συνεχίζοντας την περιήγησή μας σε μερικά από τα χωριά, θα σταθούμε στην Καρίτσα, η οποία είναι γνωστή για το σπήλαιο του Γάκη και το μοναστήρι της Πελεκητής. Στο σπήλαιο του Γάκη θα αντικρίσει ο επισκέπτης τα δημιουργήματα του χρόνου. Είναι το σπουδαιότερο με σταλακτίτες και σταλαγμίτες στα Άγραφα. Πήρε το όνομά του από τον Θύμιο Γάκη, διότι εκεί κρύφτηκε, όταν απήγαγε την ανιψιά του Γεωργίου Αβέρωφ από το Μέτσοβο. Το Μοναστήρι της Παναγίας Πελεκητής δεν πρέπει να το παραλείψει ο επισκέπτης! Έχει την απόλυτη πανοραμική θέα στη λίμνη Πλαστήρα. Είναι χτισμένο σε απόκρημνο βράχο στα 1.400 μέτρα. Ιδρύθηκε τέλη του 15ου αιώνα από τον Πορφύριο και ολοκληρώθηκε από τον οσιομάρτυρα Δαμιανό, το 1529. Η μονή είναι πατριαρχική και περιλαμβάνει πολλά κελιά και δύο ναούς. Περιείχε σπάνια βιβλιοθήκη και κειμήλια, από τα οποία σώζονται μερικά. Χάρις στις προσπάθειες των κατοίκων και των επιτρόπων να λάβουν βοήθεια επιδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, διατηρούνται και έχουν αναδειχθεί οι τοιχογραφίες.
Ο Μπελοκομίτης είναι ένα ακόμα χωριό, στο οποίο οι πεζοπόροι θα βρουν την ευκαιρία να διασχίσουν διαδρομές μήκους 5,5 χλμ, παρατηρώντας τα στοιχεία της φύσης και τα είδη των πουλιών από το ειδικό παρατηρητήριο στο τέλος του κεντρικού μονοπατιού. Με άλλα λόγια, ο Μπελοκομίτης διαθέτει εκπαιδευτικό δάσος, στο οποίο έχει γίνει καταγραφή της χλωρίδας και της πανίδας στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού δικτύου “Natura 2000”.
Ένα χωριό, το οποίο έχει μια ιδιαίτερη φήμη για τον θρύλο που την ακολουθεί, είναι η Πορτίτσα. Κάποτε ένας βοσκός, ο Νικόλαος Καλούτσας, όταν πέθανε, εμφανίστηκε το πνεύμα του στο υπόγειο του σχολείο του χωριού. Πολλά άτυχα περιστατικά που συνέβησαν στο χωριό αποδόθηκαν στον ίδιο. Αυτή είναι μια ιστορία που επινόησαν τα παιδιά του χωριού, με αφορμή την πίστη του δασκάλου τους σε πνεύματα. Μπορεί για αυτούς να ήταν μια απλή ιστορία, αλλά το θέμα γράφτηκε σύντομα στη «θεσσαλική φωνή», έφτασε μέχρι την «Ατλαντίδα» της Νέας Υόρκης και έγινε θρύλος. Στο σχολείο του χωριού σήμερα στεγάζεται λαογραφικό μουσείο που ιδρύθηκε το 1987. Ο επισκέπτης θα δει εκθέματα και συλλογές από τα κλασικά, ελληνιστικά, βυζαντινά και μεταβυζαντινά χρόνια, αλλά και από το πιο πρόσφατο παρελθόν.
Θα κλείσουμε με το Μορφοβούνι. Την ιδιαίτερη πατρίδα του Νικόλαου Πλαστήρα. Ένα γραφικό χωριό σε μια πλαγιά με στενά δρομάκια. Οι κάτοικοι φημίζονται για τη φιλοξενία τους. Ιδανική περίοδος για επίσκεψη είναι κατά τη διάρκεια απόσταξης του τσίπουρου. Τα ξενύχτια, ο χορός και το τραγούδι μπορεί να μην μοιάζει με τη διασκέδαση σε νυχτερινά μαγαζιά… αλλά είναι ακόμα καλύτερη! Λίγα χιλιόμετρα έξω από το χωριό βρίσκεται η μονή της Αγίας Τριάδας, που χτίστηκε τον 19ο αιώνα πάνω στη θέση παλαιότερης. Λειτούργησε ως σανατόριο, αλλά έπειτα κάηκε από τους Ιταλούς, για αυτό δεν σώζεται στην ολοκληρωμένη του μορφή.