Πριν από λίγους μόλις μήνες, στην κορύφωση του πρώτου κύματος της πανδημίας του κοροναϊού, η Ιταλία δοκιμαζόταν πιο σκληρά από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.
Όλες οι μεγάλες πόλεις της (ιδιαίτερα αυτές του ιταλικού Βορρά) μετρούσαν καθημερινά εκατοντάδες νεκρούς και χιλιάδες κρούσματα, ενώ οι εικόνες απόγνωσης από τα νοσοκομεία έκαναν τον γύρο των διεθνών ΜΜΕ.
Με αυτά τα δεδομένα, δεν ήταν λίγοι εκείνοι -ακόμη κι επίσημοι ηγέτες χωρών- που τη χρησιμοποιούσαν ως το «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης. Πιο χαρακτηριστική η δήλωση του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος σε διάγγελμά του τον Μάρτιο ανέφερε επι λέξει, προκαλώντας αντιδράσεις, πως «στην Ιταλία δεν έχουν φέρετρα να θάψουν τους νεκρούς τους»
Κι όμως μόλις έξι μήνες αργότερα οι Ιταλοί δείχνουν να έχουν «γυρίσει το παιχνίδι» απέναντι στην πανδημία, δείχνοντας πολύ πιο έτοιμοι ενώπιον του δεύτερου κύματός της, ενώ κατάφεραν να διοργανώσουν ακόμη και δημοψήφισμα με απόλυτη ασφάλεια μέσα σε αυτές τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες..
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Κάτι τέτοιο αποτυπώνεται άλλωστε και στα επίσημα στοιχεία, καθώς η Ιταλία καταγράφει τις τελευταίες δυο εβδομάδες ένα μέσο όρο 34,7 κρουσμάτων ανά 100.000 κατοίκους, πολύ χαμηλότερο σε σχέση με χώρες όπως η Ισπανία (με μ.ο. 320 κρουσμάτων) και η Γαλλία (με μ.ο 204,5 κρουσμάτων).
Ανάλογη είναι η εικόνα και αναφορικά με τη θνησιμότητα από τον Covid, όπου η Ιταλία παρότι εξακολουθεί να βρίσκεται αρκετά ψηλά σε απόλυτους αριθμούς (βρίσκεται στη δεύτερη θέση στην Ευρώπη μετά την Μεγ. Βρετανία με 35.758 θύματα συνολικά), δείχνει να πηγαίνει αρκετά καλύτερα το τελευταίο διάστημα. Συγκεκριμένα, καταγράφει μέσο όρο 0.3 θανάτων ανά 100.00 κατοίκους, την ώρα που η Ισπανία έχει μ.ο. 3 θανάτων και η Γαλλία μ.ο. 1 θανάτου.
Covid-free μεταφορές
Οι μεταφορές αποτελούν έναν τομέα, όπου η Ιταλία έχει καταφέρει να ξεχωρίσει, με το αεροδρόμιο Φιουμιτσίνο της Ρώμης να έχει βραβευτεί από την Skytrax αναφορικά με τον τομέα της καθαριότητας, κάτι που αποτυπώνεται και στις συνθήκες ασφαλείας από τον Covid.
Ήδη η διαδικασία υποβολής σε τεστ σε όλους τους επιβάτες που αναχωρούν από το Φιουμιτσίνο βρίσκεται υπό δοκιμή, και αναμένεται να τεθεί ήδη σε εφαρμογή. Την ίδια στιγμή, μια ακόμη σειρά από αεροδρόμια, λιμάνια και σταθμούς τρένων στη χώρα προσφέρουν την δυνατότητα ελέγχου σε όσους ταξιδιώτες καταφθάνουν.
Η προσαρμοστικότητα της κυβέρνησης Κόντε
Όπως επισημαίνεται σε σχετικό ρεπορτάζ του το Foreign Policy, τόσο η κυβέρνηση Κόντε όσο και η ιταλική κοινωνία έδειξαν τελικά να προσαρμόζονται το τελευταίο διάστημα, παρά τις σοβαρές δυσκολίες που είχαν ενώπιόν τους. «Με δεδομένο ότι η Ιταλία ήταν η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που επλήγη από την πανδημία, στην αρχή δεν υπήρχε κάποιο μοντέλο διαχείρισης μιας τέτοιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης» αναφέρει χαρακτηριστικά μιλώντας στην ιστοσελίδα ο Μαρκ Λόου, ένας Βρετανός επιχειρηματίας, ο οποίος ζει στη χώρα πάνω από 25 χρόνια, και προσθέτει: «Η κυβέρνηση εφάρμοσε δρακόντεια μέτρα αλλά τα εφάρμοσε καλά».
Φυσικά δεν είναι λίγοι εκείνοι που επισημαίνουν πως αρκετά από τα μέτρα ήρθαν με μεγάλη καθυστέρηση, ενώ στην πρώτη φάση εφαρμόστηκαν με ιδιαίτερη επιείκεια. Το πλέον ενδεικτικό παράδειγμα έχει να κάνει με τη συνέχιση λειτουργίας πολλών βιομηχανιών στο ιταλικό Βορρά, ακόμη και την περίοδο της μεγάλη επέλασης του φονικού ιού.
Παράλληλα, όπως σημειώνει ο Λόου: «Ένα άλλο ζήτημα είχε να κάνει με το γεγονός ότι με δεδομένο πως το σύστημα υγείας είναι εκ των πραγμάτων αποκεντρωμένο, πολλοί τοπικοί αξιωματούχοι αλλά κι επιστήμονες ενεργούσαν αυτοβούλως. Σε κάθε περίπτωση όμως πρέπει να έχουμε στο νου μας πως η ιταλική κυβέρνηση αναγκάστηκε να κινηθεί σε “αχαρτογράφητα ύδατα”. Και με αυτό το δεδομένο, οφείλουμε να παραδεχτούμε πως έδρασε αποφασιστικά στη λήψη μέτρων».
Τα δίκτυα και η στάση των πολιτών
Σύμφωνα πάντα με το ίδιο ρεπορτάζ, εξίσου αξιοσημείωτη υπήρξε και η στάση των Ιταλών πολιτών. Όπως λέει ο Βιντέντζο Καμπορίνι, ένας συνταξιούχος αξιωματικός του ιταλικού στρατού: «Σε πόλεις και χωριά αναπτύχθηκαν δίκτυα πολιτών, τα οποία αποδείχτηκαν πολύ πιο επιτυχημένα από άλλα εξαιρετικά οργανωμένα επίσημα κρατικά δίκτυα άλλων χωρών». Τα εν λόγω δίκτυα περιλάμβαναν πολλά άτομα, τα οποία ψώνιζαν για λογαριασμό ηλικιωμένων γειτόνων τους. Κάτι ανάλογο φαίνεται πως συνέβη και με πρωτοβουλίες από τοπικά αστυνομικά τμήματα με τους καραμπινιέρους να διανέμουν κατ’ οίκον τις συντάξεις σε ηλικιωμένους, που μέχρι πρότινος της παραλάμβαναν από ταχυδρομεία.
Όπως γράφει το Foreign Policy, η κουλτούρα της Ιταλίας για λιγότερο αυστηρή οργάνωση μπορεί να αποδειχθεί πλεονέκτημα όχι μόνο κατά τη διάρκεια αυτής της πανδημίας, αλλά και σε μελλοντικές κρίσεις. «Δεδομένου ότι στην κουλτούρα μας ο κανονισμός αντιμετωπίζεται περισσότερο ως συμβουλή παρά ως επιβολή, όταν οι πολίτες κατανόησαν τη σοβαρότητα του προβλήματος, η τήρησή τους ήρθε ως φυσικό επακόλουθο» τονίζει ο Καμπορίνι. Ανάλογη άποψη εκφράζει και ο Ιταλός συντάκτης του δικτύου AGI, Τζιαμπάολο Ροϊντι, λέγοντας: «Από υγειονομικής άποψης, οι Ιταλοί έδειξαν να αντιλαμβάνονται γρήγορα τη σοβαρότητα της κατάστασης». Αυτό φαίνεται να είναι, κατά τον αρθρογράφο, και το κοινό στοιχείο μεταξύ των περιπτώσεων της Ιταλίας αλλά και της Σουηδίας, καθώς και στις δυο χώρες οι κυβερνήσεις απέναντι στους πολίτες βασίστηκαν πολύ περισσότερο στην πειθώ παρά στην επιβολή μέτρων.
«Αγκαλιάστε το χάος»
Ενδιαφέρον έχει και η προσέγγιση επί του ζητήματος εκ μέρους του επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών στις ΗΠΑ επί προεδρίας Μπάρακ Ομπάμα, Γκρεγκ Φούγκεϊτ, ο οποίος δείχνει να προωθεί την ιδέα μιας είδους αυτοργάνωσης των πολιτών σε καταστάσεις κρίσης.. «Αγκαλιάστε το χάος» ανέφερε χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια εκδήλωσης, εξηγώντας πως είναι προτιμότερο οι κυβερνήσεις κατά τη διάρκεια κρίσεων να αντιμετωπίζουν την κοινωνία ως συνομιλητή παρά ως βάρος.
Φυσικά, το «Αγκαλιάστε το χάος» πολύ δύσκολα θα μπορούσε να αποτελέσει το σήμα κατατεθέν της κυβέρνησης Κόντε στη στρατηγική αντιμετώπισης της πανδημίας του κοροναϊού. Φαίνεται όμως πως με την ουσιαστική εφαρμογή μια τέτοιας πολιτικής, φαίνεται να καταφέρνει να επιδεικνύει πλέον αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα. Καταλήγοντας το Foreign Policy σημειώνει πως κάποιος θα μπορούσε να χαρακτηρίσει την εν λόγω στρατηγική ως «διαχείριση κρίσης σε επίπεδο βάσης». Κι όσο κι αν δεν μπορεί να αποτελέσει μια ολοκληρωμένη απάντηση στη διαχείριση κρίσεων, η περίπτωση της Ιταλίας αποδεικνύει πως μπορεί να αποτελέσει τουλάχιστον ένα μέρος της λύσης.