Συνεντεύξεις στη Λαμπρινή Θωμά. Ανταπόκριση από τη Βηρυττό.
Δείχνει κουρασμένος, πιο γερασμένος. Ο κλιματισμός δε δουλεύει, συναντιόμαστε σε μπλακ άουτ, μες στην κάψα του μεσημεριού. Πριν αρχίσουμε να μιλάμε, δίνει, στα αραβικά, οδηγίες σε πέντε άνδρες, σαραντάρηδες με εξηντάρηδες. Φεύγουν και μου λέει πως πάνε να δούνε τον υπουργό Εσωτερικών. «Θέλουμε να τον δούμε, μπορούμε να προσφέρουμε χρήματα για τη στέγαση οικογενειών που έχουν μείνει άστεγες. Έχει άδεια επιπλωμένα διαμερίσματα, δωμάτια ξενοδοχείων άδεια… Υπάρχουν. Από την επομένη της έκρηξης ζητάμε να δούμε κάποιον γι’ αυτό, στείλαμε μηνύματα στον πρωθυπουργό, στον υπουργό Εσωτερικών. Δεν μας μιλούσαν μέχρι σήμερα.».
Ολα ον δε ρεκορντ. «Δεν έχω να κρύψω κάτι». Ο Μααν Μπασούρ, από τους πρωταγωνιστές των γεγονότων που οδήγησαν στη λήξη του εμφυλίου του Λιβάνου, γνωστός παναραβιστής σοσιαλιστής, διανοούμενος και ακτιβιστής, πρώην γραμματέας του Αραβικού Εθνικού Κογκρέσσου, σήμερα συντονιστής λαϊκής οργάνωσης. Επεδίωξα με κάθε τρόπο να του μιλήσω γιατί πέρισυ, με όλη τη νεολαία στους δρόμους, περήφανος και γελαστός μου είχε πει μια φράση που την έβλεπα αυτές τις τελευταίες τρεις μέρες παντού. Μου είχε πει, «φυσικά, υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα συνειδητοποίησης στους δρόμους, αλλά, κι αυτό είναι ξεκάθαρο, όσα συμβαίνουν αποτελούν έκφραση όλου του λαού του Λιβάνου. Βεβαίως υπάρχουν εχθρότητες μεταξύ σεχτών, αλλά όλοι οι λιβανέζοι είναι εκεί. Άντρες, γυναίκες, χριστιανοί, μουσουλμάνοι, σιίτες, σουνίτες, δρούζοι, άθεοι… όλοι. Πολλοί, όταν κοιτούν το Λίβανό μας, βλέπουν χριστιανούς, μουσουλμάνους.. Εμείς βλέπουμε τους Λιβανέζους σαν ένα λαό, έναν ενωμένο λαό, και αυτό που συμβαίνει τώρα το αποδεικνύει».
Τότε, το είπε για τις διαδηλώσεις. Τώρα αυτή η κουβέντα ταίριαζε γάντι πάλι, σε όσα έβλεπα στους δρόμους, που δεν τους γεμίζουν φωνές και γροθιές και χοροί, αλλά συντρίμμια. Τον ρωτάω ξανά για αυτό το λαό, για αυτά τα παιδιά με τις σκούπες, με τα φτυάρια, που γράφουν χιλιόμετρα για να ξανακάνουν την πόλη να είναι η Βηρυττός τους.
«Έχουμε υπέροχο λαό και άθλιες κυβερνήσεις. Αυτές έχουν και την ευθύνη για την αποθήκευση του νιτρικού αμμωνίου στο λιμάνι τόσα χρόνια. Ομως, κάποιος το χρησιμοποίησε και προκάλεσε την καταστροφή, δεν ήταν κάτι έτσι στα ξαφνικά αυτό που έγινε. Όχι, δεν είναι μόνο η εγκληματική αμέλεια των κυβερνήσεων, δεν αρκεί για να το εξηγήσει αυτό. Στο Λίβανο πάντα πρέπει να ρωτάς παραπέρα. Μας έχουν σε εμπάργκο και καταστρέφεται το λιμάνι. Καταστρέφεται η μεγαλύτερη αρτηρία μας, και βεβαίως και η βασική αρτηρία της Συρίας. Γιατί, και για τη Συρία πρόκειται για καταστροφή, και μη ξεχνάμε το Νόμο του Καίσαρα [που προβλέπει αποκοπή της Συρίας από κάθε βοήθεια].. Ομως, τον τελικό λόγο τον έχει η έρευνα που διεξάγεται. Νομίζω ότι, αν φανεί ότι πίσω κρύβεται το Ισραήλ, το Ισραήλ θα πληρώσει το τίμημα».
Έχει τη σοφία του ανθρώπου που παρακολουθεί και αναλύει τη δική μας, κοντινή Ανατολή χρόνια τώρα. Τον ρωτάω για την επίσκεψη Μακρόν – τον μόνο ηγέτη χώρας, τον Πρόεδρο της Γαλλίας που δεν αρκέστηκε σε τηλεδιάσκεψη αλλά μεσούσης της πανδημίας ήρθε εδώ.
«Η επίσκεψη Μακρόν έγινε για να καλμάρει τη Χεσμπολλάχ. Και βέβαια έχει το στίγμα της Γαλλικής Αποικιοκρατίας». Γι΄αυτό αναβλήθηκε το διάγγελμα Νασράλλα, μου εξηγεί. Έπρεπε να γνωρίζει τι μήνυμα θα μετέφερε ο Μακρόν από τις ΗΠΑ – μου επιβεβαιώνει ότι μου είπε και η χτεσινή μου πηγή, ότι ο παλιός αποικιοκράτης ήρθε σα βαποράκι του νέου. «Δεν πήρε τυχαία μετά την επίσκεψη του Μακρόν τηλέφωνο τον [Πρόεδρο του Λιβάνου] Αούν ο Τραμπ, να του πει ‘θα σας στηρίξουμε’. Υπάρχει αλλαγή στην Αμερικάνικη πολιτική. Το θέμα είναι όμως, πάντα, τι ζητάνε». Τι να ζητάνε; τη διάλυση της Χεσμπολλάχ, αυτό που ζητάνε και ξαναζητάνε, προσπαθούν και ξαναπροσπαθούν, αποτολμώ.
«Δεν είναι εύκολο να κάμψουν τη Χεσμπολλάχ. Το προσπάθησαν και το προσπαθούν με τους πολιτικούς, με τα μήντια, χρησιμοποιώντας την ασφάλεια… Ομως, η Χεσμπολλάχ είναι πολύ δυνατή… Πρέπει να καταλάβετε κάτι. Στο Λίβανο, υπάρχει σεχταρισμός. Όμως ακόμη και αυτοί που μισούν σεχταριστικά την Χεσμπολλάχ [το κόμμα], αγαπούν και παραδέχονται την Χεσμπολλάχ της Αντίστασης και της Αρωγής. Να καταλάβουν όλοι ότι η Χεσπολλάχ είναι πολύ δυνατή».
Αυτή η κουβέντα δεν οδηγεί εκεί που πρέπει χωρίς το χάρτη του μυαλού καλοστημένο. «Αν πέσει η Χεσμπολλάχ θα χάσει ανεξαιρέτως κάθε δύναμη παγκοσμίως που αντιπαλεύεται τον Ιμπεριαλισμό». Και, όχι, δεν φοβάται πόλεμο του Ισραήλ με το Ιράν, αυτά τα σενάρια τα ξέρει αλλά δεν είναι ρεαλιστικά.
«Ένας πόλεμος με το Ιράν δεν είναι ρεαλιστικός. Οι απώλειές τους [του Ισραήλ και των ΗΠΑ] θα είναι τεράστιες. Τώρα πια ακολουθούν άλλο δρόμο. Τώρα πια τα μέτωπα δημιουργούνται εσωτερικά. Θα υποσκάψουν το Λίβανο, τη Συρία, το Ιράν, από τα μέσα. Επιδιώκουν μια εξέγερση κατά της Χεσμπολλάχ στο εσωτερικό της χώρας. Όχι ανοικτό πόλεμο, αλλά ενέργειες και ΜΜΕ που θα οδηγήσουν σε όσα θα επιθυμούσαν με αυτό τον πόλεμο». Άλλωστε, οι Ισραηλινοί γνωρίζουν ότι η Χεσμπολλάχ «μπορεί να καταστρέψει όλα τους τα πετροχημικά» άμεσα. Οι Ισραηλινοί φοβούνται. Η καταγραμμένη αδυναμία του Ισραήλ να αντιμετωπίσει σήμερα την οργάνωση που το νίκησε δύο φορές κρύβεται, μου λέει, πίσω από τις πρώτες αντιδράσεις των σιωνιστών, τα πολλά και επίσημα «δεν το κάναμε εμείς», για το λιμάνι. «Περιμένουμε τα αποτελέσματα [της επίσημης έρευνας]. Αν φανεί κάτι ύποπτο, να περιμένουν την αντίστοιχη αντίδραση. Που εξαρτάται από το λαό.».
Του λέω ότι πολλοί αναλυτές δεν είναι τόσο αισιόδοξοι, ούτε για την στρατηγική του Ισραήλ κα των ΗΠΑ ούτε για την πιθανή αντίδραση της Χεσμπολλάχ. «Εγώ είμαι σαν το Γκράμσι» μου λέει χαμογελώντας, πρώτη φορά. «Απαισιόδοξος στο νου μου και Αισιόδοξος στην καρδιά μου».
Θυμάμαι τη φράση του Νασράλλα που διάβασα σε ένα άρθρο του Νικόλα Κοσματόπουλου. Είχε πει, επί της ουσίας, πως ο Λίβανος δεν έχει ανάγκη τους Αμερικάνους, γιατί ο κόσμος είναι μεγάλος, ανοικτός και υπάρχουν παντού καλοί φίλοι. Όμως, με την έκρηξη, φάνηκε ότι υπάρχουν και μπόλικοι εχθροί – όχι μόνον οι Αμερικάνοι. Εχθροί, σιωνιστικότεροι των σιωνιστών, μες στον αραβικό κόσμο. «Όποιο αραβικό κράτος επιθυμεί κανονικοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ, υποχρεώνεται να στραφεί κατά της Αντίστασης. Κι είναι όσα αραβικά κράτη νομίζουν ότι δε μπορούν να επιβιώσουν χωρίς τους Αμερικάνους». Οι Αμερικάνοι και κει, πίσω από τα κράτη του Κόλπου – η κουβέντα του Νασράλλα είχε πολλαπλούς αποδέκτες.
Δε θέλω να καταχραστώ το χρόνο του. Χωρίς ρεύμα, μες στη ζέστη και την υγρασία, χαιρετιόμαστε με το χέρι στην καρδιά, στην αισιόδοξη καρδιά, η ηλικία του και ο κορονοϊός δεν επιτρέπουν τίποτε άλλο. Γυρίζω να τον ευχαριστήσω και πάλι, με την ίδια κίνηση, καθώς κατεβαίνω στη σκάλα. Είναι ακόμη όρθιος πίσω από το γραφείο, περιμένει να μη φαίνομαι πια για να καθίσει. Ένας μεσανατολίτης τζέντλεμαν.
Ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Διεθνούς Φόρουμ για Δικαιοσύνη στην Παλαιστίνη, Λιβανέζος και με γιαγιά ρωμιά, ο Ναμπίλ Χαλάκ, συμφωνεί απολύτως με τις βασικές εκτιμήσεις του δάσκαλου Μπασούρ.
Συναντιόμαστε σε ένα καφενείο. Δε με αφήνει να πληρώσω, είμαι στον τόπο του, στο σπίτι του. Δεν υπάρχει «πληρώνει η δουλειά» – με κοιτάει σα να με μαλώνει όταν το λέω. Έχει χτυπήσει πριν λίγο καιρό, συντονίζει από το σπίτι βοήθεια από όλο τον κόσμο για το Λίβανο, μιλάει με το Βαγγέλη Πισσία που έχει αναλάβει την ελληνική σχετική αποστολή, κι όμως βρίσκει το χρόνο να έρθει να τα πούμε. Πρώτη έξοδος εδώ και μέρες. Μιλάμε και μας διακόπτουν συνεχώς τηλεφωνήματα. Ζητάει συγγνώμη και μου λέει κάθε φορά ποιά ή ποιός είναι. Όλοι δουλεύουν για την ανακούφιση των ανθρώπων, της πόλης, είναι στα αγγλικά, που μιλάμε, «σύντροφοι», μα στο τηλέφωνο, που τους μιλάει γλυκά, είναι χαμπίμπι… Νοιώθω ενοχές. Τον κρατώ κι εκείνον, τέτοια ώρα, από την πιο σημαντική δουλειά από όλες: την ανακούφιση των ανθρώπων. Νοιώθω συγκίνηση: Οι άνθρωποι του Αγώνα είναι όλοι παρόντες στον αγώνα.
Τον ρωτάω αν αυτό το κολλοσιαίο χτύπημα, που δε βλέπω πως μπορεί να απαντηθεί, εφόσον οι Ισραηλινοί είναι από πίσω, μπορεί όντως να αποδυναμώσει τη Χεσμπολλάχ. «Δεν έχει σημασία αν κάποιος είναι από πίσω, ή δεν είναι. Σημασία έχει ότι το βρώμικο παιγνίδι ξεκίνησε και πάλι, και έχει νέο ορόσημο- αφετηρία».
«Η εξαφάνιση της Χεσμπολλάχ είναι ο στόχος τους. Με τη Χεσμπολλάχ όπως είναι σήμερα, τα ξέρεις, δεν μπορεί να υπάρξει ασφαλές Ισραήλ. Όλα γίνονται για την ασφάλεια του Ισραήλ». Είναι κατηγορηματικός και εκείνος – τα περί όπλων της Χεσμπολλάχ στο λιμάνι «είναι ανοησίες», κατασκευασμένες και με τον γνωστό στόχο. Και έχουν διακινηθεί κυρίως από αραβικά μέσα, κρατών του Κόλπου, αυτών που έχουν ξεχάσει την Παλαιστίνη…
Πρέπει η τραγωδία να γίνει εκμεταλλεύσιμη, πρέπει να χρησιμοποιηθεί ενάντια στον Άξονα της Αντίστασης, στοχεύουν σε έναν νέο εμφύλιο, πιθανώς. «Ο αιώνιος στόχος, να πληγεί η Χεσμπολλάχ», να χάσει τη λαϊκή υποστήριξη, την ταύτισή της με το λαό. Άρα θέλουν να στρέψουν με κάθε τρόπο τον κόσμο κατά της Αντίστασης, «γιατί ξέρουν ότι ο μόνος που αγωνίζεται στο Λίβανο για το λαό είναι ο λαός». Η Χεσμπολλάχ, όχι ως κόμμα, μα ως ολότητα. «Αυτή είναι η παντοτεινή δικλείδα ασφαλείας του Λιβάνου»…