Αναμφίβολα λειτουργεί με σχέδιο ο Ερντογάν, στέλνοντας τα πολεμικά του πλοία γύρω από το Καστελόριζο.
Από τον Μιχάλη Ψύλο
«δημοκρατία»
Μόνο που δεν είναι τυχαίο ότι προχώρησε στην κίνησή του αυτή την επομένη κιόλας της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μιας συνόδου στην οποία οι εταίροι μας έγραψαν, δυστυχώς, στα παλαιότερα των υποδημάτων τους τις εκκλήσεις του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αναστασιάδη για τη λήψη μέτρων κατά της Τουρκίας για τις συνεχείς προκλήσεις της στην ανατολική Μεσόγειο. Στις 91 ώρες που κράτησαν οι συνομιλίες στη σύνοδο, οι εταίροι είχαν στον νου τους μόνο τα δισεκατομμύρια – όπως πάντα, άλλωστε. Μια ειδική Σύνοδος Κορυφής της Ε.Ε. θα ασχοληθεί… τον Σεπτέμβριο με την Τουρκία. Μέχρι τότε, φυσικά, οι εντάσεις θα μπορούσαν να κλιμακωθούν σημαντικά στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά οι εταίροι έχουν και τα μπάνια του λαού…
Για να μην τους αδικούμε όμως εντελώς, οι ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας είχαν στο περιθώριο της συνόδου μια σύντομη συνάντηση για τις εξελίξεις στη… Λιβύη. Εμανουέλ Μακρόν, Ανγκελα Μέρκελ και Τζουζέπε Κόντε εξέδωσαν, μετά το τέλος της συνάντησης, ανακοίνωση με την οποία προειδοποιούν με κυρώσεις τις χώρες που παραβιάζουν το εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ στη Λιβύη. «Είμαστε έτοιμοι να εξετάσουμε το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων, εάν συνεχιστούν οι παραβιάσεις του εμπάργκο όπλων στη Λιβύη από θαλάσσης, ξηράς ή αέρος» ανέφεραν στην κοινή δήλωσή τους οι τρεις ηγέτες. Αυτό μόνο! Αποφεύγοντας ακόμη και να κατονομάσουν την Τουρκία, που αποδεδειγμένα «έχει πλημμυρίσει τη Λιβύη με όπλα, με πτήσεις μεταγωγικών αεροσκαφών, που προσγειώνονται στη βάση Αλ Ουατίγια, ώστε να αποφύγουν τους γαλλικούς ελέγχους στη θάλασσα», όπως γράφει ο βρετανικός «Independent».
Αυτά είδε ο Ερντογάν, όπως και την άρνηση των μεγάλων δυνάμεων να συζητήσουν στη Σύνοδο Κορυφής τις προκλητικές κινήσεις του στη Μεσόγειο, και φυσικά αποθρασύνθηκε. Με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ να χαρακτηρίζει «αμφισβητούμενα ύδατα» τη θαλάσσια περιοχή στο Καστελόριζο, τη Ρωσία να κοιτάζει αλλού και τη Γερμανία να θέλει απλώς να σύρει την Ελλάδα σε έναν εφ’ όλης της ύλης διμερή διάλογο με την Τουρκία, είναι φυσικό ο «σουλτάνος» να αποθρασύνεται όλο και περισσότερο.
Είχε, βέβαια, και έναν… σκεπτικισμό μήπως η Ε.Ε. -ο φυσιολογικός σύμμαχος της Ελλάδας- αποφάσιζε κάποιες κυρώσεις κατά της Άγκυρας, αλλά, μόλις είδε ότι οι εταίροι γύρισαν την πλάτη, όρμησε… Και, δυστυχώς, έπεται συνέχεια στην τουρκική προκλητικότητα, με πολλούς αναλυτές να φοβούνται ότι θα υπάρχουν ειδήσεις τον… Αύγουστο. Άλλωστε, η τουριστική περίοδος είναι χαμένη και για την Τουρκία λόγω κορονοϊού!
Όπως εκτιμά ο Αντονι Σκίνερ, διευθυντής Ερευνών για τη Μέση Ανατολή της συμβουλευτικής εταιρίας Verisk Maplecroft, «το πάθος του Ερντογάν για ριψοκίνδυνη διπλωματία και υποχώρηση λίγο πριν η κατάσταση γίνει πραγματικά επικίνδυνη σημαίνει ότι υπάρχει πάντα κίνδυνος κλιμάκωσης». Ο Οζλέμ Καϊγκουσούζ, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας, σημειώνει μάλιστα ότι «ο Ερντογάν πιστεύει πως όσο πιο δυναμικό ρόλο παίζει η Τουρκία τόσο περισσότερη αξία θα αποκτήσει και τόσο λιγότερο δυνατό θα είναι να την αγνοήσουν, όταν πρόκειται για τα συμφέροντα της Δύσης στην περιοχή».
Ο ίδιος ο Ερντογάν, άλλωστε, δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών. «Δεν χρειαζόμαστε την άδεια κανενός για τα ερευνητικά μας σκάφη ή τα πλωτά γεωτρύπανα» δήλωνε την ημέρα που έστελνε τα πολεμικά του στο Καστελόριζο, σε ομιλία του για τη δεύτερη επέτειο της μετάβασης της Τουρκίας στο νέο προεδρικό σύστημα απόλυτης εξουσίας. «Οποια και αν είναι η διεθνής ναυτιλιακή νομοθεσία, όποια και αν είναι τα δικαιώματά μας στην ανατολική Μεσόγειο, έχουμε λάβει τα μέτρα μας σε αυτό το πλαίσιο και θα συνεχίσουμε να κάνουμε αυτά τα βήματα με τον ίδιο τρόπο» είπε ορθά κοφτά.
Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι η αντίδραση Ερντογάν ακολούθησε την επίσημη έγκριση από το Ισραήλ, την περασμένη Κυριακή, της συμφωνίας που υπεγράφη με την Κύπρο και την Ελλάδα για την κατασκευή του Αγωγού Ανατολικής Μεσογείου (Eastmed) για τη μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Φυσικά, τα σχέδια ερευνών για πετρέλαιο και φυσικό αέριο έχουν περιγραφεί λεπτομερώς από τον… Μάιο από την τουρκική κρατική εταιρία πετρελαίου TPAO. Άρα, ουδείς αιφνιδιασμός πρέπει να υπάρχει. Το προκλητικό σχέδιο του «σουλτάνου» προχωρά, και αύριο, στην Αγια-Σοφιά, αναμένεται να κάνει ένα νέο προκλητικό σόου.
Ο Ερντογάν είχε χθες τηλεφωνική επικοινωνία με την καγκελάριο Μέρκελ και, σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο, συζητήθηκαν όλα τα άλλα, πλην των εξελίξεων στην ανατολική Μεσόγειο. Μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν είχε υπάρξει ανακοίνωση από το Βερολίνο για το περιεχόμενο της συνομιλίας. Αλλά, αν κάποιοι αφελώς ελπίζουν ότι η γερμανική προεδρία θα κόψει τον βήχα στον Ερντογάν, πλανώνται.
Ο Τούρκος πρόεδρος αξιοποιεί τα τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες ως ένα ισχυρό μέσο πίεσης έναντι της Ε.Ε. Η γερμανική «Handelsblatt» έγραψε ότι «ο υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας θέλει να φέρει Ελληνες και Τούρκους σε ένα τραπέζι και διερευνά τρόπους με τους οποίους τα δύο κράτη θα μπορούσαν να προσέλθουν σε συνομιλίες»!
Η Σεβίμ Ντάγκντελεν, υπεύθυνη Εξωτερικής Πολιτικής του κόμματος Die Linke, μιλώντας στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της γερμανικής Βουλής κατηγόρησε για υποκρισία τη γερμανική κυβέρνηση. Όπως χαρακτηριστικά είπε, «όταν κάποιος πουλάει όπλα στην Τουρκία, όπως ακριβώς κάνει η Γερμανία, δεν θα έπρεπε να εκπλήσσεται όταν η Τουρκία χρησιμοποιεί αυτά τα όπλα στη Μεσόγειο κατά της Ελλάδος και της Κύπρου». Πρόσθεσε μάλιστα ότι η κυβέρνηση Μέρκελ «θα πρέπει να σταματήσει την υποκρισία της απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο, οι οποίες είναι μέλη της Ε.Ε., και να σταματήσει τις γερμανικές εξαγωγές όπλων στην Τουρκία». Φωνή βοώντος… Η Δύση -με ελάχιστες εξαιρέσεις-, αν δεν στηρίζει, απλώς ανέχεται τη νεοοθωμανική πολιτική επίδειξης ισχύος του Ερντογάν στην ευρύτερη περιοχή.
Όπως γράφει το αραβικό περιοδικό «Arab Weekly» στην ηλεκτρονική του έκδοση, «στην επιδίωξη των πολεμικών του σχεδίων, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παίζει το παιχνίδι με τους… καθρέφτες για να διευρύνει τη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ, προβάλλοντας την Τουρκία ως το προπύργιο ενάντια στη ρωσική παρουσία στην ανατολική Μεσόγειο».
Σύμφωνα με τους «Financial Times», «καθώς παγιώνεται η άποψη ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα χάσει τις εκλογές τον προσεχή Νοέμβριο, η Τουρκία και όλοι του οι σύμμαχοι στη Μέση Ανατολή επισπεύδουν την παγίωση των απερίσκεπτων ενεργειών τους για να προλάβουν την εκλογή του Μπάιντεν».
Αν και οι στρατιωτικές πολιτικές της Τουρκίας εντείνουν τους κινδύνους ευρύτερης σύγκρουσης, η αχίλλειος πτέρνα της στρατηγικής της Άγκυρας είναι η τάση της να υποτιμά τις εχθρικές αντιδράσεις που προκαλεί σε πολλά αραβικά και ευρωπαϊκά έθνη η στρατιωτική προσέγγισή της. Η Γαλλία και η Αίγυπτος, για παράδειγμα, εμφανίζονται πρόθυμες να αντισταθούν στην Τουρκία, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει τη χρήση βίας. Σε έναν αυξανόμενο αριθμό αραβικών εθνών ενισχύεται συνεχώς η δυσαρέσκεια για τις νεοοθωμανικές φιλοδοξίες της Τουρκίας.
Η προχθεσινή απειλή Ερντογάν ότι οι τουρκικές δυνάμεις θα παραμείνουν στη Βόρεια Συρία «μέχρι ο συριακός λαός να είναι ελεύθερος και ασφαλής» έχει ήδη πυροδοτήσει μεγάλες αντιδράσεις στον αραβικό κόσμο, ιδιαίτερα μάλιστα στην Αίγυπτο, καθώς Τούρκοι αρθρογράφοι δεν διστάζουν ακόμη και να ειρωνεύονται τις δυνατότητες του αιγυπτιακού στρατού.
«Ο αιγυπτιακός στρατός είναι προσανατολισμένος για εσωτερική δράση και δεν είναι αποτελεσματικός ακόμη και στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας στη Χερσόνησο του Σινά. Μπορεί να ξεκινήσει μια στρατιωτική περιπέτεια που θα αποτύχει στη Λιβύη ή να θυσιάσει τα εθνικά συμφέροντα της χώρας του για τις μαξιμαλιστικές φιλοδοξίες της Ελλάδας;» ισχυρίστηκε αρθρογράφος της «Sabah».
Μετά την απόφαση της Βουλής της Αιγύπτου, πάντως, Κάιρο και Άγκυρα βρίσκονται στα πρόθυρα του πολέμου στη Λιβύη. Ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αλ Σίσι συνομίλησε τηλεφωνικά με τον πρόεδρο Τραμπ, σε μια προσπάθεια η Ουάσινγκτον να πείσει την Άγκυρα να υποχωρήσει.
Ο Τούρκος αναλυτής Γιορούκ Ισίκ θεωρεί αναπόφευκτη την τουρκοαιγυπτιακή σύγκρουση για τον έλεγχο της Σύρτης, και λόγω εσωτερικών πολιτικών υπολογισμών στην Τουρκία και γιατί η πόλη αποτελεί το κλειδί για τα διυλιστήρια της Λιβύης.