Βγήκαν ήδη τα «μαχαίρια» στον άγριο ανταγωνισμό της ευρωπαϊκής εμπορικής αεροπορικής βιομηχανίας, ο οποίος έχει γίνει ακόμη πιο απροσχημάτιστος και αδυσώπητος μπροστά στο φάσμα της κατάρρευσης του κλάδου λόγω της πανδημίας.
Πρώτη «ξεσπάθωσε» η Ryanair ενάντια στην επιλεκτική στήριξη με κρατικό χρήμα των αεροπορικών εταιρειών, με τον Διευθύνοντα Σύμβουλό της, Μάικλ Ο’ Λίρι να καταγγέλλει «γυμνές πολιτικές, διεφθαρμένες αποφάσεις» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για την έγκριση των χρηματοδοτικών εγγυήσεων.
Πιο απλά, η Ryanair στέλνει το μήνυμα σε όποια αεροπορική εταιρεία λάβει χρηματοδοτικό πακέτο διάσωσης: «Θα τα πούμε στο δικαστήριο.».
Καθώς οι κυβερνήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη ανοίγουν τα κρατικά πορτοφόλια τους για να βοηθήσουν τις αεροπορικές εταιρείες που παραπαίουν, η Ryanair διαμαρτύρεται έντονα καταγγέλοντας ότι αυτές οι διασώσεις παραβιάζουν τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ.
Η Lufthansa βρίσκεται ήδη σε συνομιλίες για πακέτο για διάσωσης άνω των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ για αυτήν και τις θυγατρικές της εταιρείες. Η Air France έχει λάβει 7 δισεκατομμύρια ευρώ από τη γαλλική κυβέρνηση, ενώ η KLM αναζητά βοήθεια από την Ολλανδία. Οι σκανδιναβικές χώρες έχουν διαθέσει εκατοντάδες εκατομμύρια για την SAS και η γερμανική κυβέρνηση κάνει το ίδιο για τον Condor.
Ο Μάικλ Ο’ Λίρι δήλωσε στο POLITICO ότι η εταιρεία του ετοιμάζει προσφυγές εναντίον όλων αυτών των συμφωνιών. Μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, είπε ότι η Ryanair θα είχε καταθέσει 10 με 15 υποθέσεις στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.
Αναφερόμενος ειδικότερα στις διαπραγματεύσεις της Lufthansa με τις κυβερνήσεις στο Βέλγιο, την Αυστρία, την Ελβετία και τη Γερμανία, ο Ο’ Λίρι είπε χαρακτηριστικά: «Είναι σαν μεθυσμένοι σε γάμο, αιωρούνται το αλκοόλ… Απλώς αιωρούνται κρατικές ενισχύσεις για να τους δώσουν απεριόριστη ενέργεια και να στρεβλώσει ο ανταγωνισμός στην αγορά μόλις επιστρέψουμε ξανά στις πτήσεις».
Ενώ πολλοί από τους ανταγωνιστές της Ryanair έχουν λεπτά περιθώρια κέρδους και υψηλό κόστος, ο χαμηλού κόστους αερομεταφορέας είχε 4 δισεκατομμύρια ευρώ αποθεματικό όταν καθήλωσε το μεγαλύτερο μέρος του στόλου του τον Μάρτιο και θεώρησε βέβαιο ότι θα βγει από την κρίση χωρίς κρατικές ενισχύσεις. Επί του παρόντος διαπραγματεύεται μείωση των αεροπρικών διανομών και περίπου 3.000 απολύσεις εργαζομένων.
Ο Ο’ Λίρι δεν είναι αισιόδοξος ότι θα πείσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. «Αυτό που θα απαιτήσουμε είναι τα ευρωπαϊκά δικαστήρια να υποστηρίξουν το κράτος δικαίου ενάντια σε σαφώς γυμνές πολιτικές, διεφθαρμένες αποφάσεις που λαμβάνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκρίνοντας κάτι που είναι κατάφωρα παράνομη κρατική ενίσχυση» είπε.
Η εταιρεία έχει ήδη υποβάλει δύο καταγγελίες στην Επιτροπή: Μία κατά του σχεδίου διάσωσης ύψους 455 εκατομμυρίων ευρώ της Σουηδίας προς της αεροπορικές εταιρείες και μια άλλη κατά του φορολογικού παγώματος της Γαλλίας για τις δικές της αεροπορικές εταιρείες της, κατά ένα χρόνο.
Η Ryanair αποκλείστηκε και από τα δύο συστήματα, επειδή δεν διαθέτει ούτε σουηδική ούτε γαλλική άδεια εκμετάλλευσης. Προϋπόθεση που ο Ο’ Λίρι θεωρεί ότι εισάγει διακρίσεις ενάντια στους κανόνες της ΕΕ για την ενιαία αγορά.
«Περιμένουμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να είναι η δίκαιη ρυθμιστική αρχή, να διαιτητεύσει δίκαια με βάση τους ισότιμους όρους ανταγωνισμού, να μην επιτρέψει στους Γάλλους και τους Γερμανούς να κάνουν ό, τι θέλουν προς ζημία όλων των άλλων».
Στην περίπτωση του γαλλικού προγράμματος αναβολής φορολογικών υποχρεώσεων, η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Μαργκρέτε Βεστάγκερ, ενέκρινε γρήγορα τη διάσωση, με την Επιτροπή να δηλώνει ότι «δικαιολογούνται έκτακτες παρεμβάσεις από τα κράτη – μέλη για την αντιστάθμιση των ζημιών» από εξαιρετικά επείγουσες καταστάσεις.
«Ντομπάρισμα»
Αυτό που πραγμαιτκά φοβάται ο Ο’ Λίρι είναι ότι οι κρατικές ενισχύσεις δεν θα χρησιμοποιηθούν για τη διατήρηση βασικών λειτουργιών των εταιρειών, αλλά θα χρηματοδοτήσουν φθηνά εισιτήρια για να ανταγωνιστούν τη Ryanair όταν τα αεροπλάνα αρχίσουν να πετούν ξανά.
«Εάν είστε η Lufthansa ή η Air France και πληρώνετε τη μισθοδοσία σας από το κράτος για τους επόμενους δύο ή τρεις μήνες, δεν χρειάζεστε επιπλέον 9 έως 10 δισεκατομμύρια ευρώ» λέει.
«Για ποιο λόγο χρειάζεστε τα δισεκατομμύρια κρατικών ενισχύσεων, εκτός από τη τη νόθευση του ανταγωνισμού για τα επόμενα πέντε, δέκα χρόνια;».
Δεν είναι ο μόνος που ανησυχεί για τέτοιες πιθανές συνέπειες. Η Ισπανίδα υπουργός Οικονομικών Νάντια Καλβίνιο δήλωσε ότι οι ενισχύσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μια πολύ διαφορετική αεροπορική βιομηχανία μόλις τελειώσει η πανδημία.
«Υπερασπίζουμε έντονα την παροχή ίσων όρων ανταγωνισμού και, με διαφορετικά είδη υποστήριξης, θα παρέχουμε παρόμοιο επίπεδο χρηματοδότησης και παρόμοιο επίπεδο αξιοπιστίας και δύναμης στους διάφορους αερομεταφορείς, ώστε να μην δημιουργούμε προβλήματα ανταγωνισμού στο τέλος της ημέρας», δήλωσε στο Bloomberg.
«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί πολύ στενά την κατάσταση για να βεβαιωθεί ότι δεν υπάρχει παραβίαση των κανόνων ανταγωνισμού λόγω της διαφορετικών ικανοτήτων των κυβερνήσεων να υποστηρίξουν τις αεροπορικές εταιρείες», πρόσθεσε.
Το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν απρόθυμο να συνάψει συμφωνίες με αεροπορικές εταιρείες, απαιτώντας από αυτές να εξαντλήσουν όλα τα άλλα μέσα ρευστότητας πριν διαπραγματευτούν τη διάσωση. Ο περιφερειακός αερομεταφορέας Flybe αναδιπλώθηκε χωρίς κυβερνητική παρέμβαση στις πρώτες μέρες της κρίσης, και τόσο η British Airways όσο και η Virgin Atlantic προχώρησαν σε περικοπές προσωπικού και διαδρομών.
Η Γαλλία αναβάλλει την είσπραξη εκατομμυρίων σε φόρους και πληρώνει υπαλλήλους αεροπορικών εταιρειών μέσω ενός συμπληρωματικού συστήματος, επιπλέον των άμεσων δανείων και εγγυήσεων δανείων ύψους 7 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Air France, μια εταιρεία την οποία ο Γάλλος υπουργός Οικονομίας Bruno Le Maire χαρακτήρισε ως «μέρος της βιομηχανικής κληρονομιάς».
Ο Ο’ Λίρι λέει ότι η Ryanair, η easyJet και η International Airlines Group (ιδιοκτήτης της British Airways, Iberia και Aer Lingus) δεν έχουν πρόσβαση σε ανάλογη γενναιοδωρία. «Η ιρλανδική κυβέρνηση δεν πρόκειται να παράσχει κρατική ενίσχυση στη Ryanair ή στην Aer Lingus. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν πρόκειται να παράσχει κρατική ενίσχυση στην British Airways. Η ισπανική κυβέρνηση δεν πρόκειται να παράσχει κρατική ενίσχυση στην Iberia ή την Vueling, οπότε δεν έχουμε την “πολυτέλεια”».
Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν παίρνουν βοήθεια. Η EasyJet και η IAG συμμετείχαν και οι δύο σε προγράμματα κρατικών δανείων. Η British Airways έλαβε δάνειο 300 εκατομμυρίων λιρών και η easyJet πήρε 600 εκατομμύρια λίρες από το Covid Corporate Financing Facility του Ηνωμένου Βασιλείου, ένα πρόγραμμα διαθέσιμο σε κάθε εταιρεία που είχε σταθερή πιστοληπτική αξιολόγηση πριν από την 1η Μαρτίου. Οι άλλες αεροπορικές εταιρείες της IAG Iberia και Vueling έλαβαν 1 δισεκατομμύριο ευρώ σε κρατικά τραπεζικά δάνεια από την ισπανική κυβέρνηση με παρόμοιο καθεστώς.
Όμως ο Ο’ Λίρι λέει ότι τα παραπάνω είναι διαφορετικά. «Όπου τα δάνεια είναι διαθέσιμα σε όλους, δεν είναι κρατική ενίσχυση. Είναι όταν διατίθενται αποκλειστικά σε αδειοδοτημένους μεταφορείς. Τότε γίνεται παράνομη κρατική ενίσχυση και είναι σαφώς αντιανταγωνιστικό και στρεβλώνει την αγορά».
Είπε επίσης ότι φοβάται ότι εταιρείες όπως η British Airways, η easyJet, η Ryanair και άλλες θα είναι οι πιο αδύναμες αεροπορικές εταιρείες που θα βγουν από την κρίση, «γιατί τώρα αντιμετωπίζουμε ένα τοπίο όπου η Air France θα έχει 10 δισεκατομμύρια ευρώ πολεμοφόδια».