Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και τα κράτη-μέλη του πρέπει να μάθουν από τα λάθη τους
Μια αξιόπιστη, επιστημονική, ανεξάρτητη διαδικασία επανεξέτασης ίσως να μην είναι αρκετή για να πείσει όλες τις κυβερνήσεις και τους ηγέτες τους να δώσουν προτεραιότητα στην ήττα του κορωνοϊού αντί στο να πετυχαίνουν πολιτικούς πόντους. Ωστόσο, μια τέτοια επανεξέταση μπορεί και πάλι να βελτιώσει την αντιμετώπιση πανδημιών τόσο τώρα όσο και στο μέλλον.
Η πανδημία του κορωνοϊού είναι ίσως ο καθοριστικός αγώνας της εποχής μας, αλλά η παγκόσμια ανταπόκριση σε αυτόν έχει σταματήσει λόγω ενός ζητήματος σχεδιασμού. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Αυστραλία [1] θέλουν λογοδοσία τώρα: Για τον όποιον έφερε τον ιό, για τις αρχικές προσπάθειες της Κίνας να κρύψει την επιδημία, και για τον αμφιλεγόμενο χειρισμό της πανδημίας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ, World Health Organization, WHO). Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, παρακρατεί κονδύλια από τον ήδη οικονομικά ζορισμένο ΠΟΥ, περιμένοντας μια επανεξέταση της συμπεριφοράς που επέδειξε αυτός ο οργανισμός του ΟΗΕ κατά την διάρκεια της κρίσης. Πριν από 10 μέρες, η κυβέρνησή του εμπόδισε ακόμη και [2] μια κοινή δέσμευση του G-20 να ενισχύσει την εντολή του ΠΟΥ και να τον εφοδιάσει με πρόσθετους πόρους για να συντονίσει την διεθνή μάχη κατά της νόσου.
Η Κίνα, τα Ηνωμένα Έθνη και ο ΠΟΥ, όλοι ευνοούν να γίνει η λογοδοσία αργότερα. «Μόλις γυρίσουμε επιτέλους την σελίδα σε αυτήν την επιδημία, πρέπει να υπάρχει χρόνος να κοιτάξουμε πίσω ολοκληρωτικά, για να καταλάβουμε πώς προέκυψε μια τέτοια ασθένεια και πώς διέδωσε τόσο γρήγορα την καταστροφή της σε ολόκληρο τον κόσμο, και πώς όλοι οι εμπλεκόμενοι αντέδρασαν στην κρίση», είπε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, António Guterres, σε μια δήλωσή του στις 14 Απριλίου. Το Υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας αντήχησε αυτό το αίσθημα λίγες μέρες αργότερα, γράφοντας στο Twitter [3] ότι τα έθνη που αντιμετωπίζουν μια πανδημία «πρέπει να αλληλοβοηθούνται με αλληλεγγύη και συντονισμό αντί να κατηγορούν ή να καθιστούν κάποιον υπόλογο». Ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, Tedros Adhanom Ghebreyesus, καλωσόρισε μια επανεξέταση της απόδοσης του οργανισμού του «σε εύθετο χρόνο» [4], αλλά τόνισε ότι το επίκεντρο πρέπει τώρα να είναι να παραμείνουμε ενωμένοι, να σώσουμε ζωές και να σταματήσουμε την [ασθένεια] COVID-19.
Η παύση της πανδημίας που πλήττει μεγάλο μέρος του κόσμου πρέπει να αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα όλων, αλλά η καθυστέρηση μιας ανεξάρτητης αναθεώρησης των εθνικών και διεθνών αντιδράσεων δεν θα επιβραδύνει την εξάπλωση της νόσου. Η αναμονή για να ξεκινήσει μια τέτοια έρευνα μόνο θα στερήσει τον ΠΟΥ και τα κράτη-μέλη του από πολύτιμα σχόλια που θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν να βελτιώσουν τις αντιδράσεις τους και να σώσουν ζωές. Η αναμονή θα εμποδίσει επίσης την διεθνή συνεργασία στο G-7, το G-20 και σε άλλους παγκόσμιους οργανισμούς των οποίων οι προσπάθειες απαιτούνται για να αναπτύξουν και να διανείμουν με δίκαιο τρόπο φάρμακα και εμβόλια για την COVID-19, για να αρθούν οι απαγορεύσεις εξαγωγών και άλλες διαταραχές στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού για μάσκες και ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό, και τελικά, για να αρχίσει η παγκόσμια οικονομία να αναπτύσσεται ξανά. Χωρίς μια αξιόπιστη ανεξάρτητη αναθεώρηση σε πολυμερές επίπεδο, μεμονωμένα κράτη θα οργανώσουν πιθανώς τις δικές τους έρευνες, οι οποίες θα μπορούσαν να πολιτικοποιήσουν περαιτέρω την πανδημία και να αυξήσουν τις διεθνείς εντάσεις.
ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Οι επιθέσεις του Τραμπ εναντίον του ΠΟΥ και της Κίνας ενδέχεται να αποσκοπούν στην απόσπαση της προσοχής [5] από την καταστροφική αντίδραση της κυβέρνησής του στην πανδημία, αλλά μετριοπαθείς Ρεπουμπλικάνοι [6] και μέχρι και μερικοί Δημοκρατικοί [7] έχουν επαναλάβει στοιχεία της κριτικής του. Ορισμένοι ξένοι ηγέτες βρήκαν επίσης λάθη στην διεθνή αντίδραση στον κορωνοϊό και ειδικότερα στην αντίδραση του ΠΟΥ. Αναφερόμενος σε αυτό που περιέγραψε ως υπερβολικά άνετη σχέση του οργανισμού με το Πεκίνο, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Taro Aso, χαρακτήρισε τον ΠΟΥ ως «Κινεζικό Οργανισμό Υγείας». Άλλοι επικριτές ισχυρίζονται ότι ο ΠΟΥ έδειξε πολλή ευπείθεια προς την Κίνα στις πρώτες μέρες της επιδημίας και απέτυχε να ειδοποιήσει τον κόσμο όσο γρήγορα θα έπρεπε. Οι ισχυρισμοί αυτοί αμφισβητούνται, αλλά έχουν επιμείνει. Η Αυστραλία, για παράδειγμα, συμπαρατάχθηκε με τις Ηνωμένες Πολιτείες ζητώντας μια ανεξάρτητη έρευνα σχετικά με την προέλευση και την διάδοση του ιού, συμπεριλαμβανομένου του τι έκανε ο ΠΟΥ για να τον σταματήσει.
Ωστόσο, η πανδημία έχει αποκαλύψει προβλήματα που εκτείνονται πολύ πέρα από την Κίνα και τον ΠΟΥ. Πολλά έθνη, συμπεριλαμβανομένων χωρών υψηλού εισοδήματος, όπως η Ιταλία, η Ισπανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, επέδειξαν μια εκπληκτική έλλειψη ετοιμότητας για μια πανδημία στην κλίμακα του COVID-19. Αυτές οι αποτυχίες δεν μπορούν να βαρύνουν τον ΠΟΥ. Η θλιβερή κατάσταση ετοιμότητας σε επίπεδο χώρας συνέβαλε σε βλαβερές αποφάσεις για την πολιτική και την δημόσια υγεία, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής αμφισβητούμενων ταξιδιωτικών απαγορεύσεων [8] και εξαγωγικών περιορισμών [9] για σπάνια ιατρικά εφόδια. Τα πλούσια έθνη έχουν γίνει εσωστρεφή και μάχονται μεταξύ τους για πόρους, αφήνοντας τα φτωχότερα έθνη να αγωνίζονται για τον εαυτό τους. Καθώς η πανδημία θα επιβαρύνει περισσότερο τις χώρες με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα τις προσεχείς εβδομάδες, οι αδυναμίες των εθνικών και πολυμερών συστημάτων δημόσιας υγείας θα είναι σε πλήρη, οδυνηρή έκθεση.
Αντί να επιτρέπουν στην πανδημία να τους διχάζει, τα κράτη και οι διεθνείς οργανισμοί πρέπει να ενωθούν για να εξημερώσουν τον κορωνοϊό και να αναστήσουν την παγκόσμια οικονομία. Κάτι τέτοιο θα απαιτήσει μια πολιτική στρατηγική που θα ανταποκρίνεται τόσο στις άμεσες απαιτήσεις της δημόσιας υγείας για την καταπολέμηση της πανδημίας όσο και το ξεκίνημα της απαραίτητης αξιολόγησης αυτής της παροιμιώδους παγκόσμιας κρίσης για την υγεία.
ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Μια συντονισμένη στρατηγική θα πρέπει να επιφέρει το τέλος αυτής της πανδημίας και να προετοιμάσει καλύτερα τον κόσμο για την επόμενη, τόσο σε επίπεδο χωρών όσο και διεθνών οργανισμών. Προς τούτο, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ θα πρέπει να καθιερώσει -με την υποστήριξη μεγάλων περιφερειακών οργανώσεων, όπως η Αφρικανική Ένωση, η Ένωση Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας, και η Ευρωπαϊκή Ένωση- μια ενδιάμεση, ανεξάρτητη αναθεώρηση της απάντησης στην COVID-19. Ο στόχος πρέπει να είναι η διαπίστωση γεγονότων που μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση αυτής της ασθένειας και των μελλοντικών.
Οι προσωρινές αξιολογήσεις αποδείχθηκαν επωφελείς κατά τις προηγούμενες επιδημίες. Η απόδοση του ΠΟΥ στις πρώτες μέρες της επιδημίας του ιού Έμπολα το 2014 στην Δυτική Αφρική ήταν καταστροφική, αλλά τα κράτη-μέλη δεν εγκατέλειψαν τον οργανισμό ούτε του στέρησαν χρήματα˙ κατέληξαν ορθώς στο συμπέρασμα ότι οι λειτουργίες έκτακτης ανάγκης έπρεπε να αξιολογηθούν, να μεταρρυθμιστούν και να ενισχυθούν -όχι να υπονομευτούν. Ακόμα και όταν η επιδημία του Έμπολα εξακολουθούσε να μαίνεται, τα κράτη-μέλη του ΠΟΥ ενέκριναν ψήφισμα για την σύσταση ομάδας αξιολόγησης από ανεξάρτητους εξωτερικούς εμπειρογνώμονες. Η ομάδα εξέτασε όλες τις πτυχές της αντίδρασης του ΠΟΥ στην επιδημία, συμπεριλαμβανομένης της συμμόρφωσης των κρατών-μελών με τους Διεθνούς Κανονισμούς Υγείας (International Health Regulations), δηλαδή την συνθήκη που διέπει την πρόληψη, τον εντοπισμό και την αντίδραση επί των πανδημιών.
Η προσωρινή αξιολόγηση της επιτροπής για την απόκριση στον Έμπολα έδωσε στοιχεία για μια σημαντική αναδιοργάνωση του ΠΟΥ. Ο οργανισμός δημιούργησε το Πρόγραμμα Εκτάκτων Αναγκών για την Υγεία (Health Emergencies Program), ενισχύοντας τις επιστημονικές, ιατρικές και δημόσιας υγείας δυνατότητές του ενόψει σοβαρών εκδηλώσεων μολυσματικών ασθενειών. Λόγω αυτών των μεταρρυθμίσεων, ο ΠΟΥ ήταν σε καλύτερη θέση από ό, τι θα ήταν διαφορετικά για να ανταποκριθεί στην COVID-19: Ο οργανισμός συμβουλεύει τώρα τα Υπουργεία Υγείας μέσω των γραφείων του σε κάθε χώρα και προμηθεύει λειτουργικά [διαγνωστικά] τεστ κιτ, μάσκες και εξοπλισμό ατομικής προστασίας σε χώρες χαμηλού εισοδήματος, κατόπιν σχετικού αιτήματος. Όπου χρειάζεται, παρατάσσει γιατρούς και επιστήμονες σε χώρες με αδύναμα συστήματα υγείας για να τις βοηθήσει να ελέγξουν τον ιό.
Μια προσωρινή αξιολόγηση της αντίδρασης στην πανδημία COVID-19 θα μπορούσε να βοηθήσει τον ΠΟΥ και τις εθνικές κυβερνήσεις να πραγματοποιήσουν σημαντικές προσαρμογές άμεσα. Ωστόσο, λόγω των ανησυχιών σχετικά με την ανεξαρτησία του, ο ΠΟΥ δεν πρέπει ο ίδιος να οργανώσει την αναθεώρηση. Ως οργανισμός που καθοδηγείται από κράτη-μέλη, ο ΠΟΥ έχει περιορισμένη ικανότητα να αξιολογεί τις αντιδράσεις των χωρών και να δημοσιοποιεί τις αδυναμίες τους. Για τον λόγο αυτό, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ θα πρέπει να εγκρίνει μια αναθεώρηση από μια ανεξάρτητη ομάδα υψηλού επιπέδου εξωτερικών ειδικών.
Αυτή η ομάδα θα πρέπει να αρχίσει να εργάζεται το συντομότερο δυνατό, ώστε τα μαθήματα και οι βέλτιστες πρακτικές που θα αναγνωρίσει να χρησιμοποιηθούν στην απόκριση του κορωνοϊού καθώς αυτή εκδιπλώνεται. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ θα πρέπει να διορίσει έναν ειδικό απεσταλμένο για την COVID-19 ώστε να υποστηρίξει το έργο της επιτροπής στο πολυμερές σύστημα και με μεμονωμένες χώρες. Ο απεσταλμένος θα πρέπει να υποβάλει έκθεση στον γενικό γραμματέα και όχι στον ΠΟΥ, καθώς αυτός ή αυτή θα συνεργάζεται με κυβερνήσεις, θα αντιμετωπίζει προβλήματα και θα παρέχει πληροφορίες και συμβουλές στην επιτροπή. Τέλος, μια ειδικής επιλογής επιστημονική συμβουλευτική επιτροπή θα πρέπει να υποστηρίζει την ομάδα με δημοσιευμένες εκθέσεις σε τεχνικά θέματα.
Μια αξιόπιστη, επιστημονική, ανεξάρτητη διαδικασία επανεξέτασης ίσως να μην είναι αρκετή για να πείσει όλες τις κυβερνήσεις και τους ηγέτες τους να δώσουν προτεραιότητα στην ήττα του κορωνοϊού αντί στο να πετυχαίνουν πολιτικούς πόντους. Ωστόσο, μια τέτοια επανεξέταση μπορεί και πάλι να βελτιώσει την αντιμετώπιση πανδημιών τόσο τώρα όσο και στο μέλλον. Μπορεί επίσης να αναγκάσει τα έθνη που επιτίθενται επί του παρόντος στον ΠΟΥ να υποστηρίξουν την ρητορική τους με αξιόπιστες μεταρρυθμιστικές προτάσεις. Το να αντιμετωπιστεί η πρόκληση των επιτιθέμενων μπορεί να είναι το πρώτο βήμα προς μια πιο συνεργατική διεθνή προσέγγιση στον κορωνοϊό. Εάν υπήρχε ποτέ ανάγκη για συντονισμένη παγκόσμια δράση, είναι τώρα.
Ο THOMAS J. BOLLYKY είναι Διευθυντής του Παγκόσμιου Προγράμματος Υγείας στο Council on Foreign Relations και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Plagues and the Paradox of Progress: Why the World Is Getting Healthier in Worrisome Ways. Ακολουθήστε τον στο Twitter @TomBollyky.
Ο DAVID P. FIDLER είναι πρόσθετος ανώτερος συνεργάτης για την Κυβερνοασφάλεια και την Παγκόσμια Υγεία στο Council on Foreign Relations και επισκέπτης καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο Ουάσιγκτον στο St. Louis. Ακολουθήστε τον στο Twitter @D_P_Fidler.
Σύνδεσμοι:
[1] https://www.smh.com.au/politics/federal/poacher-and-gamekeeper-australia…
[2] https://www.theguardian.com/world/2020/apr/20/us-scuppers-g20-coronaviru…
[3] https://twitter.com/MFA_China/status/1252258531417309184?s=20
[4] https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-re…
[5] https://www.washingtonpost.com/outlook/2020/04/14/trump-who-coronavirus-…
[6] https://gop-foreignaffairs.house.gov/wp-content/uploads/2020/04/Trump-WH…
[7] https://www.msn.com/en-us/news/politics/cuomo-joins-criticism-of-who-res…
[8] https://www.thinkglobalhealth.org/article/travel-restrictions-china-due-…
[9] https://www.globaltradealert.org/reports/51