Η μακροχρόνια «βολική» συμμαχία μεταξύ Μόσχας και Αγκυρας πρόκειται να τεθεί στη δοκιμασία της φωτιάς στη βορειοδυτική Συρία. Η επίθεση των δυνάμεων της κυβέρνησης της Δαμασκού, που υποστηρίζεται από Ρώσους και Ιρανούς, για την ανακατάληψη της Ιντλίμπ φαίνεται να μειώνει την επιρροή της Τουρκίας στην περιοχή και να απειλεί να δημιουργήσει ένα ακόμα κύμα προσφύγων προς τη χώρα που ήδη φιλοξενεί τρία εκατομμύρια Σύρους.
Στις 3 Φεβρουαρίου πυρά πυροβολικού της συριακής κυβέρνησης σκότωσαν Τούρκους στρατιώτες οδηγώντας σε αντίδραση της Αγκυρας με σειρά χτυπημάτων κατά κυβερνητικών θέσεων. Τα «οφθαλμός αντί οφθαλμού» χτυπήματα προοιωνίζουν μια νέα, επικίνδυνη, φάση της σύγκρουσης στην Ιντλίμπ, καθώς οι συριακές δυνάμεις κερδίζουν έδαφος στη συγκεκριμένη επαρχία, οδηγώντας την Τουρκία στην αποστολή περισσότερων δυνάμεων στο πεδίο που προελαύνει ο στρατός του Ασαντ.
Για την Τουρκία είναι ένα παιχνίδι μεγάλης σημασίας, καθώς μέσω της στρατιωτικής πίεσης θέλει να αγοράσει χρόνο για διαπραγματεύσεις που θα εξασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρξει ένα νέο κύμα προσφύγων, αλλά και ότι θα παραμείνει άθικτη η επιρροή της στην περιοχή. Η Αγκυρα υπολογίζει ότι η στρατηγική της δεν θα πυροδοτήσει μια μεγάλης κλίμακας στρατιωτική κρίση με τη Μόσχα, αλλά καθώς οι συριακές δυνάμεις προωθούνται στην περιοχή, τόσο πιο πιθανό είναι η Τουρκία να στείλει αρκετούς στρατιώτες που θα καταλήξουν στη άμεση γραμμή πυρός.
Στυλώνοντας τα πόδια στην Ιντλίμπ η Τουρκία εν τέλει ρισκάρει να αρχίσει μια μεγάλης κλίμακας στρατιωτική κρίση με τη Ρωσία η οποία θα μπορούσε γρήγορα να ξηλώσει την προσεκτικά καλλιεργημένη σχέση των δυο στη Συρία, αλλά και πολύ πιο πέρα…
Μια ανθρωπιστική κρίση ωθεί το χέρι της Τουρκίας
Η Ιντλίμπ φιλοξενεί 4,5 εκατομμύρια εκτοπισμένους από άλλες περιοχές Σύρους και η Τουρκία δεν θέλει να προστεθούν άλλοι στο ήδη μεγάλο βάρος που σηκώνει. Στο πλαίσιο των στρατηγικών της έναντι του Ασαντ, έχει στηρίξει διάφορες ομάδες Σύρων ανταρτών με εξοπλισμό, ενώ έριξε διπλωματικό βάρος στο να διαπραγματευτεί με τη Ρωσία επιβράδυνση της επίθεσης.
Εν μέσω, όμως, της προσπάθειας να ανακτήσει την εξουσία σε όλη τη Συρία, ο Ασαντ βρήκε αρκετούς αποτελεσματικούς τρόπους για να διαβρώσει ουσιαστικά την θέση της Αγκυρας στην Ιντλίμπ. Για παράδειγμα, η Διαδικασία της Αστάνα, έδωσε την Τουρκία το δικαίωμα να εγκαταστήσει 12 (τώρα έχουν επεκταθεί σε 18) παρατηρητήρια μέσα και γύρω από την περιοχή ως τμήμα της προσπάθειας αποκλιμάκωσης που καταβάλει από κοινού τη Ρωσία. Η Δαμασκός, όμως, απλά παρέκαμψε τις συγκεκριμένες θέσεις, αποκόπτοντας τελείως τρεις εξ αυτών. Και παρότι η Τουρκία προσπάθησε να χρησιμοποιήσει τους δεσμούς της με τις δυνάμεις των ανταρτών για κάνει την περαιτέρω προέλαση να στοιχίσει ακριβά έως απαγορευτικού βαθμού, οι δυνάμεις του Ασαντ κατάφεραν να αφαιρούν λίγο λίγο εδάφη από τους αντάρτες και πιο πρόσφατα να καταλάβουν πόλεις στους αυτοκινητοδρόμους M4 και Μ5 που συνδέουν την περιοχή με την ενδοχώρα.
Δεδομένης της σταδιακής συριακής προέλασης, η Αγκυρα έχει λόγους να αποτρέψει ένα κύμα μεταναστών πριν αυτό συμβεί, δεδομένης τόσο της εύθραυστης κατάστασης της οικονομίας, όσο και του αντιαραβικού αισθήματος που αυξάνει στον πληθυσμό και κάνει δύσκολο για την κυβέρνηση Ερντογάν να καλωσορίσει περισσότερους εκτοπισμένους Σύρους. Την ίδια στιγμή, η Τουρκία θέλει να κρατηθεί στην Ιντλίμπ καθώς η επαρχία προσφέρει μια «ζώνη ασφαλείας» η οποία της επιτρέπει να διατηρήσει την επιρροή της σε άλλες περιοχές της Βόρειας Συρίας. Μια γρήγορη νίκη του Ασαντ στην περιοχή θα μπορούσε να ενθαρρύνει τις συριακές δυνάμεις να στρέψουν την προσοχή τους σε άλλες περιοχές που ασκεί επιρροή η Αγκυρα, περιλαμβανομένων των «ζωνών ασφαλείας» στα βορειοανατολικά, του καντονιού του Αφρίν και του βόρειου Χαλεπιού.
Ο κίνδυνος μιας μάχης
Σε αντίδραση στην συριακή προέλαση, η Τουρκία θα συνεχίσει να αναπτύσσει περισσότερες δυνάμεις στην Ιντλίμπ. Η Αγκυρα πιθανότατα θα βάλει στόχο να αποτρέψει την περικύκλωση και άλλων παρατηρητηρίων της στην περιοχή και θα τοποθετήσει τις δυνάμεις της σε θέσεις που θα μπλοκάρουν την περαιτέρω προέλαση της Δαμασκού.
Συνολικά, η Τουρκία πασχίσει ώστε να αυξήσει για τον Ασαντ τους κινδύνους από μια περαιτέρω προέλαση και θα στραφεί προς τη Ρωσία για να πείσει τον τελευταίο να επιβραδύνει ή να σταματήσει τις επιθέσεις όσο τα εμπλεκόμενα μέρη θα διαπραγματεύονται το τελικό στατους της επαρχίας. Στέλνοντας, όμως, περισσότερο στρατό στην Ιντλίμπ, όμως, η Αγκυρα ίσως δεν πετύχει άμεση αποτροπή των επιθέσεων της Συρίας, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να βρεθεί μπλεγμένη με μια μάχη με Σύρους, Ρώσους και/ή ιρανικές δυνάμεις.
Η Τουρκία έδωσε σήμα ότι θα κλιμακώσει τις κινήσεις της πέρα από απλά αντίποινα του τύπου «οφθαλμός αντί οφθαλμού» σε μια προσπάθεια να πιέσει τη Ρωσία, της οποίας η αεροπορία και η εφοδιαστική στήριξη είναι κρίσιμη για να προωθεί ο στρατός της Δαμασκού. Τέτοιες κινήσεις όμως μπορεί να κοστίσουν ζωές και στις δυο πλευρές, δημιουργώντας βαθύτερους κύκλους κλιμάκωσης και αντιποίνων. Αυτό, με τη σειρά του, θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια στρατιωτική κρίση στην οποία Ρωσία και Τουρκία δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να επιστρέψουν σε υψηλής σημασίας και διακυβεύματος διαπραγματεύσεις και στην αναθεώρηση (ή οριστική εγκατάλειψη) της Διαδικασίας της Αστάνα, την οποία η Αγκυρα θεωρεί όλο και περισσότερο «ανεπιτυχή».
Ακόμα και έτσι, αυτές οι διαπραγματεύσεις απλά θα καλύψουν τις διαφορές μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας και δεν θα επιλύσουν το θέμα του στάτους στην Ιντλίμπ.
Αυτό, αντίθετα, θα είναι θέμα διαπραγματεύσεων μεταξύ όχι μόνο της Τουρκίας και της Ρωσίας, αλλά επίσης μεταξύ διάφορων παρατάξεων, που περιλαμβάνουν την τοπική οργάνωση της αλ Κάιντα, την HTS και την Δαμασκό. Η μικρή επιτυχία, όμως, στις διαπραγματεύσεις μεταξύ της Δαμασκού και των ανταρτών, συνδυασμένη με την ιδεολογική δέσμευση της HTS να συνεχίσει τη μάχη, υπονοεί ότι αυτές οι συζητήσεις πιθανότατα θα αποτύχουν και ότι ο Ασαντ θα συνεχίσει να καταφεύγει στην στρατιωτική ισχύ για να πάρει τον έλεγχο της Ιντλίμπ.
Ως αποτέλεσμα η Τουρκία θα πρέπει να κάνει μια κρίσιμη επιλογή: είτε να διευρύνει την εμπλοκή της στην περιοχή για να έχει ισχυρότερο λόγο σε όποιες μελλοντικές διαπραγματεύσεις, είτε (λιγότερο πιθανό), να βρει μέσα ώστε να αποτραβηχτεί με τρόπο που θα αποτρέπει ένα νέο κύμα προσφύγων.
Η Τουρκία είναι προετοιμασμένη να ρισκάρει μια στρατιωτική κρίση με τη Ρωσία για να αποφύγει μια ακόμα προσφυγική κρίση στο εσωτερικό της και να αποτρέψει την κατάρρευση της στρατηγικής της στην Συρία. Γι’ αυτό η Αγκυρα ποντάρει ότι η Μόσχα δεν έχει το «στομάχι» για μια τέτοια κρίση και θα σπρώξει προς διαπραγματεύσεις πριν συμβεί.
Αυτό βέβαια είναι ένα στοίχημα στο οποίο πολλά μπορούν να πάνε στραβά. Ο θάνατος πολλών Τούρκων ή Ρώσων στρατιωτών θα μπορούσε ταχύτατα να οδηγήσει σε κλιμάκωση στην οποία καμία πλευρά δεν θα είναι σε θέση να ελέγξει σε ποιο βαθμό θα εξαπλωθεί.