Έφθασε τελικά το τέλος του Netanyahu;- Πώς ο Bibi έχασε την λαβή του στην ισραηλινή πολιτική
Τον επόμενο Μάρτιο, οι Ισραηλινοί θα πάνε στις κάλπες για τρίτη φορά σε λιγότερο από έναν χρόνο και για άλλη μια φορά, οι εκλογές θα αποτελέσουν ένα δημοψήφισμα για την διακυβέρνηση του πρωθυπουργού, Βενιαμίν Νετανιάχου. Ο Νετανιάχου ίσως τώρα να βρίσκεται στην τελική πράξη της πολιτικής σταδιοδρομίας του: Ο Μάγος, όπως οι Ισραηλινοί συνήθιζαν να αποκαλούν τον μακροβιότερο πρωθυπουργό τους, έχει χάσει την πρότερη λαβή του στο πολιτικό σύστημα, αφού απέτυχε δύο φορές να σχηματίσει έναν [κυβερνητικό] συνασπισμό μετά τις περυσινές εκλογές.
Αλλά έστω και το ότι ο Netanyahu κρατιέται, ακόμα και ενώ αντιμετωπίζει καταγγελίες με πολλές κατηγορίες διαφθοράς, είναι αξιοσημείωτο -και μια απόδειξη του πόσο ακριβώς έχει μετασχηματίσει την δημοκρατία του Ισραήλ.
Η ψηφοφορία τον Μάρτιο θα είναι η τρίτη στην σειρά προσπάθεια της χώρας να διαμορφώσει μια σταθερή κυβέρνηση μετά από δύο διαδοχικές εκλογές τον Απρίλιο και τον Σεπτέμβριο που κατέληξαν σε αδιέξοδο. Ο κεντρώος αμφισβητίας του Netanyahu, ο Benny Gantz, έφθασε κοντά στο να σχηματίσει πλειοψηφία την τελευταία φορά, και την επόμενη φορά μπορεί να βρίσκεται σε ισχυρότερη θέση. Ακόμα κι έτσι, ο Netanyahu χρησιμοποιεί το ατελείωτο απόθεμά του σε ελιγμούς και κόλπα για να ηγείται στον κύκλο των ειδήσεων, να συσπειρώνει την δεξιά βάση του και να κρατά τους αντιπάλους του νευρικούς.
Εάν όντως πέσει –λόγω των καταγγελιών, μέσω μιας εσωκομματικής αμφισβήτησης ή από τα χέρια του Γκαντς- το Ισραήλ θα χρειαστεί λίγο χρόνο για να ανακάμψει από την διχαστική θητεία του.
ΚΥΝΗΓΙ ΜΑΓΙΣΣΩΝ
Επί του παρόντος, ο Νετανιάχου παραμένει στην εξουσία ως επικεφαλής μιας προσωρινής κυβέρνησης που υποστηρίζεται από ένα δεξιό μπλοκ συντηρητικών και θρησκευτικών κομμάτων. Οι [εναντίον του] κατηγορίες για πολλές δωροδοκίες και κατάχρηση εμπιστοσύνης, που δημοσιοποιήθηκαν επισήμως τον Νοέμβριο μετά από μήνες φημολογιών, προοιωνίζεται προβλήματα, καθώς ο Netanyahu δεν διαθέτει σήμερα αρκετές ψήφους στο κοινοβούλιο για να εξασφαλίσει την ασυλία του από μια δίωξη. Ωστόσο, οποιαδήποτε πιθανή δοκιμασία εξακολουθεί να απέχει αρκετούς μήνες και μπορεί να μετατραπεί σε παρατεταμένη νομική διαμάχη.
Αν ο Netanyahu φαίνεται πιο αδύνατος σήμερα από όσο πριν από έναν χρόνο, είναι επίσης επειδή αντιμετωπίζει, στο [πρόσωπο του] Gantz, τον πρώτο σοβαρό αντίπαλό του σε μια δεκαετία. Ο πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων στερείται του χαρίσματος, της ρητορικής [δεινότητας], και της πολιτικής εμπειρίας του Bibi, αλλά έχει συναρμολογήσει ένα εμβαλωματικό κεντρώο κόμμα (το Μπλε και Λευκό) και καθιερώθηκε ως αξιόπιστος υποψήφιος σε λιγότερο από έναν χρόνο, ενώ παράλληλα άντεχε μοχθηρές απόπειρες δολοφονίας χαρακτήρα. Ο πυρήνας της ελκυστικότητας του Γκαντς και η κεντρική του προεκλογική υπόσχεση είναι ότι δεν είναι ο Νετανιάχου –κατεβαίνει [στις εκλογές] ως ένας καθαρός υποψήφιος, ο οποίος θα βγάλει έναν κατηγορούμενο για μη βίαια εγκλήματα από την πλάτη της χώρας. Τα ζητήματα πολιτικής υπήρξαν ως επί το πλείστον ένα παράπλευρο θέμα.
Μια άλλη ενόχληση για τον Netanyahu είναι ο Avigdor Lieberman, ένας παλιός φίλος και μερικές φορές πολιτικός σύμμαχος που συμμερίζεται τις σκληρές απόψεις του πρωθυπουργού για τους Παλαιστίνιους και την αραβική μειονότητα του Ισραήλ, αλλά μισεί την συγκαταβατική συμπεριφορά προς, και αντιτίθεται στην πολιτική συμμαχία του με, πολλά υπερ-ορθόδοξα κόμματα. Ήταν ο Λίμπερμαν που ξεκίνησε το σημερινό εκλογικό «τρενάκι του τρόμου», όταν απέσυρε την υποστήριξή του προς την κυβέρνηση συνασπισμού του Netanyahu τον Νοέμβριο του 2018. Η αποστασία ήταν ένα μάθημα σεμνότητας για τον πρωθυπουργό, ο οποίος διαπίστωσε ότι δεν μπορεί να κυβερνήσει χωρίς τον Lieberman, και για την ισραηλινή τάξη των ειδημόνων και των εθισμένων στην πολιτική, οι οποίοι αρχικά πρόβλεπαν ότι ο Νετανιάχου θα κάνει περίπατο στην επανεκλογή του πάνω σε ένα ασταμάτητο δεξιόστροφο μπλοκ.
Ο Νετανιάχου και οι υποστηρικτές του αρνούνται όλες τις κατηγορίες περί διαφθοράς, ρίχνοντας την ευθύνη σε μια συνωμοσία του βαθέως κράτους από πεινασμένους για εξουσία εισαγγελείς και εκδικητικούς δημοσιογράφους. Αν αυτό ακούγεται οικείο στους Αμερικανούς, έτσι πρέπει: Μπορεί ο Νετανιάχου να έκανε προεκλογική εκστρατεία εναντίον των «ανέγγιχτων» ελίτ πολύ πριν από τον Donald Trump, αλλά το παράδειγμα του προέδρου των ΗΠΑ ενέπνευσε τον ίδιο και τους συμμάχους του να διπλασιάσουν την λαϊκιστική τους ρητορική. Και για τους περισσότερους Ισραηλινούς ψηφοφόρους, μόλις ο ψυχολογικός φραγμός της ατελείωτης [προεκλογικής] εκστρατείας και των εποχικών εκλογών έσπασε, οι πολίτες έπαψαν να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στο παιχνίδι επίρριψης ευθυνών από τους πολιτικούς για την αποτροπή μιας νέας κυβέρνησης.
Οι Ισραηλινοί στις εκλογές απολαμβάνουν μια μέρα διαλείμματος από την εργασία και το σχολείο, τα καταστήματα κάνουν πωλήσεις, και ο καιρός τον Μάρτιο είναι σπουδαίος. Εάν οι πολιτικοί δεν μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους, οι Ισραηλινοί θα ψηφίζουν και πάλι μέχρι να σχηματιστεί μια νέα πλειοψηφία.
ΠΑΛΙΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ
Οι Gantz και ο Netanyahu αντιπροσωπεύουν διαφορετικά τμήματα της ισραηλινής κοινωνίας –το [κόμμα] Μπλε και Λευκό ηγείται στις πιο εύπορες περιοχές, ενώ το Likud του Netanyahu είναι δημοφιλές στους ψηφοφόρους της μεσαίας τάξης. Θεωρητικά, τα δύο κόμματα διαθέτουν αρκετές έδρες στην Κνέσετ για να σχηματίσουν κυβερνητικό συνασπισμό, και μια δική τους [κυβέρνηση] θα ήταν η πρώτη κυβέρνηση σε τρεις δεκαετίες που δεν θα εξαρτάτο από την υποστήριξη πολλών μικρότερων κομμάτων. Όσο όμως ο Νετανιάχου είναι επικεφαλής του Λικούντ και οι ποινικές υποθέσεις του βρίσκουν αργά αλλά σταθερά τον δρόμο τους προς το Περιφερειακό Δικαστήριο της Ιερουσαλήμ, μια τέτοια συνεργασία θα παραμένει άπιαστη.
Αντ’ αυτού, κάθε πλευρά αναζητά συμμαχίες με μικρότερα κόμματα και μειονοτικές ομάδες. Η θρησκευόμενη και υπερ-ορθόδοξη δεξιά παραμένει πιστή στον Νετανιάχου, ο οποίος βασίζεται στην υποστήριξή της και δεν έχει προσεγγίσει ποτέ το πολιτικό κέντρο. Ως εκ τούτου, ο Νετανιάχου έχει υποσχεθεί να ανταποκριθεί στις βασικές ιδεολογικές απαιτήσεις της δεξιάς, ειδικά με την δέσμευσή του να προσαρτήσει επισήμως τμήματα της Δυτικής Όχθης.
Ο Gideon Saar, ο μοναδικός εσωκομματικός αμφισβητίας του Netanyahu, βαδίζει στην ίδια πορεία, υποσχόμενος να είναι ακόμη πιο αληθινός στην κατήχηση της προσάρτησης και να «μεταρρυθμίσει το νομικό σύστημα» (διάβασε: Να αποδυναμώσει το ανώτατο δικαστήριο και να περιορίσει την ανεξαρτησία του γενικού εισαγγελέα του Ισραήλ) –άλλη μια δεξιόστροφη πολεμική κραυγή. Ο Saar ισχυρίζεται επίσης ότι θα μπορούσε να φέρει τον Lieberman πίσω στην ομάδα ή να σχηματίσει μια κυβέρνηση ενότητας με τον Gantz. Αλλά οι πιθανότητές του στις εκλογές [ανάδειξης υποψηφίου αρχηγού] της 26ης Δεκεμβρίου είναι περιορισμένες, καθώς ο Νετανιάχου ελέγχει τον κομματικό μηχανισμό. Ο Saar πιθανότατα ελπίζει να χάσει με μικρή διαφορά προκειμένου να βελτιώσει την εικόνα του διαδόχου για έναν μελλοντικό αγώνα μετά τον Bibi.
Για τον Gantz, το κρίσιμο χαρτί θα είναι η ψήφος των Αράβων. Η κυριότερη κληρονομιά της απερχόμενης κυβέρνησης ήταν η ψήφιση, τον Ιούλιο του 2018, του αποκαλούμενου νόμου του έθνους-κράτους, ο οποίος κήρυξε το Ισραήλ ως «εθνικό κράτος του εβραϊκού λαού» χωρίς καμία αναφορά στην ισότητα των μη Εβραίων πολιτών. Η ακούσια συνέπεια της αμφιλεγόμενης ψηφοφορίας ήταν να χαλυβδωθεί η αραβική μειονότητα της χώρας: Τα αραβο-ισραηλινά κόμματα επανενώθηκαν για να σχηματίσουν ένα κοινό ψηφοδέλτιο πριν από τις εκλογές του Σεπτεμβρίου και η προσέλευση των Αράβων ψηφοφόρων αυξήθηκε από 49% τον Απρίλιο σε 59% τον Σεπτέμβριο.
Ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι οι ηγέτες του κοινού ψηφοδελτίου επικέντρωσαν την καμπάνια τους σε ζητήματα επιβολής του νόμου και στέγασης, επιλέγοντας να υποβαθμίσουν πιο ακανθώδη ζητήματα όπως τα δεινά των Παλαιστινίων στην Δυτική Όχθη και την Γάζα, και προσφέρθηκαν να υποστηρίξουν μια μελλοντική κυβέρνηση με επικεφαλής τον Gantz.
Αν και ακόμη και μια σιωπηρή συμμαχία θα ήταν αμφιλεγόμενη μεταξύ τόσο των Αράβων πολιτικών όσο και των ηγετών του «Μπλε και Λευκό», ο Γκαντς συνάντησε δημοσίως την ηγεσία του Κοινού Ψηφοδελτίου, απορρίπτοντας τις επικρίσεις του Netanyahu και του Lieberman για τα αραβικά κόμματα ως μια δόλια «πέμπτη φάλαγγα » -και υπονοώντας έναν πιθανό μελλοντικό συνεταιρισμό.
ΜΙΑ ΑΣΧΗΜΗ ΜΑΧΗ
Δεδομένης της πόλωσης για την τύχη του Netanyahu, δεν υπάρχει σχεδόν κανένα σημείο επαφής μεταξύ των εκλογέων του Likud και του Μπλε και Λευκό, και κάθε πλευρά πρέπει να αντλεί από την ξεχωριστή ομάδα των ψηφοφόρων της. Η βασική πρόκληση του Likud τον Μάρτιο θα είναι να κάνει τους υποστηρικτές του να εμφανιστούν, παρά να παραμείνουν στο σπίτι τους, κουρασμένοι από τις ατελείωτες νομικές και πολιτικές μάχες του Νετανιάχου. Ο Netanyahu θα πρέπει επίσης να κερδίσει τουλάχιστον ορισμένους από τους ψηφοφόρους του Lieberman. Για να κερδίσει ο Γκαντς μια πλειοψηφία στην Κνέσετ, χρειάζεται μεγάλη συμμετοχή των Αράβων ψηφοφόρων και ενότητα μεταξύ των μικρότερων αριστερών κομμάτων, μερικά από τα οποία πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να ξεπεράσουν το κοινοβουλευτικό όριο του 3,25%.
Δεδομένου του περίπλοκου αυτού εκλογικού χάρτη, και δεδομένου ότι η πλάτη του Netanyahu είναι στον τοίχο [λόγω] των κατηγοριών, η επερχόμενη [προεκλογική] εκστρατεία θα είναι ο πιο μοχθηρός ανταγωνισμός στην ιστορία του Ισραήλ.
Ο Νετανιάχου μπορεί να τα καταφέρει να περάσει για άλλη μια φορά, αλλά ακόμα και αν δεν το κάνει, οι συνεχείς προσπάθειές του να κυβερνήσει δια του «διαίρει και βασίλευε» θα έχουν αλλάξει την ισραηλινή πολιτική προς το χειρότερο.
Είναι κάπως ειρωνικό ότι πέρα από αυτό το ιστορικό πολιτικού διχασμού, η κληρονομιά του Netanyahu είναι εκπληκτικά αδύναμη, χαρακτηριζόμενη κυρίως από μια αποστροφή προς τη μεταρρύθμιση και το ρίσκο, τόσο στην εγχώρια όσο και στην εξωτερική πολιτική. Ο διάδοχός του θα έχει την ευκαιρία να επιφέρει πιο ουσιαστική αλλαγή -αλλά μόνο μετά από μια διαδικασία εθνικής επούλωσης.
ALUF BENN διευθυντής σύνταξης στην [ισραηλινή εφημερίδα] Haaretz