Αυτές τις μέρες δύο από τις «σταθερές» της Ευρώπης, ο Μακρόν στη Γαλλία και η Μέρκελ στη Γερμανία, ξεκίνησαν την αντίστροφη μέτρηση. Στην Ιταλία των Σαλβίνι και Ντι Μάιο οι εξελίξεις γίνονται «αχαρτογράφητες». Ο ζουρλομανδύας του Brexit τυλίγει ασφυκτικά τη Βρετανία.
Συνεχίζουμε. Εκπρόσωποι του λαϊκισμού συμμετέχουν σε 8 ευρωπαϊκές κυβερνήσεις (Ιταλία, Πολωνία, Ουγγαρία, Αυστρία, Σλοβακία, Λετονία, Βουλγαρία και δυστυχώς Ελλάδα), ενώ σε άλλες τρεις (Ισπανία, Δανία, Λιθουανία) στηρίζουν κυβερνητικές πλειοψηφίες.
Και το πιο σημαντικό. Σε λίγους μήνες στις ευρωεκλογές όλοι αναμένουν με αγωνία τον προαναγγελθέντα σεισμό: την επέλαση της Διεθνούς του λαϊκισμού.
Tι συμβαίνει, λοιπόν, και μέσα σε λίγα χρόνια, σχεδόν χωρίς αντίσταση, τα πολιτικά συστήματα που διαχειρίστηκαν την Ευρώπη μετά την καταιγίδα του πολέμου πνέουν τα λοίσθια; Εξαφανίζονται, συρρικνώνονται ή ανεβαίνουν στο τρένο του λαϊκισμού. Εστω στα τελευταία βαγόνια.
Οι πολιτικές δυνάμεις του συστήματος έχουν πολλαπλές ευθύνες για την κρίση. Σε μεγάλο βαθμό την προκάλεσαν. Οταν ξεκίνησε, την αγνόησαν. Και στην κλιμάκωσή της δεν κατάφεραν να την κατανοήσουν.
Οι λόγοι είναι πολλοί – ο κυριότερος ότι μπέρδεψαν την αιτία με το αποτέλεσμα. Και είδαν τον κίνδυνο μόνο στο αποτέλεσμα. Αδιαφορώντας για την αιτία. Γιατί την κρίση δεν την προκάλεσε ο λαϊκισμός. Απλώς η κρίση έφερε στο προσκήνιο τον λαϊκισμό.
Με χαρακτηριστική καθυστέρηση, όλοι οι «συστημικοί» αποτάσσονται τον λαϊκισμό. Τη στιγμή που τα κόμματα του λαϊκισμού έχουν απασφαλίσει μια πανίσχυρη εκλογική βόμβα. Η καθυστέρηση είναι η πρώτη αναπηρία. Η δεύτερη είναι ακόμη πιο ασυγχώρητη. Με μια επιπόλαιη αριστοκρατική αντίληψη αδιαφόρησαν επιδεικτικά για τις ρίζες του λαϊκισμού μέσα στις ευρωπαϊκές κοινωνίες.
Στην Ευρώπη (και στο σύνολο του αναπτυγμένου καπιταλισμού) τα τελευταία χρόνια αναδύεται ένα νέο κοινωνικό ζήτημα. Ολόκληρες κοινωνίες εξορίζονται από τη «ζώνη της ευημερίας». Το μέλλον τους περιορίζεται σε μια στενή «λεωφόρο» με δομική ανεργία, ανασφαλείς θέσεις εργασίας, μισθούς επιβίωσης, φτωχές κοινωνικές υποδομές, χωρίς καμιά προοπτική κοινωνικής ανόδου. Πραγματικές «κοινωνίες απόκληρων».
Αυτή η συνθήκη δημιουργεί το νέο κοινωνικό ζήτημα. Και μαζί την παντοδυναμία του λαϊκισμού. Γιατί ο λαϊκισμός διαθέτει ένα πανίσχυρο όπλο: την απλοϊκότητά του. Ζωγραφίζει έναν «εχθρό» στις «κοινωνίες των απόκληρων»: για όλα φταίνε οι διεφθαρμένες ελίτ, οι πλούσιοι, το σύστημα. Γκρεμίστε τους…
Πολύ φοβάμαι ότι οι δυνάμεις του «αντιλαϊκισμού» θα δυσκολευθούν να ανακαλύψουν την απάντηση. Γιατί αδιαφορούν να επεξεργαστούν ένα νέο οικονομικό και κοινωνικό σχέδιο που θα βγάλει την Ευρώπη από την «οικονομία της μιζέριας» και της στασιμοχρεοκοπίας. Γιατί μόνο ένα νέο σχέδιο (ανάλογο της μεταπολεμικής «Golden Age») μπορεί να αντιμετωπίσει το νέο κοινωνικό ζήτημα. Και μαζί το δηλητηριώδες εποικοδόμημά του – τη Διεθνή του λαϊκισμού.
…