Του Διογένη Λόππα
Η ποταπή απόφαση του προέδρου Trump να αποσύρει τις αμερικανικές ειδικές δυνάμεις από το συριακό Κουρδιστάν, μπορεί να μοιάζει απροσδόκητη. Η προσωπική μου αίσθηση είναι ότι οι Αμερικάνοι υπέστησαν εκβιασμό: Προφανώς οι Τούρκοι τους διεμήνυσαν ότι η επικείμενη επίθεση πρόκειται να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο, είτε με τους Αμερικανούς στρατιωτικούς εντός, είτε εκτός. Αν ο κ. Trump μετρούσε νεκρούς, θα ήταν υποχρεωμένος να ανταποδώσει. Το τελευταίο που θα επιθυμούσε θα ήταν μια σύγκρουση με την Τουρκία.
Η εύκολη λύση ήταν να υποχωρήσει. Πολλοί λένε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος είναι απρόβλεπτος. Σφάλμα. Είναι τόσο προβλέψιμος ώστε έχει γίνει πια μαριονέτα στις ορέξεις κάθε παρανοϊκού δικτάτορα επί της γης. Κανένας δεν »τρώει» πια τις μπλόφες του και όλοι έχουν καταλάβει την απλοϊκή του στρατηγική που εδράζεται στο δίπτυχο: Όχι στρατιωτικά μέσα (κοστίζουν) – μόνο οικονομικές κυρώσεις (πανάκεια). Δυστυχώς τον τελευταίο καιρό έχουν αυξηθεί γεωμετρικά όσοι δέχονται να πάρουν το ρίσκο των κυρώσεων απέναντι σε περισσότερο προσοδοφόρες επιλογές…
Ωστόσο η απόφαση Trump δεν είναι ακατανόητη, καθώς συνδέεται με την παραδοσιακή στρατηγική των Αμερικανών εδώ και δεκαετίες, στρατηγική που θέλει την Τουρκία να παίζει έναν καθοριστικό ρόλο πρώτης γραμμής στο δυτικό σύστημα ασφαλείας.
Καθώς είναι αδύνατον σε ένα κομμάτι της γραφειοκρατίας να καταλάβει (ή έστω να αποδεχθεί) τη στρατηγική στροφή του κ. Erdogan, κάποια φωτισμένα μυαλά στην Ουάσιγκτον πίστεψαν ότι όλη η φασαρία με τους S400, την Κύπρο, τη Λιβύη, τη Ρωσία κλπ, δεν είναι τίποτα περισσότερο από ανατολίτικη μικροπολιτική ή εσωτερικής κατανάλωσης προπαγάνδα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο πιστεύουν ότι αν αφήσουν τους Τούρκους να καταλάβουν το Συριακό Κουρδιστάν, τότε με έναν μαγικό τρόπο οι S400 θα καταλήξουν στο Πακιστάν, η Τουρκία θα επανέλθει στο πρόγραμμα των F35, θα λυθεί το Κυπριακό, τα ελληνοτουρκικά με συνεκμετάλλευση και θα ζήσουν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα.
Σε σχέση με την Ελλάδα, η συγκεκριμένη στρατηγική πάει πολλές δεκαετίες πίσω και θέλει την Τουρκία αντίβαρο σε μια ενδεχόμενη ελληνική στρατηγική μετατόπιση. Η Ελλάδα υπήρξε δεόντως προβληματική χώρα για το δυτικό σύστημα και αυτό γιατί είχε παραδοσιακά τάσεις φιλο-κομμουνισμού, αντιαμερικανικό φρόνημα και διαρκές πάρε δώσε με τους Ρώσους. Με λίγα λόγια η περισσότερο ελεγχόμενη Τουρκία αντιστάθμιζε στην Αμερικανική λογική το ενδεχόμενο παραστρατήματος της Ελλάδας μέσω π.χ. μιας απροσδόκητης πολιτικής αλλαγής, όπως παραλίγο να γίνει το 1981. Λίγα χρόνια νωρίτερα οι Αμερικανοί, διαβλέποντας τον κίνδυνο, επέτρεψαν την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο μπροστά στον δυνητικό κίνδυνο απώλειας του κορυφαίου στρατηγικού σημείου της ανατολικής μεσογείου.
Όπως συνήθως συμβαίνει στις περιπτώσεις αυτές, η μοίρα το έφερε οι Αμερικανικές επιδιώξεις και προβλέψεις να διαψευσθούν από εκεί που δεν το περίμεναν: Η φιλο-ρωσική ορθόδοξη Ελλάδα κατέληξε υπάκουο πιόνι του δυτικού συστήματος και η άμεμπτη Τουρκία αναπαύεται ήδη κάτω από τις ρωσικές φτερούγες.
Το Βατερλώ της επίσκεψης Pompeo
Σε μια ακόμα καθοριστικής σημασίας διάσκεψη για το μέλλον του ελληνικού ζωτικού χώρου και του συστήματος ασφαλείας της Ανατολικής Μεσογείου, η νέα ελληνική διπλωματία πιάστηκε κυριολεκτικά στον ύπνο. Τέτοια προχειρότητα και τέτοια ανύπαρκτη προετοιμασία προφανώς θα διδάσκονται μελλοντικά στις σχολές πολιτικών επιστημών ως παράδειγμα προς αποφυγήν. Είναι βέβαιο ότι ο κ. Pompeo γνώριζε πολύ καλά τις καίριες στρατηγικές αποφάσεις περί Αμερικανικής υποχώρησης από την περιοχή, όταν ήρθε στην Αθήνα για την τελική μορφή της Ελληνοαμερικανικής στρατηγικής σχέσης. Το φανερώνουν οι προσεκτικές δηλώσεις του: 
Υποστήριξε μεν το προφανές, δηλαδή ότι οι ΗΠΑ θα συνδράμουν (διπλωματικά) την Ελλάδα σε περίπτωση παραβίασης των συνόρων, υπήρξε παράλληλα εξαιρετικά σφικτός στα φλέγοντα ζητήματα της ΑΟΖ και των αμφισβητούμενων θαλάσσιων συνόρων, εμμένοντας στην πάγια θέση της Αμερικανική διπλωματίας περί διαλόγου και συνεκμετάλλευσης (εκεί οδηγεί η ενδελεχής ανάλυση της πολύ προσεκτικής και εξαιρετικά προετοιμασμένης δήλωσής του).
Με λίγα λόγια πήρε τα πάντα, χωρίς να δώσει τίποτα και ταυτόχρονα τράβηξε το χαλί κάτω από τα πόδια των ελληνικών ενεργειακών σχεδίων, αφού βέβαια γνώριζε ότι επίκειται προσέγγιση των ΗΠΑ με τις απαράδεκτες τουρκικές επιδιώξεις περί »γαλάζιας πατρίδας».
Το τραγικότερο όλων ήταν η ολοσχερής αδυναμία διαπραγμάτευσης της Ελληνικής πλευράς προς αναζήτηση έστω στοιχειωδών ανταλλαγμάτων όπως:
Παραχώρηση μεταχειρισμένων μονάδων επιφανείας στο πολεμικό ναυτικό (προς απόσυρση αντιτορπιλικά arleigh burke)
Οικονομικές διευκολύνσεις για την ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα των F-35
Αναβάθμιση των F-16 block 30
Γράφεται όλο και συχνότερα στον ελληνικό και διεθνή τύπο, ότι η ελληνική ολιγαρχία είναι προσδεδεμένη στο άρμα του κ. Erdogan και λειτουργεί ως dealer των τουρκικών σχεδιασμών, μέσω του δόγματος του κατευνασμού. Καθώς η κυβέρνηση αυτή ψηφίστηκε από την πλειοψηφία των πολιτών γνωρίζοντας ότι εκπροσωπεί τα συγκεκριμένα ολιγαρχικά συμφέροντα, δεν μένει τίποτα άλλο να γράψω. Ως βαθύτατα δημοκράτης οφείλω να σεβαστώ τις διαθέσεις της πλειοψηφίας και να εύχομαι η τύχη να γείρει προς το μέρος μας, σε μια πραγματικά δύσκολη συγκυρία με υπαρξιακά ζητήματα για τον ελληνισμό.
Μπορώ να κατανοήσω απόλυτα την τακτική της διοίκησης Trump, πιστεύω όμως βαθύτατα ότι οι εκτιμήσεις τους είναι απόλυτα λάθος και αυτό γιατί είναι φανερό ότι ο κ. Erdogan πραγματοποιεί μια, όχι σπάνια στην ιστορία, γεωπολιτική στροφή υψίστης σημασίας.
Είναι απολύτως κατανοητό ότι οι μακρόχρονες επιδιώξεις των Τούρκων, αλλά και ο υπαρξιακός φόβος τους για το δυναμικό κουρδικό στοιχείο, περνούν μέσα από τη στροφή αυτή και εξυπηρετούνται πρωτίστως από τη Ρωσία και δευτερευόντως από το Ιράν. Για αυτό το λόγο η αλλαγή στρατοπέδου δεν είναι ούτε συγκυριακή, ούτε αποτέλεσμα ανατολίτικου παζαριού, αλλά απολύτως συνειδητή. Και εκεί είναι το τερατώδες λάθος της διοίκησης Trump, που επιμένει να αντιλαμβάνεται τη διεθνή διπλωματία σαν business game.
Ευτυχώς στις ΗΠΑ υπάρχουν πολλές (και ισχυρές) φωνές που έχουν την ικανότητα να αντιληφθούν τη ζοφερή πραγματικότητα και απαιτούν αλλαγή πορείας εδώ και τώρα. Η χώρα που ανέχθηκε τη δημιουργία κρατικού μορφώματος στο Κόσοβο και τη διοίκησή του (μέχρι πρότινος) από μια δράκα εγκληματιών πολέμου, χωρίς το παραμικρό όφελος για τις ΗΠΑ, παραδίδει αμαχητί το απείρως σημαντικότερο Συριακό Κουρδιστάν στις ορέξεις ενός ισλαμιστή νεο-φασίστα σφαγέα, γνωρίζοντας ότι αυτός ενεργεί με τις ευλογίες της Ρωσικής Ομοσπονδίας, προς τελικό όφελος του καθεστώτος Assad και των Ιρανών μουλάδων.
Αυτή η απλή παραδοχή γεμίζει αγανάκτηση τις καρδιές Αμερικανών πολιτικών ανεξαρτήτως κομματικής και ιδεολογικής τοποθέτησης. Οι ίδιοι οι Αμερικανοί στρατιωτικοί, κυρίως εκπαιδευτές των Κούρδων μαχητών, αμφιβάλω πόσο πρόθυμα θα αφήσουν ακάλυπτους τους μέχρι πρότινος συμπολεμιστές τους. Στον ηθικό κώδικα των πεζοναυτών, κάτι τέτοιο είναι αδύνατον, όπως πρόσφατα είχα την ευκαιρία να ακούσω από συνομιλητές μου.
Τραγέλαφος στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ
Αν κάποιος αμφέβαλε για τις πραγματικές διαθέσεις του κ. Putin αναφορικά με την τουρκική εισβολή, οι αμφιβολίες αυτές κατέπεσαν οριστικά μετά τη συνεδρίαση του συμβουλίου ασφαλείας του ΟΗΕ:
Η σκληρή καταδίκη της Τουρκίας, που θα νομιμοποιούσε ενέργειες (actions) εναντίον της, αποφεύχθη έπειτα από Ρωσικό βέτο! Δηλαδή, αν καταλάβαμε καλά, ο μεγαλύτερος εχθρός των αμερικανικών συμφερόντων διέσωσε τη δεύτερη μεγαλύτερη νατοϊκή δύναμη (σε όγκο, γιατί σε αποτελεσματικότητα βρίσκεται πολύ πίσω) απέναντι στις υπόλοιπες μεγάλες δυνάμεις της συμμαχίας. Θα ήταν ο τραγέλαφος του αιώνα, αν δε μετρούσαμε την ίδια ώρα εκατοντάδες νεκρούς αμάχους και δεκάδες χιλιάδες εκτοπισμένους.
Αυτή η δυσμενής και απρόσμενη εξέλιξη έδειξε ποιος πραγματικά βρίσκεται πίσω από το παρανοϊκό καθεστώς Erdogan και γκρέμισε πολλές ακόμα εικασίες που αφελώς γράφτηκαν αυτές τις μέρες, όπως για παράδειγμα ότι οι Κούρδοι θα στραφούν στο καθεστώς Assad ή στους Ρώσους. Κολοκυθοκορφάδες. Τόσο οι Ρώσοι, όσο οι Ιρανοί και κυρίως οι Σύροι, θα έβλεπαν με περισσή χαρά τους Κούρδους να συνθλίβονται κάτω από την τουρκική μπότα. Ή τουλάχιστον θα τους θυσίαζαν ευχαρίστως μπροστά στον αντικειμενικό σκοπό που είναι η οριστική αποδυνάμωση του ΝΑΤΟ στην κρίσιμη νοτιοανατολική του πτέρυγα.
Φαντάζομαι ότι τα νέα αυτά δεν θα χαροποίησαν ιδιαίτερα γνωστούς κύκλους στην Ελλάδα που εμπορεύονται (με το αζημίωτο) ξανθά γένη και ορθόδοξες προφητείες. Η ηχηρή Ρωσική διαφοροποίηση στο συμβούλιο ασφαλείας, ήταν το δεύτερο ράπισμα στην Ελλάδα, έπειτα από την πώληση των S400 στους Τούρκους. Και οι δύο κινήσεις στρέφονται εμβληματικά εναντίον της χώρας μας και εγκαινιάζουν μια νέα εποχή ψυχρότητας που έχουμε να νοιώσουμε από την εποχή της χρηματοδότησης από τους Ρώσους, του Μουσταφά Κεμάλ.
Ελλάδα, Κύπρος και Συριακό Κουρδιστάν – Όλα ή τίποτα
Μπορεί η ελληνική ηγεσία και το υπουργείο των εξωτερικών (ή όποιος έστω ασκεί καθήκοντα στο χαοτικό μοντέλο του »επιτελικού» μητσοτακικού κράτους) να κοιμάται τον ύπνο του δικαίου, μπορεί η Κύπρος να »κείται μακράν», μπορεί ο κατευνασμός να εξυπηρετεί τις τσέπες και τους σχεδιασμούς μιας κρατικοδίαιτης ελίτ, όμως οι γνωρίζοντες μπορούν να σας διαβεβαιώσουν (όλες ανεξαιρέτως οι ΜΚΠ -μη κυβερνητικές πένες-) ότι η σημασία του Συριακού Κουρδιστάν είναι καταλυτική για τους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Ελλάδας, την ΑΟΖ και τη θέση της χώρας στο post-USA (μετα-αμερικανικό) σύστημα ασφαλείας της ανατολικής μεσογείου (και βέβαια της Κύπρου και του κυπριακού ελληνισμού).
Αν οι τουρκικοί σχεδιασμοί προχωρήσουν με την ανοχή των ΗΠΑ και τις ευλογίες των Ρώσων, τότε το παιχνίδι θα γείρει οριστικά υπέρ τους. Η εκδίωξη των κουρδικών πληθυσμών προς το Ιράν και το Ιράκ, η δημογραφική αλλοίωση της περιοχής και η κατάλυση των κουρδικών κρατικών δομών (που ήδη υπάρχουν στην περιοχή εδώ και χρόνια) θα φέρει ως άμεση συνέπεια μια συμφωνία κυρίων ανάμεσα στην Τουρκία τη Συρία και το Ιράν, με την εγγύηση της Ρωσίας. Η συμφωνία αυτή θα φέρει το Ιράν στη Μεσόγειο και την Τουρκία στην αυλή του Ισραήλ.
Η εξέλιξη αυτή θα μεταβάλλει καθοριστικά τις ισορροπίες στην περιοχή της ελληνικής ΑΟΖ, τόσο ώστε δύο γαλλικές φρεγάτες να μην είναι αρκετές, όχι μόνο για τη διασφάλιση της ελληνικής ΑΟΖ, αλλά ούτε ακόμα και για τις Κυπριακές γεωτρήσεις της ίδιας της Total. Καθώς η αμερικανική υποχώρηση από την περιοχή θα είναι εκκωφαντική, το Ισραήλ θα αναγκαστεί να εισέλθει σε κατάσταση red alert στο εσωτερικό του, χωρίς καμία διάθεση εμπλοκής σε αμφιβόλου αποτελέσματος διαπληκτισμούς και μάλιστα με τους Ρώσους φανερά εναντίον του. Η Αίγυπτος επίσης αναμένεται να συγκλονιστεί από εσωτερικές αναταραχές που θα προκαλεί η αναβαθμισμένη Τουρκία μέσω της μουσουλμανικής αδελφότητας.
Αντίθετα αν το Συριακό Κουρδιστάν κρατηθεί στη θέση του, και αν -ακόμα καλύτερα- αποκτήσει διεθνή αναγνώριση, η ήττα των Τούρκων θα είναι καταλυτική και η περιλάλητη συμφωνία Τουρκίας-Ιράν-Συρίας άνευ ουσιαστικού ενδιαφέροντος. Το καθεστώς Assad θα παραμένει μετέωρο και ευάλωτο σε κάθε είδους επέμβαση και το Ιράν εγκλωβισμένο ανάμεσα σε δύο ισχυρά δυτικά απροσπέλαστα φρούρια (Ισραήλ, Κουρδιστάν). Η προσοχή της Τουρκίας θα στραφεί στο Τουρκικό Κουρδιστάν και η δυνατότητά της να περιφρουρήσει τη φερόμενη »γαλάζια πατρίδα» θα είναι εξαιρετικά περιορισμένη, αν μάλιστα κανείς αναλογιστεί το -ήδη διαφαινόμενο- ολικό εμπάργκο όπλων και ανταλλακτικών, το οποίο θα καθηλώσει το μεγαλύτερο μέρος των βαρέων οπλικών συστημάτων και της αεροπορίας της. Η εξέλιξη αυτή θα επιτρέψει στο ελληνικό ΓΕΕΘΑ την ευκολότερη περιφρούρηση του ελληνικού ζωτικού χώρου με τις ανάλογες βοήθειες από το Ισραήλ, την Αίγυπτο, τη Γαλλία και την Ιταλία, χώρες που μοιράζονται κοινά συμφέροντα και κοινές αντιλήψεις περί διεθνών σχέσεων.
Δυστυχώς μέσα στη περίπλοκη αυτή συγκυρία, η χώρα μας βρέθηκε με ανύπαρκτη πολιτική ηγεσία και με έναν Αμερικανό πρόεδρο που -άθελά του- στρέφεται ευθέως ενάντια στα μακροπρόθεσμα συμφέροντά μας, προσπαθώντας να φανεί συνεπής στο θρησκόληπτο και βαθύτατα συντηρητικό κοινό του. Σοφά ο κ. Τσίπρας απέφευγε να υπογράψει τη συμφωνία με τις ΗΠΑ, πριν αποκομίσει τουλάχιστον κάποια μεστά ανταλλάγματα. Είναι επίσης προφανές ότι ο κ. Κοτζιάς είχε απόλυτη γνώση, τόσο των κινδύνων, όσο και των ευκαιριών γύρω από το Κουρδικό πρόβλημα και εργάζονταν μανιωδώς πάνω στο κλείσιμο ηλίθιων προβλημάτων (προϊόντων εθνικιστικών πολιτικών του βαθέως παρελθόντος), όπως το Βορειομακεδονικό και το Αλβανικό, ώστε να επικεντρώσει διπλωματικές αλλά και στρατιωτικές εφεδρείες εκεί που η χώρα αντιμετώπιζε είτε σοβαρό κίνδυνο απωλειών, είτε σοβαρή προοπτική κερδών.
Σήμερα παρακολουθούμε μια άβουλη κυβέρνηση να στήνει επικοινωνιακές φιέστες γύρω από καθολικά αποτυχημένες δράσεις, να επιλέγει την αποτυχημένη τακτική του κατευνασμού την ώρα που ακόμα και οι Γερμανοί και οι Βρετανοί (!) είναι στα κάγκελα εναντίον της Τουρκίας, να μην αντιλαμβάνεται την έννοια του ζωτικού χώρου, να μην αντιλαμβάνεται βασικές έννοιες στρατηγικής, να μη βρίσκει ούτε δύο λέξεις υπέρ ζωτικών συμμάχων μας που βρίσκονται σε θανάσιμο κίνδυνο, να μην έχει λάβει την παραμικρή πρωτοβουλία σε fora που η Ελλάδα έχει προνομιακό πεδίο (Ε.Ε., ΝΑΤΟ). Θα επαναλάβω εδώ ακόμα μια φορά τους βασικούς κινδύνους που απορρέουν από την κυβερνητική απραξία:
Στρατηγική απώλεια της Κύπρου (μέσω λύσης συνομοσπονδίας με τουρκικές βάσεις)
Συνεκμετάλλευση ΑΟΖ
Διαχωρισμός του Αιγαίου (25ος παράλληλος) με εκχώρηση δικαιωμάτων αλιείας, εξορύξεων και έρευνας – διάσωσης στους Τούρκους.
Εκεί ακριβώς οδηγεί η αδράνεια και ο βασανιστικός αφοπλισμός της χώρας μας, καθώς αυτό ακριβώς θα είναι το διακύβευμα και μάλιστα με τις ευλογίες και τη συμπαράσταση των Ευρωπαίων και Αμερικανών συμμάχων μας, αν μια ισχυρή Τουρκία εξασφαλίσει τα ανατολικά της σύνορα και αφεθεί να επεκταθεί στα παλαιά όρια της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, είτε απευθείας, είτε μέσω αντιπροσώπων (μουσουλμανική αδελφότητα, Ισλαμιστές αντάρτες, κυβέρνηση Τρίπολης στη Λιβύη κλπ). Το παρήγορο είναι ότι το σύνολο σχεδόν των αναλυτών στην Ελλάδα δείχνει να έχει αντιληφθεί την ουσία του θέματος και αυτό δημιουργεί ασφυκτική πίεση σε μια κυβέρνηση που δείχνει ότι το μοναδικό της μέλημα είναι η (εξωραϊσμένη) εικόνα της προς τα έξω. Είναι επίσης πολύ παρήγορο το ότι τα αντανακλαστικά του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν άμεσα και έθεσε το θέμα στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο. Αυτό είναι και η μεγαλύτερη ελπίδα για το μέλλον, καθώς βέβαια οι εκπρόσωποι της κρατικοδίαιτης ελίτ δεν θα είναι για πάντα στην κυβέρνηση και καθώς τα στελέχη της αντιπολίτευσης έδειχναν και δείχνουν απροθυμία στην τακτική του κατευνασμού και αίσθηση ότι κατέχουν το πρόβλημα σε βάθος.
Το πρώτο στάδιο της διπλωματικής αντιπαράθεσης είναι ο συμβολισμός: Όταν τα ελληνικά F-16 με περίτεχνες τακτικές παραπλανούσαν τους Τούρκους και ακούγονταν δυνατά στους κυπριακούς ουρανούς, έστελναν ένα ηχηρό μήνυμα προς φίλους και εχθρούς. Όταν πριν λίγες μέρες οι εχθροί μας επιτέθηκαν στους συμμάχους μας, η αφωνία μας ακούστηκε εξίσου δυνατά στην Άγκυρα, τη Λευκωσία, το Κομπάνι, την Ιερουσαλήμ και το Κάιρο.
Ξυπνήστε!