Ποιος θυμάται πως πραγματικά άρχισε η συζήτηση γύρω από την έξοδο του ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση γνωστό ως Brexit.
Της Μόνικας Κουρουφέξη Χατζηχάννα
Το Brexit, έγινε αντικείμενο δυο δημοψηφισμάτων.
– Το πρώτο δημοψήφισμα ήταν το 1975
Το Ηνωμένο Βασίλειο το 1975 προχώρησε σε δημοψήφισμα, στο οποίο το εκλογικό σώμα ρωτήθηκε εάν η χώρα θα έπρεπε να παραμείνει στην ΕΟΚ.
Όλα τα μεγάλα πολιτικά κόμματα και ο τύπος εν γένει υποστήριξαν την παραμονή στην ΕΟΚ, ωστόσο υπήρξαν σχίσματα στο Εργατικό Κόμμα, τα στελέχη του οποίου είχαν ψηφίσει υπέρ της αποχώρησης, κατά το ημερήσιο συνέδριό του στις 26 Απριλίου 1975 (με αναλογία 2 υπέρ αποχώρησης, 1 υπέρ παραμονής).
Από την στιγμή που το υπουργικό συμβούλιο ήταν χωρισμένο μεταξύ σκληρών φιλοευρωπαϊκών και αντιευρωπαϊκών, ο Χάρολντ Ουίλσον ανέστειλε τη συνταγματική υποχρέωση της Συλλογικής Ευθύνης του Υπουργικού Συμβουλίου και επέτρεψε στους υπουργούς του να στηρίξουν προεκλογικά όποια πλευρά ήθελαν.
Συνολικά, επτά από τους είκοσι τρεις υπουργούς του υποστήριξαν την αποχώρηση.
Την 5η Ιουνίου 1975, το εκλογικό σώμα είχε το δικαίωμα να ψηφίσει «ναι» ή «όχι» στην ερώτηση: «Πιστεύετε πως το ΗΒ θα έπρεπε να παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα (Κοινή Αγορά);».
Όλες οι διοικητικές περιφέρειες εξέλεξαν κατά πλειοψηφία το «Ναι», εκτός από τα Νησιά Σέτλαντ και τις Εξωτερικές Εβρίδες. Σε συμφωνία με το αποτέλεσμα, το Ηνωμένο Βασίλειο παρέμεινε στην ΕΟΚ.
Τι ακριβώς κατέγραψαν οι κάλπες το 1975
Ψήφοι ΝΑΙ: 17,378,581 (67,2%)
Ψήφοι ΟΧΙ: 8,470,073 (32,8%)
Προσέλευση: 64,5%
– Εκλογές 1983
Το – μετέπειτα- αντιπολιτευόμενο Εργατικό Κόμμα, κατήλθε στις εκλογές του 1983, με την θέση και δέσμευση ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποχωρήσει από την ΕΟΚ. Ωστόσο το Εργατικό Κόμμα ακόμα και με αυτή την δέσμευση ηττήθηκε στις εκλογές με μεγάλη διαφορά από την συντηρητική κυβέρνηση της Σιδηράς κυρίας Μάργκαρετ Θάτσερ η οποία κέρδισε τις εκλογές.
– Η μετεξέλιξη της ΕΟΚ σε Ευρωπαϊκή Ένωση
Η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) υπήρξε η σημαντικότερη και γνωστότερη από τις τρεις Ευρωπαϊκές Κοινότητες (οι άλλες δύο ήταν η ΕΚΑΧ και η ΕΥΡΑΤΟΜ). Ιδρύθηκε την 1η Ιανουαρίου 1958 με τη θέση σε ισχύ της ομώνυμης Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (υπογραφή 25.3.1957).
Με την έναρξη ισχύος της Συνθήκης του Μάαστριχτ το 1993 ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ΕΟΚ μετονομάστηκε ως Ευρωπαϊκή Κοινότητα, η οποία αποτέλεσε το σπουδαιότερο τμήμα του πρώτου από τους Τρεις Πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
H Συνθήκη της Λισαβόνας ενοποίησε τους Τρεις Πυλώνες αλλάζοντας δραστικά της δομή και τη λειτουργία της Ένωσης, όπως τη γνωρίζουμε με τη σημερινή της μορφή.
– Εκλογές 1994 | «Κόμμα του Δημοψηφίσματος»
Το «Κόμμα του Δημοψηφίσματος» σχηματίστηκε το 1994 από τον Σερ Τζέιμς Γκόλντσμιθ για να συμμετάσχει στις γενικές εκλογές του 1997, με μία πλατφόρμα που υποσχόταν εκ νέου δημοψήφισμα για την παραμονή της χώρας στην ΕΕ. Είχε υποψηφίους σε 547 περιφέρειες και μέτρησε 810.860 ψήφους.
Δεν κατάφερε να εκλέξει εκπρόσωπο στο Κοινοβούλιο σε 505 περιφέρειες, επειδή οι ψήφοι του ήταν διασκορπισμένες, και έτσι έχασε τα χρήματα που είχε ως κεφάλαιο σε αυτές (τα οποία προέρχονταν από τον ίδιο τον Γκόλντσμιθ).
Το Κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP) σχηματίστηκε επίσης νωρίς τη δεκαετία του 1990. Ήρθε τρίτο στις Ευρωεκλογές του 2004 στο Ηνωμένο Βασίλειο και δεύτερο στις Ευρωεκλογές του 2009.
– 2012 | Υπόσχεση για δημοψήφισμα
Το 2012, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον απέρριψε τις εισηγήσεις για δημοψήφισμα περί της παραμονής του ΗΒ στην ΕΕ, αλλά πρότεινε ένα μελλοντικό, «για να διασφαλιστεί ότι η θέση του ΗΒ σε μία εξελισσόμενη ΕΕ τυγχάνει της πλήρους υποστήριξης του Βρετανικού λαού».
Τον Ιανουάριο του 2013, ο Κάμερον ανακοίνωσε πως το Συντηρητικό Κόμμα θα διεξάγει ένα δημοψήφισμα (ναι-όχι) περί συμμετοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση με ανανεωμένο πακέτο όρων, μέχρι το τέλος του 2017, με την προϋπόθεση ότι θα επανεκλεγόταν στις εκλογές του 2015, όπως και έγινε.
Το UKIP ήρθε πρώτο στις Ευρωεκλογές του 2014 και κέρδισε την πρώτη κοινοβουλευτική του έδρα τον Οκτώβριο του 2014, όταν ο Ντάγκλας Κάρνσγουελ αποχώρησε από τους Συντηρητικούς.
Ο Μαρκ Ρέκλες, ένας άλλος αποσχίσας των Συντηρητικών, κέρδισε άλλη μία έδρα για το UKIP το φθινόπωρο του 2014. Στις γενικές εκλογές του 2015, το UKIP κέρδισε μία έδρα (την οποία πήρε ο Κάρνσγουελ), παρόλο που ήρθε τρίτο στις ψήφους.
Το Συντηρητικό Κόμμα του Ντέιβιντ Κάμερον κέρδισε τις γενικές εκλογές του 2015. Λίγο καιρό μετά, το Νομοσχέδιο Δημοψηφίσματος περί της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2015-2016 ήρθε προς συζήτηση στο κοινοβούλιο.
– Δημοψήφισμα του 2016
Την 20η Φεβρουαρίου 2016 ανακοινώθηκε πως θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 23 Ιουνίου 2016 δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Μία εβδομάδα πριν την πραγματοποίηση του δημοψηφίσματος, στις 16 Ιουνίου, δολοφονήθηκε η Τζο Κοξ, βουλευτής του Εργατικού Κόμματος.
Για την δολοφονία κατηγορείται ο 52χρονος Τόμας Μέιρ, ο οποίος φέρεται να φώναξε προτού το συμβάν «Britain First» (Πρώτα η Βρετανία).
Το ερώτημα που τέθηκε στους Βρετανούς πολίτες ήταν: Να παραμείνει το Ηνωμένο Βασίλειο ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση;
Τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος ήταν:
51,89% να αποχωρήσει
48,11% να παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Την επόμενη ημέρα ο πρωθυπουργός της χώρας Ντέιβιντ Κάμερον δήλωσε την παραίτησή του μέχρι τον Οκτώβριο του ίδιου έτους.
Όμως, η Σκωτία και η Βόρεια Ιρλανδία αντέδρασαν για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, καθώς η μεγάλη τους πλειοψηφία ψήφισαν την παραμονή του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
– 1η Νοεμβρίου: Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα είναι ευρωπαϊκή χώρα
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο διαπραγματεύονται ακόμη τoυς όρους της αποχώρησης. Δύο είναι τα πιθανά σενάρια:
Έξοδος με συμφωνία:
Η Συμφωνία Αποχώρησης κυρώνεται πριν την 31 Οκτωβρίου 2019.
Το δίκαιο της Ένωσης παύει να ισχύει για το Ηνωμένο Βασίλειο από την 1η Ιανουαρίου 2021, δηλαδή μετά από μεταβατική περίοδο 21 μηνών.
Η μεταβατική περίοδος μπορεί να επεκταθεί για ένα ή δύο χρόνια. Η τελική ημερομηνία εξόδου μπορεί να είναι και η 1η Ιανουαρίου 2023.
– Έξοδος χωρίς Συμφωνία
Η Συμφωνία Αποχώρησης δεν κυρώνεται μέχρι την 31η Οκτωβρίου 2019.
Δεν υπάρχει μεταβατική περίοδος και το δίκαιο της Ένωσης παύει να ισχύει για το Ηνωμένο Βασίλειο από την 1η Νοεμβρίου 2019.
Σενάριο «no deal».
Η προετοιμασία της ΕΕ και των κρατών-μελών της για το σενάριο no deal έχει εντατικοποιηθεί από το φθινόπωρο του 2018. Στόχος είναι η προστασία πολιτών και επιχειρήσεων από τις πλέον σοβαρές επιπτώσεις που θα προκύψουν σε όλους τους τομείς.
Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, η Γενική Γραμματεία της Επιτροπής έχει δημιουργήσει ειδική ομάδα εμπειρογνωμόνων που προετοιμάζει τα απαραίτητα μέτρα για να αντιμετωπιστεί το ενδεχόμενο αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου χωρίς συμφωνία.