Ήταν οι τέταρτες εκλογές στο νεότερο έθνος της Ευρώπης, από τότε που κήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Σερβία το 2008. Ενώ ο πληθυσμός του Κοσσυφοπεδίου είναι μόλις 1,7 εκατομμύρια, περίπου 1 εκατομμύριο Αλβανοί του Κοσσυφοπεδίου που ζουν στο εξωτερικό αποτέλεσαν ένα μεγάλο κομμάτι της εκλογικής βάσης που αριθμεί σχεδόν 2 εκατομμύρια εγγεγραμμένους ψηφοφόρους. Και αυτοί ψήφισαν τον Άλμπιν Κούρτι που με το κόμμα «Αυτοδιάθεση» τερμάτισε πρώτος στην εκλογική κούρσα.
Ο 44χρονος ‘Αλμπιν Κούρτι έκανε το ντεμπούτο του με την «Αυτοδιάθεση» το 2005, παρουσιάζοντας τον σχηματισμό ως πολιτικό κίνημα και μέσα σε 5 χρόνια κατάφερε να το μετατρέψει σε πολιτικό φορέα της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Όντας το αντίπαλο δέος του Δημοκρατικού Κόμματος του Κοσσυφοπεδίου (PDK), που κυβέρνησε τη χώρα σχηματίζοντας διάφορους συνασπισμούς από το 2007, η νίκη του κόμματος «Αυτοδιάθεση» θεωρείται σημαντική εξέλιξη που σηματοδοτεί ένα διάλειμμα από το παρελθόν.
Η «Αυτοδιάθεση» προσδιορίζεται πολιτικά ως κοινωνικό – πατριωτικό κίνημα που διαμόρφωσε πολιτικό χαρακτήρα με το σύνθημα: «Το Κόσοβο ανήκει στους Κοσοβάρους». Οι αναλυτές το κατατάσσουν στον ευρύτερο χώρο της αριστεράς, κυρίως γιατί απευθύνεται στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, καταγγέλλει την διαφθορά του κατεστημένου πολιτικού συστήματος, τον νεποτισμό όπως επίσης και την επιτροπεία που επέβαλε στο Κόσοβο ο ξένος παράγοντας. Οργανωτικά θυμίζει φοιτητική οργάνωση με χιλιάδες νέους ακτιβιστές που καθημερινά αναλαμβάνουν διάφορες πολιτικές και κοινωνικές δράσεις.
Η επόμενη μέρα εντός των συνόρων
Ο Κούρτι δεσμεύτηκε για οικονομικές μεταρρυθμίσεις και για την επιβολή του νόμου και της τάξης. Μιλώντας στην κεντρική πλατεία της Πρίστινα ο νέος επικείμενος πρωθυπουργός στη νικητήρια ομιλία του προς τους υποστηρικτές του υποσχέθηκε πως θα ενισχύσει τη δημοκρατία, θα ενθαρρύνει την ανάπτυξη και θα φέρει την ισότητα για όλους. Έδωσε επίσης το στίγμα του κατά της διαφθοράς, λέγοντας: «ανοίγουμε ένα νέο κεφάλαιο και στην κυβέρνησή μας δεν θα υπάρχουν κλέφτες. Αυτοί που έκλεψαν θα παγιδευτούν, θα διερευνηθούν, θα κριθούν και θα καταδικαστούν οπουδήποτε και αν βρίσκονται».
Η οικονομία του Κοσσυφοπεδίου αγωνίζεται να σηκώσει κεφάλι έχοντας να αντιμετωπίσει το μεγάλο πρόβλημα της ανεργίας που αγγίζει το 30% και φτάνει στο 50% στους νέους. Η ανεργία κατηγορείται για την διαφθορά που σημάδεψε την προηγούμενη κυβέρνηση, με την Κομισιόν να σημειώνει σε έκθεσή της ότι τα ρουσφέτια ημετέρων ανάγκασαν 170.000 ανθρώπους να μεταναστεύσουν στη Δυτική Ευρώπη τα τελευταία πέντε χρόνια.
Σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας για τη διαφθορά σε 18 χώρες, το Κόσοβο βρίσκεται στην 93η θέση. Ο Donika Emini, επικεφαλής της ΜΚΟ Civikos, μιας ομάδας που υποστηρίζει τη συνεργασία μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και της κυβέρνησης, σημειώνει στο Al Jazeera ότι ο Κούρτι έβαλε ψηλά τον πήχη κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας. Ήταν όμως και ρεαλιστής. «Θα είναι πολύ δύσκολο να ανταποκριθούμε άμεσα στις προσδοκίες σας», ανέφερε, εκτιμώντας πως το κόμμα του «θα αντιμετωπίσει μεγάλη αντίσταση στην καταπολέμηση της διαφθοράς».
Η επόμενη μέρα εκτός των συνόρων
Δεν είναι όμως μόνο η οικονομία και η διαφθορά οι προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση του Κοσόβου. Πέραν τα του οίκου της, η νέα ηγεσία πρέπει επίσης να αντιμετωπίσει το ζήτημα της επανεκκίνησης του διαλόγου με τη Σερβία.
Η Σερβία δεν έχει αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου και παρεμποδίζει τη διεθνή αναγνώρισή της. Ωστόσο, περισσότερες από 100 χώρες αναγνωρίζουν το Κοσσυφοπέδιο, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας και της Γαλλίας. Από την άλλη η Ρωσία και η Κίνα είναι στενοί σύμμαχοι της Σερβίας και έχουν μπλοκάρει την ένταξη του Κοσσυφοπεδίου στα Ηνωμένα Έθνη. Τόσο το Κοσσυφοπέδιο όσο και η Σερβία φιλοδοξούν να ενταχθούν στην ΕΕ, αλλά όσο οι σχέσεις τους παραμένουν τεταμένες, αυτό φαντάζει αδύνατο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι το 21 ο Κούρτι απέρριπτε την κρατική υπόσταση του Κοσσυφοπεδίου, την οποία επέκρινε ως συμβιβασμό για να διαμορφώσει ένα πολυεθνικό κράτος, όταν το 90% των πολιτών του Κοσσυφοπεδίου είναι Αλβανοί. Ο Κούρτι έχει επίσης επικρίνει τις προηγούμενες κυβερνήσεις για την προσέγγισή τους με τη Σερβία κατά τον διαμεσολαβητικό διάλογο της ΕΕ που ξεκίνησε το 2011. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων υπογράφηκαν μάλιστα στις Βρυξέλλες συμφωνίες μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας – από την ενέργεια και την αμοιβαία αναγνώριση των πτυχίων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έως την ελεύθερη κυκλοφορία ατόμων.
Το Βελιγράδι είναι διατεθειμένο να συμβιβαστεί με την Πρίστινα, ζητά όμως μια λύση, στην οποία να μην κερδίσει το Κόσσοβο τα πάντα αλλά και η Σερβία να μην χάσει τα πάντα. Πριν λίγο καιρό οι δύο πρόεδροι, ο Σέρβος Αλεξάντερ Βούτσιτς και ο Κοσοβάρος Χασίμ Θάτσι, άφησαν να διαφανεί μια κάποια λύση με αλλαγή συνόρων ανάμεσα στις χώρες τους, αλλά γειτονικές χώρες, όπως η Βόρεια Μακεδονία ή το Μαυροβούνιο, αλλά και άλλες χώρες της ΕΕ θεωρούν την ιδέα επικίνδυνη και αντίθετη με το διεθνές δίκαιο. Όπως όλα δείχνουν αν το Κόσοβο θέλει να μπει στην ευρωπαϊκή οικογένεια, ο Άλμπιν Κούρτι θα πρέπει να έχει μια σταθερή θέση για την προσέγγιση με τη Σερβία, γιατί η ΕΕ φαίνεται αποφασισμένη να εντάξει τη γείτονα χώρα, ακόμη κι αν χρειαστεί να παραβλέψει τις παρεμβάσεις του Βελιγραδίου στις εσωτερικές υποθέσεις της Πρίστινα. Και φαίνεται πως προσανατολίζεται στο να κρατήσει μια τέτοια στάση και πως θα αποδεχτεί τον διάλογο με την Σερβία «στη βάση της αμοιβαιότητας», όπως πρόσφατα δήλωσε.
Πολιτικοί αναλυτές στέκονται την ίδια στιγμή στο τι μπορεί να σηματοδοτεί η νέα κυβέρνηση ως προς την προοπτική της διεθνοτικής συμφιλίωσης και στην πλειοψηφία τους είναι αισιόδοξοι… αλλά συγκρατημένα. Μια από τις πρώτες δηλώσεις του ‘Αλμπιν Κούρτι ήταν ότι ένα από τα πρώτα πράγματα που θα κάνει μόλις αναλάβει την εξουσία θα είναι «να ξεκινήσει διάλογο με τους Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου. Έναν διάλογο «από κάτω προς τα πάνω», όπως τόνισε. Σε ένα πολιτικό τοπίο όπου η σερβική κοινότητα του Κοσσυφοπεδίου απουσιάζει σχεδόν από τον δημόσιο διάλογο, μια τέτοια δήλωση είναι αναζωογονητική.
Τα πράγματα ωστόσο μπορεί να μην είναι τόσο θετικά όσο φαίνονται με μια πρώτη ματιά. Το κάλεσμα Κούρτι προς τους Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου έγινε σε συνέντευξη που έδωσε σε αλβανικό κανάλι ειδήσεων στα Τίρανα και μπροστά στη αλβανική σημαία, μια εικόνα που αποτελεί οπτική υπενθύμιση της ένθερμης υποστήριξης του κόμματος «Αυτοδιάθεση» για ενοποίηση με την Αλβανία. Αυτό μπορεί ίσως να αφήσει τις μη αλβανικές κοινότητες του Κοσσυφοπεδίου μετέωρες, χωρίς να ξέρουν ποια ακριβώς είναι η θέση τους σε ένα Κοσσυφοπέδιο που ηγείται από τον Κούρτι.
Οι υποστηρικτές της μεταβατικής δικαιοσύνης στο Κοσσυφοπέδιο μπορούν επίσης να αρχίσουν να αμφισβητούν τον πιθανό αντίκτυπο αυτής της πολιτικής αλλαγής στην πρόοδο προς την αντιμετώπιση του παρελθόντος, αν θυμηθούν παλιότερες δηλώσεις του. Σε μια άλλη συνέντευξη, ο Κούρτι είχε περιγράψει τη δίκη που διεξάγεται στη Χάγη για να διερευνηθούν τυχόν εγκλήματα πολέμου που διέπραξε οΑπελευθερωτικός Στρατός του Κοσσυφοπεδίου (UCK) ως «λυπηρή». Επιπλέον, δήλωσε ότι δεν πιστεύει ότι ο UCK διέπραξε εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και έκανε λόγο για μεμονωμένα περιστατικά. Έτσι, αν και ο Κούρτι δεν προέρχεται από ένα κόμμα του πολέμου, αυτό δεν σημαίνει αυτόματα ότι θα είναι ο πρώτος από το πολιτικό κατεστημένο του Κοσσυφοπεδίου που θα δεχτεί το ενδεχόμενο ενοχής του UCK. Επιπλέον, ο Κούρτι δεν αποκλίνει από τους προκατόχους του στη στάση του ότι η συμφιλίωση μπορεί να προέλθει μόνο αν η Σερβία αναλάβει την ευθύνη για όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια του πολέμου, δηλώνοντας ότι «η συμφιλίωση θα συμβεί όταν η Σερβία αναγνωρίσει την ανάγκη ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου και πληρώσει τις πολεμικές αποζημιώσεις».