Γιατί οι ΗΠΑ δεν θα ρίσκαραν να «χάσουν» την Τουρκία

Με «κομμένη ανάσα» παρακολουθεί η διεθνής κοινότητα την επιχείρηση «εκκαθάρισης» των Κούρδων της Συρίας από τις στρατιωτικές δυνάμεις της Τουρκίας. Ακόμη μεγαλύτερη αίσθηση προκάλεσε σε πολλούς το γεγονός πως ο  Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πήρε το «πράσινο φως» για αυτή την εισβολή από τον Αμερικάνο πρόεδρο, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος φρόντισε μάλιστα να «αποσύρει» για το λόγο αυτό τις αμερικάνικες δυνάμεις από την περιοχή.

Κι αυτό γιατί έρχεται σε μια περίοδο που οι σχέσεις των Ουάστιγκτον – Άγκυρας έδειχναν να διέρχονται «κακό φεγγάρι», ιδιαίτερα μετά την αγορά από την τουρκική κυβέρνηση του ρώσικου πυραυλικού συστήματος S 400. Πολλοί μάλιστα εκτιμούσαν πως η προσέγγιση μεταξύ Ερντογάν και Πούτιν, θα έβαζε οριστικά «στον πάγο» την μακρόχρονη συμμαχία Τουρκίας-ΗΠΑ.

Τίποτα όμως δε φαίνεται να πτοεί τον Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος εκτός από την πρόσφατη ανακοίνωση για τις επιχειρήσεις εναντίον των Κούρδων, η Τουρκία κινείται εδώ και πολύ καιρό -και παρά προειδοποιήσεις Ευρωπαίων κι Αμερικάνων- με πρωτοφανή «άνεση» στο εσωτερικό της κυπριακής ΑΟΖ, προκαλώντας την έκπληξη πολλών.

Δικαιολογείται όμως η έκπληξη αυτή;

«Ήταν δεδομένο πως ο Τραμπ θα προτιμούσε την Τουρκία από τους Κούρδους»

Η εν λόγω προσέγγιση είναι μάλλον επιφανειακή, σύμφωνα με τους περισσότερους γεωστρατηγικούς αναλυτές, καθώς η Τουρκία εξακολουθεί να κατέχει κομβικότατο ρόλο στους  αμερικάνικους σχεδιασμούς σε Ανατολική Μεσόγειο, Μέση Ανατολή αλλά και τα Βαλκάνια. Μάλιστα, σημειώνουν πως το «παιχνίδι» της Τουρκίας με τη Ρωσία περισσότερο έχει να κάνει με κινήσεις τακτικής, οι οποίες πολύ δύσκολα θα διαταράσσαν ουσιαστικά τις βαθιές, παραδοσιακές σχέσεις της με τις ΗΠΑ. Κάτι τέτοιο ήρθε να επιβεβαιωθεί με τον πλέον αδιάψευστο τρόπο με την πρόσφατη επιλογή του Ντόναλντ Τραμπ.

Κάτι ανάλογο επισημαίνει, μιλώντας στο tvxs  ο αναπληρωτής καθηγητής και επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Σωτήρης Ρούσσος. «Ήταν σαφές ότι στο τέλος της ημέρας οι ΗΠΑ θα προτιμούσαν την Τουρκία από τους Κούρδους. Δεν υπάρχει άλλωστε άλλη χώρα στην περιοχή που να τους κάνει τη δουλειά που θέλουν. Με δεδομένο λοιπόν ότι δεν τους παίρνει να χάσουν την Τουρκία από σύμμαχο, θα επιχειρήσουν να την ξαναβάλουν ως κεντρικό παίκτη-σύμμαχο στο παιχνίδι. Μην εκπλαγείτε λοιπόν αν δείτε σε αυτό το πλαίσιο δούμε τελικά οι S 400 να μένουν κρυμμένοι, όπως άλλωστε συνέβη και με τους δικούς μας S 300» σημειώνει χαρακτηριστικά.

«Με αυτή τη λογική λοιπόν οι ΗΠΑ δεν έχουν πρόβλημα να δώσουν έγκριση για μια τέτοια κίνηση εκ μέρους της Τουρκίας. Ο Τραμπ βέβαια είναι δεδομένο πως θα πήρε κάποια ανταλλάγματα από τον Ερντογάν, όμως η επιλογή του είναι απολύτως ενδεικτική των προθέσεων των ΗΠΑ» προσθέτει ο κ. Ρούσσος.

Παράλληλα, υπογραμμίζει πως τυχόν πλήρης αποκατάσταση των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας μπορεί να έχει και άλλα παρεπόμενα. «Δεν αποκλείεται να δούμε να αλλάζει η στάση και χωρών όπως το Ισραήλ» τονίζει.

Σε ό,τι έχει να κάνει με τις επικείμενες εξελίξεις μετά και την ανακοίνωση των -με αμερικάνικη σφραγίδα- επιχειρήσεων των Τούρκων εναντίον των κουρδικών δυνάμεων αναφέρει: «Θα πρέπει να δούμε δυο πράματα: πρώτον το εύρος των επιχειρήσεων, δηλαδή αν θα κινηθεί σε ευρεία κλίμακα, βάζοντας στο στόχαστρο ακόμη και σημαντικές πόλεις όπως το Κομπάνι ή αν θα κινηθεί απλά στη λογική της δημιουργίας μια υγειονομικής ζώνης. Βέβαια όλα εξαρτώνται από το ποια άδεια έχουν δώσει οι Αμερικάνοι για την επίθεση. Το δεύτερο έχει να κάνει με την κουρδική αντίσταση, με το πόσο θα κρατήσει αυτή. Με άλλα λόγια, αν οι Τούρκοι δεν καταφέρουν να τελιώσουν γρήγορα την επιχειρούμενη εκκαθάριση, τότε θα αρχίσουν να πληθαίνουν οι διεθνείς αντιδράσεις, από χώρες όπως το Ιράν, η Αίγυπτος, η Ρωσία ή το συριακό καθεστώς Άσαντ, το οποίο δε βλέπει με καθόλου καλό μάτι τέτοιες, καθώς εκφράζονται ανησυχίες για ανάπτυξη ακραίων ισλαμικών ομάδων, όχι του ISIS, όμως πολλών άλλων».

Σε ανάλογο μήκος κινείται και σε σχέση με τις εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, την ώρα που πολλοί στέκονται στις δηλώσεις Πομπέο περί διπλωματικών κινήσεων  εκ μέρους των ΗΠΑ προκειμένου να αποτραπούν τυχόν επιθετικές τούρκικες ενέργειες εις βάρος της χώρας. «Αντιλαμβάνομαι πως κάποιοι δημοσιογράφοι θέλουν να παρουσιάζουν τα πράγματα με θετικό για τη χώρα μας τρόπο, αλλά ας μη χαιρόμαστε με τα αυτονόητα. Πρόκειται για μια καθαρά τυπική δήλωση. Τέτοια απάντηση θα σας έδινε ακόμη και το πιο χαμηλό διπλωματικό στέλεχος μια πρεσβείας. Ας μην ξεχνάμε ότι ακόμη και η κρίση των Ιμίων με διπλωματικές κινήσεις αντιμετωπίστηκε» σημειώνει με νόημα ο κος Ρούσσος.

Ταυτόχρονα, δε δείχνει να συμφωνεί με όσους θεωρούν πως το γεγονός ότι τα περιθώρια κινήσεων Ερντογάν στη διεθνή σκακιέρα είναι περιορισμένα εξαιτίας της διαφαινόμενης αποδυνάμωσής του στο εσωτερικό της Τουρκίας. «Ας μην κάνουμε το λάθος να προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τις κινήσεις στο διπλωματικό επίπεδο με βάση εσωτερικούς συσχετισμούς» σημειώνει χαρακτηριστικά και προσθέτει: «Στην Ελλάδα βέβαια κάνουμε ένα επιπλέον λάθος, καθώς οι περισσότεροι δεν αντιλαμβάνονται πως στα ελληνοτουρκικά ισλαμιστές και κεμαλικοί έχουν ταυτόσημες θέσεις, για να μην πω πως σε πολλές περιπτώσεις οι κεμαλικοί εμφανίζονται πιο σκληροί».

«Μονόδρομος οι βαλκανικές συμμαχίες για τη χώρα μας»

Σε ερώτηση σχετικά με τις μελλοντικές κινήσεις της Τουρκίας με φόντο τη δραστηριότητά της και στην Κυπριακή ΑΟΖ, ο κος Ρούσσος εκτιμά πως ο Ταγίπ Ερντογάν κινείται βάση συγκεκριμένων προτεραιοτήτων. «Αυτή τη στιγμή φαίνεται να επιθυμεί να κλείσει το μέτωπο με τους Κούρδους της Συρίας, το οποίο ο ίδιος παρουσιάζει ως ζήτημα ύψιστης ασφάλειας. Αφού κλείσει το συγκεκριμένο μέτωπο νομίζω πω θα λυθούν τα χέρια του και θα κινηθεί με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στην ευρύτερη περιοχή» επισημαίνει χαρακτηριστικά.

Αναφορικά με την προσέγγιση που πρέπει να υιοθετήσει η χώρα μας έναντι της Άγκυρας με βάση τα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί , ο αναπληρωτής καθηγητής και επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου σημειώνει: «Καλό είναι να αντιληφθούμε πως για να μπορούμε να βρισκόμαστε στην καλύτερη διαπραγματευτική θέση έναντι της Τουρκίας οφείλουμε να αναπτύξουμε ευρύτερες συμμαχίες. Οφείλω δε να επισημάνω πως οι βαλκανικές συμμαχίες αποδίδουν καλύτερα αποτελέσματα όχι τόσο οι μεσογειακές. Αυτό συμβαίνει, γιατί χώρες όπως η Αίγυπτος ή το Ισραήλ έχουν διαφορετικά ζητήματα και διαφορετικές προτεραιότητες σ σχέση με τη χώρα μας. Από την άλλη, με τις χώρες των Βαλκανίων τα συμφέροντά μας είναι σε πολλές περιπτώσεις κοινά. Η Ελλάδα λοιπόν είχε μια μεγάλη ευκαιρία να αναδειχτεί σε πρωταγωνίστρια στην ευρύτερη περιοχή έναντι και της Τουρκίας μετά τη συμφωνία των Πρεσπών, φοβάμαι όμως πως και αυτή κινδυνεύει να χαθεί».