Οι Κούρδοι ξανά προδωμένοι… με ένα μόνο τηλεφώνημα

 

Ένα τηλεφώνημα τα άλλαξε όλα. Κι ίσως αυτό ακριβώς το τηλεφώνημα θα μπορούσε να βάλει μια – ακόμη – μεγάλη φωτιά, να γίνει η αρχή για έναν νέο πόλεμο στη Μέση Ανατολή και επιπλέον να οδηγήσει στην αναγέννηση του Ισλαμικού Κράτους. Κατά τη διάρκεια του τηλεφωνήματος αυτού, τα δυο ακουστικά του τηλεφώνου κρατούσαν ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. 

Ο Λευκός Οίκος πήρε – και ανακοίνωσε – την απόφαση να δώσει το πράσινο φως για μια τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στην Βόρεια Συρία, αποσύροντας παράλληλα όλα τα αμερικανικά στρατεύματα από την περιοχή. Αυτό σημαίνει ότι ο Τραμπ γυρνά την πλάτη στους μέχρι χθες συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή Κούρδους και ο σουλτάνος Ερντογάν, εκεί που φαινόταν απελπιστικά μόνος ισχυροποιεί τη θέση του στη Μέση Ανατολή, πράγμα που επιθυμεί διακαώς. Οι δε Κούρδοι αφού πολέμησαν επιτυχώς επί χρόνια τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους, μένουν μόνοι και προδομένοι για ακόμη μια φορά.

Η απόφαση του Τραμπ ελήφθη ακριβώς μετά από το προαναφερθέν τηλεφώνημα, το οποίο αντικατέστησε μια συνάντηση μεταξύ εκείνου και του Ερντογάν που δεν έγινε ποτέ. Η υπόθεση με τους S400 που υποτίθεται ότι θα κόστιζε πολύ στους Τούρκους, οι οποίοι θα έχαναν την εύνοια των Αμερικανών, τελικά δεν κόστισε τίποτα. Ο Τραμπ για ακόμη μια φορά κάνει πίσω με τον Ερντογάν, όπως έχει κάνει και με τον Πούτιν. Οι διεθνείς αναλυτές είναι σαφείς: ο Τραμπ παραδίδει τη Βόρεια Συρία στον Ερντογάν. 

Ο ίδιος σε δηλώσεις του θυμίζει κάτι από τον παλιό απομονωτισμό των ΗΠΑ αλλά και τον συνήθη, εντελώς ασταθή εαυτό του. Αυτό που αρχικά είπε με τα απλά… τουιτερικά του αγγλικά, ουσιαστικά ήταν: οι Αμερικάνοι αποσυρόμαστε από την Συρία, οι υπόλοιποι – συμπεριλαμβανομένων των Κούρδων – βγάλτε τα πέρα μόνοι σας. Λίγο αργότερα και μετά τον σάλο αντιδράσεων που προκλήθηκε εντός των ΗΠΑ, επέστρεψε απειλώντας να καταστρέψει «ολοσχερώς την οικονομία της Τουρκίας» αν η χώρα κάνει κάτι που ο ίδιος, με την «ανυπέρβλητη σοφία» του, θεωρήσει είναι ότι «εκτός ορίων». Δεν ξεκαθάρισε πάντως ποια είναι τα όρια αυτά.

Επίσης δεν είναι ξεκάθαρο που θα καταλήξουν τόσο αναφορικά με τις αποφάσεις του Αμερικανού Προέδρου, όσο και αναφορικά με το ίδιο το πεδίο μάχης στη Συρία, οι σφοδρότατες πολιτικές αντιδράσεις που προκλήθηκαν εντός των ΗΠΑ από την νέα «αλλοπρόσαλλη», όπως χαρακτηρίστηκε και μονομερή απόφαση του Τραμπ. Αξιωματούχοι του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ξεσηκώθηκαν κατά του Τραμπ ενώ γερουσιαστές και των δυο κομμάτων προειδοποίησαν ότι θα κατεβάσουν δικομματικό νομοσχέδιο που θα προβλέπει επιβολή πολύ αυστηρών κυρώσεων στην Άγκυρα, ακόμη και αίτημα αναστολής της συμμετοχής της στο ΝΑΤΟ, αν επιτεθεί εναντίον των κουρδικών δυνάμεων. Αυτό που θα προσπαθήσουν να πετύχουν είναι μια τέτοια ευρεία αποδοχή στο Κογκρέσο που το ζήτημα δεν θα σηκώνει προεδρικό βέτο.

Η απόφαση του Τραμπ

Ο αμερικανικός τύπος υποστηρίζει ότι η απόφαση του Τραμπ έρχεται για μια ακόμη φορά σε πλήρη αντίθεση με τις συστάσεις των κορυφαίων στρατιωτικών αξιωματούχων άμυνας. Οι εισηγήσεις προς τον Λευκό Οίκο ήταν οι ΗΠΑ να διατηρήσουν μια μικρή παρουσία στη βορειοανατολική Συρία για να συνεχίσουν τη δράση εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, κρατώντας παράλληλα σε ισορροπία την κατάσταση μεταξύ Τούρκων και Κούρδων.

Ο Τραμπ όμως αποφάσισε πλήρη απεμπλοκή. Ο ISIS δεν δείχνει να τον προβληματίζει αφού όπως είπε: «εμείς είμαστε 7.000 μίλια μακριά και θα συντρίψουμε τον ISIS αν μας πλησιάσει ξανά». Δεν θεωρεί επίσης ότι υπάρχει κάποιο χρέος προς τους επί χρόνια συμμάχους των ΗΠΑ Κούρδους αφού «οι Κούρδοι πολέμησαν μαζί μας, αλλά πληρώθηκαν με πολλά λεφτά και εξοπλισμό για να το κάνουν». Το μοναδικό που δείχνει να ενδιαφέρει τον Αμερικανό πρόεδρο είναι να ξεφορτωθεί τους αιχμάλωτους τζιχαντιστές της Συρίας: «Η Τουρκία, η Ευρώπη, η Συρία, το Ιράν, η Ρωσία και οι Κούρδοι πρέπει να δουν τι μπορούν να κάνουν με την κατάσταση και να πράξουν αυτό που θέλουν με τους αιχμάλωτους στη γειτονιά τους».

Κίνδυνος αναζωπύρωσης του ISIS

Οι αιχμάλωτοι του ISIS στη Συρία είναι πράγματι φλέγον ζήτημα. Όπως και η απειλή που αυτή τη στιγμή αποτελεί το Ισλαμικό Κράτος. Ο Τραμπ μεταξύ άλλων ανακοίνωσε πως οι ΗΠΑ νίκησαν τους τζιχαντιστές – κρατώντας μάλιστα όλη τη δόξα για τους Αμερικανούς και ξεχνώντας τους Κούρδους. Τα περί τέλους του ISIS είναι «φούσκα». Οι διεθνείς αναλυτές συμφωνούν ότι το Ισλαμικό Κράτος δεν είναι νεκρό. Αντίθετα υπάρχει αναγέννηση των ένοπλων ομάδων του αλλά και των οικονομικών δικτύων του, τόσο στο Ιράκ, όσο και στα σύνορα της Συρίας. Με λίγα λόγια στρατολογεί. Οι ίδιοι αναλυτές εκφράζουν φόβους ότι η απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από τη βορειοανατολική Συρία, θα θέση τη μάχη ενάντια στους τζιχαντιστές σε σοβαρό κίνδυνο. Υψηλόβαθμος αξιωματούχος των ΗΠΑ, δηλώνει στο Foreign Policy ότι μόλις ανατράπηκαν «δυο χρόνια προσπαθειών για την ήττα του ISIS. Προσπάθειες που η Τουρκία δεν έκανε τίποτα για να υποστηρίξει. Ολόκληρη η ηγεσία του υπουργείου Άμυνας ήταν αντίθετη». 

Κομβικό ζήτημα είναι τι θα συμβεί με τους δεκάδες χιλιάδες φυλακισμένους τζιχαντιστές που μέχρι τώρα κρατούνται υπό τους Κούρδους της Συρίας σε στρατόπεδα όπως το αλ Χολ. Μόνο στο αλ Χολ βρίσκονται 70.000 κρατούμενοι. Οι Κούρδοι κρατούν ακόμη 10.000 τζιχαντιστές και περίπου 2.000 αλλοδαπούς σε ξεχωριστές αυτοσχέδιες φυλακές. Τα στρατόπεδα αυτά θεωρούνται εν δυνάμει πυρήνες αναζωπύρωσης του Ισλαμικού Κράτους. Ήδη έχουν πραγματοποιηθεί επιδρομές από τζιχαντιστές σε αυτά και υπάρχουν φόβοι ότι τώρα θα γίνουν επιθέσεις με στόχο την απελευθέρωση των κρατουμένων.

Η εξυπηρέτηση και το αντάλλαγμα 

Ο Ερντογάν υποσχέθηκε στον Τραμπ  ότι η Άγκυρα θα αναλάβει την κράτηση των μαχητών του ISIS και οι αναλυτές εκτιμούν ότι αυτό ήταν που πήρε σαν αντάλλαγμα για να επιτρέψει στους Τούρκους να μπουν στη Συρία. Εκτός από τους Κούρδους, πολλοί στην περιοχή αμφισβητούν σοβαρά τόσο την δέσμευση, όσο και την προθυμία της Συρίας να αντιμετωπίσει τον ISIS. Το παρελθόν έχει δείξει ότι δεν κάνουν λάθος. Ο Ερντογάν όχι μόνο δεν βοήθησε αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις συνεργάστηκε με τζιχαντιστικές ομάδες για να προωθήσει τα δικά του συμφέροντα στη Συρία.

Ο Μπρετ Μακ Γκουρκ, υποστηρίζει ότι «η δήλωση του Λευκού Οίκου για τη Συρία, μετά την ομιλία του Τραμπ με τον Ερντογάν, καταδεικνύει την πλήρη έλλειψη κατανόησης από μέρους του (σ.σ. του Τραμπ) για το τι συμβαίνει στην περιοχή». «Είναι άλλη μία απερίσκεπτη απόφαση που έγινε χωρίς συζήτηση ή διαβούλευση κατόπιν τηλεφωνήματος με έναν ξένο ηγέτη. Η δήλωση του Λευκού Οίκου δεν έχει καμία σχέση με πραγματικά γεγονότα. Αν εφαρμοστεί, θα αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο και θα επιταχύνει την αναζωπύρωση του ISIS». Μεταξύ άλλων, ο Μακ Γκουρκ σημειώνει ότι οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις των Κούρδων της Συρίας είναι αυτοί που διαχειρίζονται τους κρατούμενους του ISIS και ο Τραμπ «απλώς εξυπηρέτησε την Τουρκία». 

Τι θέλει να κάνει ο Ερντογάν στη Συρία 

Το γιατί ο Τραμπ «απλώς εξυπηρέτησε τον Ερντογάν» είναι το ένα ζήτημα. Κάποιοι εκτιμούν ότι αν ο Τραμπ έλεγε όχι στον Ερντογάν θα έστρεφε την Τουρκία εναντίον της Ουάσιγκτον κάτι που επιθυμούσε να αποφύγει. Άλλοι θεωρούν ότι η απόφαση είναι το «προσωπικό δόγμα» του Αμερικανού Πρόεδρου που θέλει την απεμπλοκή των ΗΠΑ από όλους τους «δαπανηρούς πολέμους στο εξωτερικό», σε μια λογική «κοιτάω τη δουλειά μου». Όπως και να έχει η απόφαση αυτή σημαίνει πολλά και για τους Κούρδους και κατ’ επέκταση για την περιοχή, κι αυτό είναι το δεύτερο ζήτημα.

Ο Ερντογάν είναι εμμονικός με τους Κούρδους κι αυτός είναι ο βασικός λόγος που θέλει να μπει στη Συρία. Θέλει να αποτρέψει με κάθε τρόπο έστω και την υποψία δημιουργίας ενός αυτόνομου κουρδικού κράτους. Το αυτόνομο κρατίδιο στα βορειονατολικά της Συρίας τον ενοχλεί και πρέπει να διαλυθεί. Διπλωμάτες που μίλησαν στην Telegraph εκτιμούν ότι ο Ερντογάν θα ξεκινήσει προσπαθώντας να καταλάβει ένα μικρό κομμάτι ανάμεσα στις κουρδικές πόλεις που είναι κοντά στα σύνορα. Αλλά ο Ερντογάν έχει επισήμως δηλώσει ότι έχει μεγαλύτερες φιλοδοξίες. Μεταξύ άλλων έχει πει ότι επιθυμεί να επιστρέψει δύο εκατομμύρια από τους Σύρους πρόσφυγες της Τουρκίας στη Βόρεια Συρία. Οι Κούρδοι φοβούνται ότι πολλοί από αυτούς δεν είναι εγγενείς της βορειοανατολικής Συρίας και θα μπορούσαν να εκτοπίσουν τον κουρδικό πληθυσμό.

Η αντίδραση των Κούρδων 

Οι Κούρδοι είναι ξεκάθαροι. Θεωρούν την απόφαση των ΗΠΑ «πισώπλατο μαχαίρωμα». Φοβούνται δε, ότι χωρίς τις ΗΠΑ στη μέση, η Άγκυρα θα εισβάλει στη βόρεια Συρία, όπως έκανε και στο Αφρίν πέρσι, χρησιμοποιώντας ωμή βία εναντίον πολιτών. «Αν μπορέσουν θα φτάσουν μέχρι τη Δαμασκό», λέει ο αρχηγός των Κούρδων Ιλχάμ Αχμέντ. Οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις φοβούνται ακόμη ότι «αυτή η τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στη βόρεια και ανατολική Συρία θα έχει σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στον πόλεμο μας κατά του ISIS και αυτό θα καταστρέψει ό, τι έχει επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια».

Οι Κούρδοι δηλώνουν ότι θα υπερασπιστούν τον εαυτό τους και τον λαό τους ενάντια στην «τουρκική επιθετικότητα». Δεν είναι πιθανό να αποδεχτούν ένα νέο καθεστώς χωρίς μάχη. Ήδη δυο ημέρες πριν την ανακοίνωση του Τραμπ ο εκπρόσωπος των Μονάδων Προστασίας του Λαού Μουσταφά Μπαλί, είχε δηλώσει ότι οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις «δεσμεύονται από τον μηχανισμό ασφάλειας κι έχουν κάνει τα αναγκαία βήματα για να προστατέψουν τη σταθερότητα στην περιοχή». «Ωστόσο, δεν θα διστάσουμε να μετατρέψουμε μία απρόκλητη επίθεση από την Τουρκία σε ένα ολοκληρωτικό πόλεμο στα σύνορα για να προστατέψουμε τους εαυτούς μας και τον λαό». 

Που μπορεί να οδηγήσει η προδοσία των Κούρδων

Η απόφαση του Τραμπ να παραδώσει την τύχη των Κούρδων της Συρίας στον ορκισμένο εχθρό τους, τον Ερντογάν δεν αντιπροσωπεύει μόνο την προδοσία του λαού που έκανε τα περισσότερα από κάθε άλλον για να ηττηθεί ο ISIS αλλά στέλνει και ένα μήνυμα αναξιοπιστίας των ΗΠΑ απέναντι στους συμμάχους της. Τόσο Δημοκρατικοί, όσο και Ρεπουμπλικανοί πολιτικοί στις ΗΠΑ προειδοποίησαν ότι η επίθεση του Ερντογάν θα μπορούσε να οδηγήσει σε σφαγή των Κούρδων και να στείλει ένα ανησυχητικό μήνυμα στους συμμάχους της Αμερικής σε όλο τον κόσμο.

«Το να επιτρέψουμε στην Τουρκία να μπει στη Βόρεια Συρία είναι μια από τις πιο αποσταθεροποιητικές κινήσεις που μπορούμε να κάνουμε στη Μέση Ανατολή», έγραψε στο twitter, ο εκπρόσωπος των Δημοκρατικών της Αριζόνα και πρώην ναυτικός που υπηρέτησε στον πόλεμο του Ιράκ, Ρούμπεν Γκαλέγκο. 

Πριν ο ίδιος ο Τραμπ νίψει τας χείρας του, ένας ανώνυμος αξιωματούχος των ΗΠΑ, δήλωνε «δεν πρόκειται να υποστηρίξουμε τους Τούρκους και δεν πρόκειται να υποστηρίξουμε τους Κούρδους. Αν πάνε σε πόλεμο, θα μείνουμε έξω από αυτό». Και ο πόλεμος δεν είναι καθόλου μακριά. Ειδικοί εμπειρογνώμονες στο ζήτημα της Συρίας προειδοποιούν ότι η εγκατάλειψη των Κούρδων από τις ΗΠΑ θα οδηγήσει σε ένα νέο μέτωπο την οκταετή συριακή διαμάχη και θα μπορούσε να οδηγήσει τους Κούρδους να αναζητήσουν μια συμφωνία με το καθεστώς του Άσαντ στη Συρία, ώστε να μπορέσουν να διατηρήσουν ένα επίπεδο κουρδικής αυτονομίας στη βορειοανατολική Συρία. «Οι Κούρδοι δεν θα εμπιστευτούν ξανά την Αμερική. Θα αναζητήσουν νέες συμμαχίες ή ανεξαρτησία για να προστατευθούν», υποστήριξε και ο Γκαλέγκο.

Μέχρι στιγμής η συνεισφορά του ΟΗΕ ήταν ένα κάλεσμα στην Τουρκία να μη χτυπήσει άμαχο πληθυσμό. Την ώρα που, οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις, έχουν θυσιάσει πλήθος μαχητών και μαχητριών – περισσότερους από 11.000 – στα πεδία της μάχης προσπαθώντας να νικήσουν τους τζιχαντιστές που προελαύναν θερίζοντας ζωές, η αντίδραση των Ηνωμένων Εθνών είναι μάλλον φτωχή. Οι Κούρδοι είναι μόνοι και ο πόλεμος κοντά. Ένα τηλεφώνημα ήταν αρκετό.