Φέτος το καλοκαίρι, ένας ιδιόρρυθμος Ρώσος βιοχημικός ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να ακολουθήσει τ’ αχνάρια ενός τουλάχιστον αμφιλεγόμενου Κινέζου ερευνητή και να παράγει γενετικά μεταλλαγμένα παιδιά.
Μόλις αυτό ανακοινώθηκε η πλέον διάσημη παγκοσμίως επιστημονική επιθεώρηση με ιστορία 150 χρόνων, η «Nature», απηύθυνε επείγουσα έκκληση στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα να τον σταματήσουν.
Η επιστημονική επιθεώρηση επιχειρηματολογούσε: Οι κίνδυνοι από την μετάλλαξη του ανθρώπινου DNA που θα περάσει στους απογόνους απλώς δεν έχουν γίνει ακόμη πλήρως γνωστοί για να επιτραπεί στον Ντενις Ρεμπρίκοφ –επικεφαλής ενός επιφανούς ρωσικού ινστιτούτου και διευθυντή σε ερευνητικό εργαστήριο– να προχωρήσει.
Έξι εβδομάδες μετά την έκκληση της «Nature» για άμεση δράση, μερικοί από τους πλέον επιφανείς Ρώσους γενετιστές συγκεντρώθηκαν σε μια μυστική συνάντηση με αξιωματούχους του τομέα της Υγείας σε τοποθεσία στα νότια της Μόσχας.
Ανάμεσα στους παρισταμένους ήταν και ένας εξαιρετικός καλεσμένος με σπάνια δυνατότητα πρόσβασης στο Κρεμλίνο: η μεγαλύτερη κόρη του Βλαντιμίρ Πούτιν, σύμφωνα με όσα δηλώνουν τρεις εκ των παρισταμένων.
Τεχνολογία σε εξέλιξη
Αντιλαμβανόμενοι ότι στη Ρωσία μόνο ο Πούτιν μπορεί να αποφασίσει πώς θα αντιμετωπιστεί μια εξελισσόμενη τεχνολογία ικανή να αλλάξει τον κώδικα κάθε ζώντος κυττάρου, οι γενετιστές επιθυμούσαν να παρουσιάσουν τις αντικρουόμενες απόψεις τους σχετικά με τις προθέσεις του Ρεμπρικόφ υπόψιν της Μαρίας Βοροντσόβα, η οποία είναι ενδοκρινολόγος και οι απόψεις της επί της βιοηθικής αποκτούν μεγάλη απήχηση.
Επί τρεις ώρες, η Βοροντσόβα άκουγε προσεκτικά τα επιχειρήματα υπέρ και κατά της σχεδιαζόμενης χρήσης από τον Ρεμπρίκοφ της γενετικής τεχνικής που είναι γνωστή ως «Crispr», δήλωναν οι παριστάμενοι.
Ο Ρεμπρίκοφ, ένας ορμητικός πρώην παλαιστής, συνεργάζεται με ένα κωφάλαλο ζευγάρι που θέλει απ’ αυτόν να του «σχεδιάσει» ένα παιδί που δεν θα κληρονομήσει την αναπηρία του, εξουδετερώνοντας τα ελαττωματικά γονίδια GJB2 στην διαδικασία της τεχνητής γονιμοποίησης.
Οι υπέρμαχοι του Ρεμπρικόφ που παρίσταντο στην κεκλεισμένων των θυρών συνάντηση εξήλθαν αισιόδοξοι ότι η Βοροντσόβα θα πρωτοστατήσει στην προώθηση της υπόθεσης.
Αυτή δεν είπε ούτε «ναι» ούτε «όχι», δήλωναν, αλλά συμφώνησε ότι η επιστημονική πρόοδος δεν μπορεί να παρεμποδίζεται και ότι ο σχεδιασμός του ανθρώπινου DNA πρέπει να απαγορευτεί στον ιδιωτικό τομέα και να περιοριστεί στις κρατικές δομές για τη μέγιστη επιτήρηση.
Οι αντίπαλοι του Ρεμπρίκοφ, στους οποίους περιλαμβάνεται η τεράστια πλειοψηφία των ειδικών, λένε ότι η εφαρμογή την οποία προετοιμάζεται να καταθέσει στο Υπουργείο Υγείας τον ερχόμενο Οκτώβριο το μόνο που θα επιτύχει είναι να ενθαρρύνει άλλους επιστήμονες να κάνουν επικίνδυνα πειράματα με τα ανθρώπινα σπερματοζωάρια, τα ωάρια και τα έμβρυα πριν τεθεί σε ισχύ ένα παγκόσμιο πλαίσιο σε μια από τις πλέον αμφιλεγόμενες περιοχές της επιστήμης.
Η Βοροντσόβα, η οποία ειδικεύεται στις αναπτυξιακές διαταραχές των παιδιών, δεν απάντησε στο αίτημα που της υποβλήθηκε από το Εθνικό Ενδοκρινολογικό Κέντρο Ερευνών [όπου εργάζεται] για να σχολιάσει τις πληροφορίες.
Επίσης δεν απάντησε σε σχετικό αίτημα της Ρωσικής Ένωσης Βοήθειας στην Επιστήμη, [όπου είναι μέλος του προεδρείου].
Σημειώνεται ότι το Κρεμλίνο ουδέποτε επιβεβαίωσε δημοσίως ότι η Βοροντσόβα είναι κόρη του Πούτιν.
Περίπλοκο ζήτημα
Η υπουργός Υγείας της Ρωσίας, Βερόνικα Σκβορτσόβα, όταν ρωτήθηκε από το Bloomberg κατά πόσον η πρόταση του Ρεμπρίκοφ θα πάρει «το πράσινο φως» απάντησε ότι «με αυτό το πολύ περίπλοκο ζήτημα θα ασχοληθεί μια επιτροπή βιοηθικής».
Σε διάφορες συνεντεύξεις του στη Μόσχα, οι 43χρονος Ρεμπρίκοφ, έχει δηλώσει ότι προχωράει κανονικά με την τεχνική του διότι είναι πεπεισμένος για την ασφάλεια της διαδικασίας και έχει κουραστεί να περιμένει τις Αρχές να θέσουν νομικές παραμέτρους για την χρήση της Crispr’s.
Η ρωσική νομοθεσία δεν αντιμετωπίζει απευθείας το θέμα και ίσως χρειαστεί ένας ακόμη χρόνος ή και περισσότερο μέχρι που να τεθούν επισήμως κατευθυντήριες γραμμές για την μετάλλαξη των γονιδίων.
«Εγώ θέλω να τεθούν κανόνες, αλλά κανείς δεν το κάνει» δήλωσε πρόσφατα ο Ρεμπρίκοφ.
Οι πειραματισμοί μέχρι σήμερα
Παρότι είναι γνωστό ότι πειραματισμοί με την τεχνική Crispr -για τη βελτίωση των γεωργικών προϊόντων, την μετάλλαξη κουνουπιών που είναι φορείς της ελονοσίας, την θεραπεία του καρκίνου– διευρύνονται διαρκώς, καμιά κυβέρνηση δεν έχει εγκρίνει την χρήση του για πειραματισμό με το ανθρώπινο γονιδίωμα.
Όσο για τον «μέντορα» του Ρεμπρίκοφ, τον Κινέζο Χε Γιαξούι, μόλις πέρσι το Πεκίνο χαρακτήρισε την τεχνική του «παράνομη», αμέσως μόλις ανακοινώθηκε η γέννηση δίδυμων κοριτσιών που είχαν μεταλλαχτεί γενετικά ώστε να είναι ανθεκτικά στον ιο HIV.
Έκτοτε, δεν έχει ακουστεί τίποτε γι’ αυτόν, ενώ θεάται σπανίως.
Πιθανές κακές χρήσεις
Ρώσος υψηλόβαθμος αξιωματούχος που εμπλέκεται στην συζήτηση για τον Ρεμπρικόφ, δήλωσε ότι οι ενδεχόμενες κακές χρήσεις της τεχνικής Crispr είναι τόσο σοβαρές ώστε ο πρόεδρος Πούτιν, ανεξάρτητα με το τί λέει ο εκπρόσωπός του, «μετά βεβαιότητας» θα είναι αυτός που θα έχει τον τελευταίο λόγο στο θέμα, έστω κι αν η απόφαση γνωστοποιηθεί κατ’ ιδίαν.
Ο Πούτιν έχει κάνει σαφές τα τελευταία χρόνια ότι αναμένει οι επιπτώσεις της γενετικής μηχανικής στην κοινωνία να είναι το ίδιο ή και περισσότερο καθοριστικές από τις επιπτώσεις της τεχνητής νοημοσύνης – τόσο θετικά όσο και αρνητικά.
Τον περασμένο χρόνο ο Πούτιν κατηύθυνε περίπου δυο δισ. δολάρια στην γενετική έρευνα και διόρισε την Βοροντσόβα υπεύθυνη του 30μελούς σώματος που επιβλέπει τις εξελίξεις.
Είναι πεπεισμένος ότι η γενετική θα «καθορίσει το μέλλον ολόκληρου του κόσμου».
Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι θα χρειαστεί μια δεκαετία ίσως και περισσότερο μέχρι να υπάρξει σοβαρή εκτίμηση για τις επιπτώσεις της γενετικής μετάλλαξης στα παιδιά.
Ποιος είναι ο Ρεμπρίκοφ
Μοσχοβίτης, ορμητικός, πρώην παλαιστής και θρησκευόμενος πατριώτης, ο Ρεμπρίκοφ μιλάει για την τεχνική του με γεωπολιτικούς και θρησκευτικούς όρους και υποστηρίζει ότι ήδη κάπου στον κόσμο παραβιάζεται το ταμπου της γενετικής μετάλλαξης ανθρώπινων εμβρύων –κάτι που σημαίνει πως είναι θέμα χρόνου να γίνει mainstream.
«Σήμερα κοστίζει περίπου 15.500 δολάρια για να αλλάξεις γενετικά ένα έμβρυο –πολύ περισσότερο από πολλά αυτοκίνητα– όμως οι τιμές θα πέσουν με την μεγαλύτερη χρήση», δήλωσε ο Ρεμπρίκοφ.
«Μπορώ να δώ τη διαφήμιση ήδη: Διάλεξε ή το Hyundai Solaris ή ένα Super-παιδί».
«Η κατάσταση είναι απολύτως ανάλογη με την δημιουργία μιας ατομικής βόμβας.
»Μπορούν κακοί άνθρωποι να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία για κακούς σκοπούς; Φυσικά.
»Όμως οι ηθικές ανησυχίες παρεμπόδισαν την Σοβιετική Ενωση να κάνει κάτι τέτοιο;» αναρωτήθηκε ρητορικά και δημοσίως νωρίτερα τον Σεπτέμβριο.
Ο ορκισμένος αντίπαλος
Δεν υπάρχει πειστικό επιχείρημα για τον Σεργκέι Κούτσεφ, ό,τι κι αν λέει ο Ρεμπρίκοφ.
Ο Κούτσεφ, ο οποίος είναι πρόεδρος της επιτροπής ηθικής του Υπουργείου Υγείας της Ρωσίας αλλά και επικεφαλής της ομάδας των γενετιστών της επιτροπής, δήλωσε ότι είναι απολύτως ανήθικη η μετάλλαξη του ανθρώπινου DNA όταν παραμένουν αναπάντητα τόσα πολλά ερωτήματα για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις.
Ο 54χρονος Κούτσεφ δήλωσε ότι δεν μπορούσε να κοιμηθεί όταν έμαθε ότι ο Ρεμπρίκοφ βρήκε τελικά ένα ζευγάρι για να πειραματιστεί και ανησυχεί πως θα προχωρήσει με ή χωρίς κρατική έγκριση.
«Ενώ ο Κινέζος επιστήμονας δούλευε μυστικά και είναι προσωπικά υπεύθυνος γι’ αυτό που έκανε, ο Ρεμπρίκοφ διακηρύσσει τις προθέσεις του σε όλο τον κόσμο.
»Μας κάνει όλους μας υπεύθυνους απέναντι στην ανθρωπότητα» δηλώνει ο Κούτσεφ.
«Αυτό που κάνουμε ευχαριστεί τον Θεό», δηλώνει ο Ρεμπρίκοφ αφού γνωρίζει τις ενστάσεις της Εκκλησίας.
«Γιατρεύουμε, όπως ακριβώς έκανε ο Ιησούς», λέει.
Αυτή η ρητορική του μοιάζει ιδανική για να αγγίξει τις ευαισθησίες του Βλαντιμίρ Πούτιν.