Είναι αλήθεια ότι, όπως κι αν το δει κανείς, η εκκίνηση της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν στην προεδρία της Κομισιόν μόνο ιδανική δε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Ακόμη κι η επιλογή της ίδιας άλλωστε ως διαδόχου του Ζαν Κλωντ Γιούνκερ αμφισβητήθηκε έντονα (όχι άδικα είναι η αλήθεια) ως προϊόν έντονης παρασκηνιακής συναλλαγής μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών προ του αδιεξόδου στο οποίο είχαν περιέλθει εκεί γύρω στα τέλη Ιουνίου αναφορικά με το «μοίρασμα» των κορυφαίων θεσμικών θέσεων στην ΕΕ.
Σήμερα όμως φαίνεται πως οι πρώτες επιλογές της έρχονται να επιβεβαιώσουν τους φόβους που είχαν εκφραστεί αμέσως μετά την ανακοίνωση του ονόματός της κι έκαναν λόγο για μια άκρως συντηρητική πολιτική προσωπικότητα, με χαρακτηριστικά αντίστοιχα εκείνων του Μάνφερντ Βέμπερ.
Εκείνο που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις ακόμη κι εκ μέρους του Γάλλου προέδρου, Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος φέρεται ουσιαστικά να την επέβαλε ουσιαστικά στην προεδρία της Κομισιόν, υπήρξε η ανακοίνωση της σύνθεσης της νέας Επιτροπής αλλά και των χαρτοφυλακίων των νέων Επιτρόπων. Έμελλε μάλιστα να είναι το χαρτοφυλάκιο της λεγόμενης «Προστασίας του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής», το οποίο ανατέθηκε στον «εκλεκτό» της κυβέρνησης Μητσοτάκη, Μαργαρίτη Σχοινά, που θα έφερνε τη νέα πρόεδρο της Κομισιόν σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση, πριν καν αυτή αναλάβει κι επισήμως τα καθήκοντά της.
Δεν ήταν όμως τόσο ο τίτλος όσο το «job description» που τον συνόδευε , το οποίο έβαλε πολλούς σε σκέψεις αναφορικά με την πολιτική ατζέντα της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν. Κι αυτό γιατί ο «ευρωπαϊκός τρόπος ζωής» που δείχνει να έχει στο μυαλό της δεν αφορά το επίπεδο των μισθών, τις ίσες ευκαιρίες ή την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά τη μετανάστευση και την ασφάλεια. Είναι χαρακτηριστικό πως στην σχετική επιστολή που περιλαμβάνει τους βασικούς στόχους που θα κληθεί να φέρει εις πέρας ο Μαργαρίτης Σχοινάς, τονίζεται η ανάγκη «να μετριάσει και να αντιμετωπίσει τους φόβους σχετικά με την επίδραση των μεταναστευτικών ροών τόσο στην οικονομία μας όσο και στην κοινωνία μας».
Η εν λόγω διατύπωση προκάλεσε εύλογα σάλο, με αιχμές ακόμη κι εκ μέρους του απερχόμενου προέδρου της Κομισιόν, Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, καθώς «στρώνει το χαλί» για την επιβολή της ακροδεξιάς ατζέντας αναφορικά με το μεταναστευτικό . Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως η επικεφαλής του Εθνικού Συναγερμού στη Γαλλία, Μαρίν Λεπέν, έσπευσε να εκφράσει την ικανοποίησή της μιλώντας για «ιδεολογική νίκη».
Σε κάθε περίπτωση, η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν δέχεται ήδη σοβαρές πιέσεις για αλλαγή τόσο του τίτλου αλλά και του περιεχομένου του χαρτοφυλακίου. «Δύσκολη» αναμένεται και η ακρόαση του Μαργαρίτη Σχοινά από ενώπιον των Προέδρων των Κοινοβουλευτικών Επιτροπών, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία εκφράζονται αρνητικά.
Την ίδια στιγμή, έντονες αντιδράσεις προκαλεί και η τοποθέτηση του Ούγγρου πρώην Υπουργού Δικαιοσύνης της κυβέρνησης Ορμπάν, Λάζλο Τρότσανι, στη θέση του Επιτρόπου Διεύρυνσης και Καλής Γειτονίας. Επικριτές της συγκεκριμένης επιλογής κάνουν λόγο για υπονόμευση του κράτους δικαίου κατά την υπουργική θητεία του έμπιστου συνεργάτη του ισχυρού άνδρα της Ουγγαρίας, με το θέμα να πυροδοτεί σφοδρή σύγκρουση της Βουδαπέστης με τις Βρυξέλλες. H oργάνωση Human Rights Watch σχολίασε δηκτικά σε ανακοίνωσή της ότι «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει την αλεπού να ελέγχει το κοτέτσι», επισημαίνοντας ότι «με δεδομένο το υπόβαθρο του Ούγγρου Επιτρόπου, απειλείται η αξιοπιστία της Κομισιόν ως προς την προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, του κράτος δικαίου και των θεμελιωδών αρχών στην ΕΕ και τις Τρίτες Χώρες».
Η Ούρσουλα, οι Επίτροποι και τα σκάνδαλα
Δεν είναι όμως η εν λόγω ιδιότυπη «όσμωση» με την ακροδεξιά το μόνο «φάλτσο» εκ μέρους της νέας ευρωπαϊκής ηγεσίας, καθώς σοβαρές ενστάσεις εκφράζονται και αναφορικά και με τη σύνθεση του προτεινόμενου Κολεγίου των Επιτρόπων. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι η κατάρτισή του δείχνει να έγινε με τη λογική της -business as usual- διευθέτησης εσωτερικών συσχετισμών ισχύος, αλλά επίσης και με τις εκκρεμότητες με τη Δικαιοσύνη, που έχουν πολλοί από τους προτεινόμενους Επιτρόπους, με πρώτη και καλύτερη την ιδία της Πρόεδρο της Επιτροπής. Έχουμε και λέμε λοιπόν:
- Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν: Η πρόεδρος της Κομισιόν και πρώην Υπουργός της κυβέρνησης Μέρκελ ελέγχεται από την Bundestag για αδιαφάνεια σε προσλήψεις και εξοπλιστικά συμβόλαια στο Υπουργείο Άμυνας
- Σιλβί Γκουλάρ: Η Γαλλίδα ευρωβουλευτής και πρώην Υπουργός Άμυνας, που έχει προταθεί για τη θέση της Επιτρόπου για την Εσωτερική Αγορά ελέγχεται για αργομισθίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
- Ροβάνα Πλουμπ: Η Ρουμάνα υποψήφια Επίτροπος Μεταφορών φέρεται να έχει εμπλακεί σε υπόθεση real estate διαφθοράς στη χώρα της το 2017
- Γιάνους Βοϊτσιεχόφσκι: Ο υποψήφιος Επίτροπος Γεωργίας ελέγχεται για σπατάλες σε ταξιδιωτικές δαπάνες που φέρεται να έκανε ως ευρωβουλευτής το διάστημα 2004-2014
- Βέρα Γιουρόβα: Η Τσέχα αντιπρόεδρος που προορίζεται για το χαρτοφυλάκιο Αξιών και Διαφάνειας, είναι εμπλεκόμενη στο σκάνδαλο Agrofert που ταλανίζει τη χώρα με πρωταγωνιστή τον πρωθυπουργό, Αντρέι Μπαμπίς, της κυβέρνησης του οποίου η ίδια υπήρξε κυβερνητικό στέλεχος
- Ντιντιέ Ρέιντερς: Ο Βέλγος πρώην υπουργός Εξωτερικών και προτεινόμενος επίτροπος αρμόδιος για το χαρτοφυλάκιο της Δικαιοσύνης (συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων του κράτους δικαίου) αντιμετωπίζει προκαταρκτική έρευνα με κατηγορίες για ξέπλυμα χρήματος στην ΛΔ Κονγκό
Με τα παραπάνω δεδομένα, πολλοί αναλυτές επισημαίνουν πως το σενάριο που έχουμε μπροστά μας είναι μάλλον ένα από τα πλέον απευκτέα, καθώς φαίνεται πως η νέα ευρωπαϊκή ηγεσία, η οποία ούτε αφουγκράστηκε ούτε επιθυμεί να λάβει υπόψη τα «μηνύματα» που έστειλαν οι πολίτες στις ευρωκάλπες της 26ης Μαϊου. Το μεγαλύτερο δυστύχημα είναι πως αυτή η Επιτροπή θα βρεθεί ενώπιον πολλών κρίσιμων ζητημάτων, με κυριότερα το Brexit, το μεταναστευτικό, αλλά και η διαχείριση μιας νέας διαφαινόμενης οικονομικής κρίσης, την ώρα που η γερμανική οικονομία δείχνει να βυθίζεται σε ύφεση.
Τυχόν αποτυχία της -κάτι που δείχνει ιδιαίτερα πιθανό- στην αντιμετώπιση των παραπάνω κινδύνων θα είναι η καλύτερη υπηρεσία που θα μπορεί να προσφέρει στην επελαύνουσα (σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες) ακροδεξιά.