Δοθείσης λοιπόν της ευκαιρίας και απαντώντας στο ερώτημα αν ο αρχιεπίσκοπος έχει διοικητική και πνευματική δικαιοδοσία στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας, θα παραθέσουμε, παρακάτω, το status της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα, αναφερόμενοι πάντοτε στην επίσημη Εκκλησία και όχι σε εκείνες που ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο.
Εκκλησία της Ελλάδος
Είναι μια από τις 14 αυτοκέφαλες ορθόδοξες εκκλησίες και η ίδρυσή της ανάγεται στο 1833, όταν η Αντιβασιλεία αποφάσισε την απόσχιση των μητροπόλεων της Ελλάδας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ύστερα από εισήγηση του Αρχιμανδρίτη Θεόκλητου Φαρμακίδη. Αν και ο Οικουμενικός Θρόνος αρχικά δεν συναίνεσε στη δημιουργία αυτοκέφαλου, στις 29 Ιουνίου 1850 εξέδωσε τον «Τόμο Αυτοκεφαλίας» της Εκκλησίας της Ελλάδος. Στην Εκκλησία της Ελλάδος εντάχθηκαν τόσο οι Μητροπόλεις των Ιονίων νήσων, ύστερα από την πολιτική ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα (1864), όσο και εκείνες της Θεσσαλίας και τμήματος της Ηπείρου, που ελευθερώθηκαν το 1882.
Μετά τη λήξη των Βαλκανικών Πολέμων και την απελευθέρωση νέων εδαφών, προέκυψε το θέμα των Μητροπόλεων των Νέων Χωρών, οπότε διαμορφώθηκαν δύο εκκλησιαστικές διοικήσεις. Της Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ελλάδος, όπως περιγράφηκε πιο πάνω και των Επαρχιών του Οικουμενικού Θρόνου, που περιελάμβανε τις νεοαπελευθερωθείσες περιοχές. Το ζήτημα διευθετήθηκε το 1928, με την έκδοση Πράξεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Εκκλησίας της Ελλάδος, σύμφωνα με τις οποίες οι Μητροπόλεις των Νέων Χωρών, πλην Κρήτης, θα παραχωρούνταν «επιτροπικώς» στην Εκκλησία της Ελλάδος, πνευματικώς όμως στον Οικουμενικό Θρόνο, ενώ θα μνημόνευαν τον Πατριάρχη ως προκαθήμενο. Επιπλέον, ενώ οι Μητροπολίτες θα εκλέγονταν από την Ιερά Σύνοδο της Ιεραρχίας της Ελλαδικής Εκκλησίας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης θα είχε λόγο στην εκλογή τους, διατηρώντας το δικαίωμα να διαγράψει υποψηφίους από τον σχετικό κατάλογο.
Η Εκκλησία της Ελλάδος διοικείται από την Ιερά Σύνοδο, το Σώμα δηλαδή των εν ενεργεία Μητροπολιτών, που αποτελεί και την ανώτατη εκκλησιαστική αρχή. Η Ιερά Σύνοδος αποτελείται από 81 Μητροπολίτες, 36 από τους οποίους ποιμαίνουν τις Μητροπόλεις των Νέων Χωρών. Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου είναι ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος, ο οποίος σε σχέση με τους λοιπούς Μητροπολίτες θεωρείται ως «Πρώτος μεταξύ ίσων», ενώ οι αποφάσεις λαμβάνονται κατά πλειοψηφία.
Διαρκές διοικητικό όργανο, το οποίο αποφασίζει για τα τρέχοντα ζητήματα είναι η Διαρκής Ιερά Σύνοδος, η οποία εκλέγεται κάθε χρόνο και αποτελείται από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος ως πρόεδρο και 12 Μητροπολίτες (6 από τις Παλαιές Χώρες και 6 από τις Νέες Χώρες).
Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Ελλάδος αποτελεί νόμο του κράτους (Ν 590/1977).
Εκκλησία της Κρήτης
Είναι ημιαυτόνομη με κανονική εξάρτηση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αποτελείται από την Ιερά Αρχιεπισκοπή Κρήτης και οκτώ Μητροπόλεις, ενώ ανώτατη εκκλησιαστική διοικητική αρχή είναι η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας της Κρήτης. Ο Αρχιεπίσκοπος εκλέγεται από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ενώ οι λοιποί Μητροπολίτες από την Επαρχιακή Σύνοδο, κατά πλειοψηφία. Η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος αποφασίζει επίσης, αυτόνομα για τα λοιπά θέματα διοίκησης της Εκκλησίας. Τέλος, ο Καταστατικός Χάρτης της Εκκλησίας της Κρήτης έγινε νόμος του ελληνικού κράτους το 1961.
Εκκλησιαστικές Επαρχίες Δωδεκανήσου.
Είναι οι πέντε Μητροπόλεις και η μία Πατριαρχική Εξαρχία, των περιοχών που εκχωρήθηκαν στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Παρισίων του 1947. Αυτές είναι οι Μητροπόλεις: 1) Ρόδου, 2) Κω και Νισύρου, 3) Λέρου, Καλύμνου και Αστυπάλαιας, 4) Καρπάθου και Κάσου, 5) Σύμης, Τήλου, Χάλκης και Καστελλορίζου και 6) Πατριαρχική Εξαρχία της Πάτμου. Όλες οι παραπάνω επαρχίες βρίσκονται σε κανονική, πνευματική και διοικητική εξάρτηση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Άγιο Όρος
Σύμφωνα με το άρθρο 105 του Συντάγματος, το Άγιο Όρος αποτελεί «αυτοδιοίκητο τμήμα του ελληνικού κράτους», το οποίο διοικητικά τελεί υπό την εποπτεία του κράτους και πνευματικά υπό την ανώτατη εποπτεία του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Ο Καταστατικός Χάρτης του Αγίου Όρους, της 10 Μαΐου 1924, ο οποίος επικυρώθηκε με το Νομοθετικό Διάταγμα της 10ης Σεπτεμβρίου 1926, καθορίζει με κάθε λεπτομέρεια το καθεστώς και τον τρόπο λειτουργίας του.
Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, λοιπόν, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος δεν έχει το δικαίωμα να συνομιλεί με την πολιτική ηγεσία της χώρας για ολόκληρο τον εκκλησιαστικό χώρο της Ελλάδος. Επιπλέον, όταν καλείται σε συνομιλίες πρέπει να εκφράζει θέσεις της Ιεράς Συνόδου, καθώς η Ορθόδοξη Εκκλησία λειτουργεί με τοο συνοδικό σύστημα και δεν είναι «ενός ανδρός αρχή».
Ποιο όμως…