Κείμενο: Κώστας Κουκουμάκας
Η λίμνη Δοϊράνη απλώνεται στα σύνορα Ελλάδας – ΠΓΔΜ· για τη γεωγραφική ακρίβεια, τα 27,3 τετραγωνικά χιλιόμετρα της υδάτινης επιφάνειας ανήκουν στη γειτονική χώρα και τα 15,8 στην Ελλάδα. Μέχρι να περάσεις τα σύνορα, η παραλίμνια έκταση στο ελληνικό έδαφος είναι πανέρημη, με συστάδες δέντρων να ορίζουν το φυσικό τοπίο και μία αργόσυρτη καθημερινότητα τη ζωή των ψαράδων και των υπαλλήλων στο τελωνείο. Περνώντας στο έδαφος της ΠΓΔΜ, όμως, τα ρολόγια γυρίζουν μια ώρα πίσω, και η χρονομηχανή σχεδόν στα μέσα της δεκαετίας του ΄90. Το πρώτο χωριό ονομάζεται Star Dojran (μτφρ. Παλιά Δοϊράνη) και είναι το πολύβουο τουριστικό θέρετρο των Σκοπιανών που δεν έχουν χρήματα να κάνουν διακοπές στη Χαλκιδική. Στο κομμάτι της λίμνης Δοϊράνης που ανήκει στην ΠΓΔΜ, κορυφώνονται αυτήν την περίοδο τα βαλκανικά μπάνια του λαού.
Στο θολό νερό με τον αμμουδερό πυθμένα, βουτούν το καλοκαίρι χιλιάδες άνθρωποι. Το νερό της λίμνης οριοθετείται με τσιμεντένιο τοιχίο, στο οποίο είναι βιδωμένοι κίτρινοι μεταλλικοί αναβατήρες. Η πλαζ είναι ένα κενό 4-5 μέτρων με σκληρό χώμα ή χαλίκι, πάνω στο οποίο στήνονται ομπρέλες και ξαπλώστρες. Ακόμη περισσότερος κόσμος στρώνει τα υπάρχοντά του κατάχαμα, κάνει πικ νικ κάτω από τα δέντρα ή και στο πεζοδρόμιο. Στο Star Dojran δεν βλέπεις τα πολυτελή SUV με το σηματάκι “ΜΚ” στις πινακίδες που σε προσπερνούν στον δρόμο για τη Χαλκιδική, αντίθετα πολλοί οδηγούν Lada, Zastava και «σκαραβαίους». Υπάρχει μια νοσταλγική ατμόσφαιρα, αρκετή μετα-σοβιετική ανεμελιά και επίσης βαλκανική ευρηματικότητα. Οι περισσότεροι πίνουν ελληνικό φραπέ, που κοστίζει 120 δηνάρια (2 ευρώ), και θα πληρώσουν λιγότερα από 1.230 δηνάρια (20 ευρώ) για ένα πλήρες γεύμα μιας τετραμελούς οικογένειας με ψητό γριβάδι ή κοτόπουλο στη σούβλα. Υπάρχει υπαίθριο παζάρι, Βαλκάνιοι μικροπωλητές, κι ένας τύπος, ο Ιβάν, που κυκλοφορεί με ένα μικρό πύθωνα στον ώμο κάνοντας φακιρικά. Υπάρχει επίσης ένα καζίνο και βενζινάδικα, σχεδόν τα μοναδικά σημεία που συναντάς Έλληνες. Στο Star Dojran δεν είναι καθόλου όμορφα, όμως τελικά η ομορφιά είναι και θέμα χρημάτων.
Η Δοϊράνη δεν είναι μία καθαρή λίμνη. Παλιότερη έρευνα του Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών των τμημάτων Βιολογίας, Γεωλογίας, και Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ, χαρακτήριζε την οικολογική ποιότητα των νερών «ελλιπή», καθώς από το 1996, όταν ακόμη χαρακτηρίζονταν «μέτρια», δεν σταμάτησε η υποβάθμισή της. Αυτό οφείλεται τόσο στη χρήση λιπασμάτων στη λεκάνη απορροής, όσο και στο ότι είναι τερματική, δηλαδή τα νερά της δεν αποβάλλονται σε άλλα ποτάμια, με αποτέλεσμα τη δύσκολη ανανέωση των νερών της και των οργανισμών που βρίσκονται σε αυτήν. Μέχρι σήμερα, το περιβαλλοντικό προφίλ ελάχιστα βελτιώθηκε. Τελευταία, το περιφερειακό Συμβούλιο Κεντρικής Μακεδονίας ενέκρινε πρόταση τουριστικής ανάπτυξης και δημιουργίας συστήματος αειφορικής διαχείρισης του οικοσυστήματος στην ελληνική παραλίμνια έκταση της Δοϊράνης, η οποία προσδοκάται να ενταχθεί στο πρόγραμμα ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας «Ελλάδα-ΠΓΔΜ 2014-2020».
