«Ο προϋπολογισμός για το επόμενο έτος δεν αλλάζει», λέει η κυβέρνηση της Ρώμης στην απαντητική της επιστολή προς τις Βρυξέλλες, απόφαση που οδηγεί σε ρήξη με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και προκαλεί την άμεση αντίδραση των αγορών. Η κυβέρνηση της Ιταλίας αποφάσισε τελικά να μην κάνει ούτε βήμα πίσω στις προβλέψεις που περιέχονται στο προσχέδιο προϋπολογισμού της για το 2019 και μια νέα μεγάλη περιπέτεια φαίνεται πως ξεκινά στην Ευρώπη μετά την απόφασή της. Ένα πρελούδιο ρήξης….
Ο πόλεμος Ρώμης – Βρυξελλών ξεκίνησε πριν έναν μήνα περίπου όταν η Κομισιόν —για πρώτη φορά στην ιστορία της ΕΕ— απέρριψε το προσχέδιο του ιταλικού κρατικού προϋπολογισμού. Ο λόγος είναι ότι σε αυτόν διατυπώνονται προβλέψεις για αύξηση του ελλείμματος, αντί της μείωσής του, βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ), ενώ χαρακτήρισε την πρόβλεψη της κυβέρνησης στη Ρώμη για τον ρυθμό ανάπτυξης το 2019 υπερβολικά αισιόδοξη. Η ιταλική κυβέρνηση είχε προθεσμία ως χθες να απαντήσει στις ενστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Αλλά σε μια ανακοίνωση που δόθηκε στη δημοσιότητα μετά το πέρας συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου, ο Ματέο Σαλβίνι, ο επικεφαλής του ακροδεξιού κόμματος της Λέγκας, ξεκαθάρισε ότι η πρόβλεψη για το έλλειμμα θα μείνει αμετάβλητη στο 2,4% του ΑΕΠ και αυτή για τον ρυθμό ανάπτυξης στο 1,5%, αν και σημείωσε ότι θα υπάρξουν περισσότερες αποκρατικοποιήσεις και στενή παρακολούθηση των δημοσίων δαπανών. «Ο προϋπολογισμός δεν αλλάζει, ούτε οι προβλέψεις για το έλλειμμα και την ανάπτυξη. Έχουμε την πεποίθηση ότι ο προϋπολογισμός είναι αυτός που χρειάζεται η χώρα για να ξαναμπεί στον σωστό δρόμο», ανέφερε από την πλευρά του ο Λουίτζι Ντι Μάιο, ο έτερος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, επικεφαλής του Κινήματος Πέντε Αστέρων.
Έτσι, ο υπουργός Οικονομίας Τζοβάνι Τρία έστειλε μια επιστολή στις Βρυξέλλες, στην οποία εξηγεί την απόφαση της κυβέρνησης της Ρώμης, συνοδεύοντάς τη με μια παρουσίαση μέτρων διαρθρωτικής προσαρμογής και επενδύσεων που σχεδιάζει η κυβέρνηση. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Κομισιόν, τα μέτρα που προβλέπονται στον προϋπολογισμό της κυβέρνησης Λέγκας/M5S υπάρχει κίνδυνος να αυξήσουν το έλλειμμα στο 2,9% το 2019 και στο 3,1% το 2020, ενώ η ανάπτυξη δεν θα ξεπεράσει το 1,2%, θα είναι δηλαδή αισθητά κατώτερη της ιταλικής πρόβλεψης.
Απευθυνόμενη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο, η καγκελάριος της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ επανέλαβε ότι η ΕΕ θέλει να «τείνει το χέρι» στην Ιταλία, χώρα-ιδρυτικό της μέλος. «Ελπίζω ότι θα μπορέσει να βρεθεί μια λύση», είπε. Ο ευρωπαίος επίτροπος αρμόδιος για τις Οικονομικές και τις Δημοσιονομικές Υποθέσεις Πιερ Μοσκοβισί απηύθυνε νέα έκκληση για διάλογο και σημείωσε ότι ελπίζει τα δύο μέρη να καταλήξουν σε έναν «συμβιβασμό». «Είναι μόνο ζήτημα χρόνου μέχρις ότου η ιταλική κυβέρνηση να υποχωρήσει στο θέμα του χρέους», τόνισε o υποψήφιος του ΕΛΚ για την προεδρία της Κομισιόν, Μάνφρεντ Βέμπερ, σε μια επίδειξη καταστροφικής αλαζονείας. «Θα ευχόμουν ο Ελληνας πρωθυπουργός, ο Ισπανός πρωθυπουργός, ο Πορτογάλος πρωθυπουργός να μιλήσουν με σαφείς κουβέντες με τον Ιταλό φίλο τους», πρόσθεσε.
Το ΔΝΤ από την πλευρά του σημειώνει ότι η όποια προσωρινή, βραχυπρόθεσμη τόνωση της ανάπτυξης από αυτό το δημοσιονομικό πακέτο υπερακοντίζεται από τον «σημαντικό κίνδυνο» ταχείας επιδείνωσης της κατάστασης των ιταλικών δημοσιονομικών.
Αρνούμενη να μεταβάλει τα στοιχεία που περιέχονται στον προϋπολογισμό της, η Ρώμη εκτίθεται στον κίνδυνο να κινηθεί «διαδικασία επί παραβάσει» για το υπερβολικό έλλειμμά της, η οποία επισύρει δυνητικά οικονομικές κυρώσεις που ισούνται με το 0,2% του ΑΕΠ της. Αυτό μεταφράζεται σε 3,4 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τον αναλυτή Λορέντσο Κοντόνιο, ιδρυτή της εταιρείας LC Macro Advisors, η Ιταλία κατά πάσα πιθανότητα θα βρεθεί αντιμέτωπη με διαδικασία επί παραβάσει για το υπερβολικό δημόσιο έλλειμμα «ως τα τέλη Ιανουαρίου», όμως η προθεσμία των τριών ως έξι μηνών για να προετοιμαστεί ένα σχέδιο τροποποίησης του προϋπολογισμού της «θα επιτρέψει στην Ιταλία να φθάσει στις ευρωεκλογές ανεμπόδιστα» και κατόπιν «δεν θα γίνει τίποτα ωσότου να έχει αναλάβει τα καθήκοντά της η νέα Επιτροπή», το φθινόπωρο του 2019.
Για τον Κοντόνιο, αν δεν υπάρξει ταχεία ανάληψη δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, θα είναι οι κεφαλαιαγορές εκείνες που θα αναλάβουν τον ρόλο του «αληθινού φύλακα της δημοσιονομικής πειθαρχίας». Οι αγορές, όπως αναμενόταν, αντέδρασαν αρνητικά στις εξελίξεις με το σπρεντ του δεκαετούς ομολόγου να αυξάνεται, ενώ όλοι περιμένουν τις κινήσεις των Βρυξελλών για να καταλάβουν αν θα επιβληθούν τελικά κυρώσεις και εάν η Κομισιόν θα κινηθεί άμεσα ή θα περιμένει, με διάφορες γραφειοκρατικές καθυστερήσεις να περάσει πρώτα η ημερομηνία των Ευρωεκλογών ώστε να αποφύγει πιθανή εκμετάλλευση της σύγκρουσης από τις αντιευρωπαϊκές – εθνικιστικές δυνάμεις.
Τα κέρδη των αντιφρονούντων
Η σύγκρουση μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών όσον αφορά στον προϋπολογισμό θεωρούνταν δεδομένη εξέλιξη ήδη από τις ιταλικές εκλογές. Σύμφωνα με την ανάλυση του Politico, τα προηγούμενα χρόνια, οι ιταλικές κυβερνήσεις και η Επιτροπή απέφυγαν να ενεργοποιήσουν οποιαδήποτε διαδικασία που θα μπορούσε ενδεχομένως να οδηγήσει σε κυρώσεις. Αυτή τη φορά, η Ρώμη υπολογίζει ότι οι δύο πλευρές μπορούν τελικά να διαμορφώσουν μια συμφωνία ενώ ταυτόχρονα η ιταλική κυβέρνηση στοχεύει στα μέγιστα πολιτικά οφέλη από τη σύγκρουση με τις Βρυξέλλες.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας που έφερε στην εξουσία τον συνασπισμό του Κινήματος των Πέντε Αστέρων και της ακροδεξιάς Λέγκας του Βορρά, οι εκπρόσωποι των δύο κομμάτων είχαν αμφισβητήσει τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ. Ο υπουργός Εργασίας Λουίτζι ντι Μάιο, ο επικεφαλής του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, υπονόησε ότι στόχος, μεταξύ άλλων, της κυβέρνησης για επιμονή στον προϋπολογισμό και ρήξη με τις Βρυξέλλες είναι να συσπειρώσει τους υποστηρικτές του για τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον προσεχή Μάιο με επιδίωξη την ανατροπή του πολιτικού τοπίου της ΕΕ. «Ας είμαστε ειλικρινείς, αυτή η ΕΕ θα έχει τελειώσει σε έξι μήνες», είπε στις αρχές Οκτωβρίου. «Όπως φέτος υπήρξε πολιτικός σεισμός στην Ιταλία, θα υπάρξει ένας σε επίπεδο ΕΕ τον Μάιο». Την ίδια στιγμή ο Ματέο Σαλβίνι, επικεφαλής της ακροδεξιάς Λέγκας και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Ιταλίας, βλέπει τη στήριξη για το κόμμα του να αυξάνεται, φθάνοντας το 34,7% σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση νωρίτερα αυτό το μήνα, σε σύγκριση με το 17,4% που έλαβε το κόμμα στις γενικές εκλογές τον Μάρτιο.
Ωστόσο αναλυτές εκτιμούν πως το επικίνδυνο σε αυτό το σενάριο, είναι ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές μπορούν να τιμωρήσουν την Ιταλία πολύ πριν από την ΕΕ. Την επόμενη Τετάρτη, στις 21 Νοεμβρίου, θα δημοσιεύσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη θέση της για το σχέδιο προϋπολογισμού που κατέθεσε η Ιταλία και τότε αναμένονται και οι πρώτες σημαντικές αντιδράσεις.