του Κώστα Μπετινάκη
Τις «μαύρες ημέρες» της Τουρκίας που μας γυρίζουν πίσω σε όσα συνέβαιναν τις δεκαετίες ’80 και ’90 με τη Χούντα του Εβρέν επαναφέρουν στη μνήμη οι εξαφανίσεις αντιφρονούντων που έχουν καταγραφεί μετά τη 15η Ιουλίου 2016 και το αποτυχημένο πραξικόπημα αλλά επιτυχημένο αντιπραξικόπημα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Πιο συγκεκριμένα, έχουν διαπιστωθεί περίεργες εξαφανίσεις ατόμων (τέσσερις υποθέσεις μόνον στην Άγκυρα) κάτω από ύποπτες συνθήκες από τον περασμένο Μάρτιο.
Το γεγονός έχει αναστατώσει όσους βλέπουν να κατρακυλά και πάλι η Τουρκία σε αυταρχικές συνθήκες διακυβέρνησης, χωρίς ωστόσο ακόμη να έχουν υπάρξει καταγγελίες για ανθρωποκτονίες «κάτω από ύποπτες συνθήκες», όπως συνέβαινε στο παρελθόν, όταν και πάλι το κουρδικό ζήτημα ήταν στο στόχαστρο της εξουσίας. Απλώς τώρα έχει προστεθεί και η περίφημη συνωμοσία των «Γκιουλενιστών» εναντίον του Ερντογάν.
Όπως αποκαλύπτει η ιστοσελίδα al-monitor.com, τα πράγματα έχουν αλλάξει, καθώς το παρατηρητήριο Human Rights Watch που εδρεύει στη Νέα Υόρκη έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον και έχει απαιτήσει από τις τουρκικές Αρχές να διερευνήσουν τις υποθέσεις των «εξαφανίσεων» Τούρκων πολιτών.
Με επιστολή του προς τον Τούρκο υπουργό Δικαιοσύνης Abdulhamit Gül, ο εκτελεστικός διευθυντής της Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας για την Human Rights Watch (HRW) ζητεί «να διαβεβαιώσει την επείγουσα και αποτελεσματική έρευνα για την απαγωγή και την πιθανή βεβιασμένη εξαφάνιση τουλάχιστον τεσσάρων ανδρών στην Άγκυρα από τον Μάρτιο του 2017».
Στην επιστολή αναφέρεται πως ένας από τους «εξαφανισθέντες επί 42 ημέρες», ο Önder Asan, βρέθηκε τελικά να είναι έγκλειστος στις φυλακές τύπου «Τ» Balıkesir Burhaniye. Άγνωστο παραμένει τι έχουν γίνει οι άλλοι τρεις.
Όπως περιέγραψε αυτόπτης μάρτυρας, είδε κάποιους άνδρες με πολιτικά, που ανέφεραν πως είναι αστυνομικοί, να υποχρεώνουν τον πρώην δάσκαλο Önder Asan τον Απρίλιο του 2017 να βγει με τη βία από ένα ταξί και να τον επιβιβάζουν σε φορτηγάκι.
Η οικογένειά του τελικά πληροφορήθηκε την τύχη του έπειτα από τηλεφώνημα αστυνομικού. Από τότε παραμένει φυλακισμένος, περιμένοντας να δικαστεί με την κατηγορία της «συμμετοχής στην τρομοκρατική οργάνωση του Φετουλάχ Γκιουλέν» (του αυτοεξόριστου ιμάμη στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ στον οποίο αποδίδεται η πατρότητα του αποτυχόντος πραξικοπήματος του περασμένου χρόνου).
«Έχουμε βάσιμες υποψίες που μας κάνουν να πιστεύουμε πως κυβερνητικοί πράκτορες με τη βία εξαφανίζουν τους αγνοουμένους» δήλωσε ο Hugh Williams, διευθυντικό στέλεχος της ΗRW.
Η Emine Ozben, σύζυγος ενός από τους εξαφανισθέντες, είπε πως έχει να τον δει από τις 9 Αυγούστου του 2016, όταν έφυγε από την κατοικία τους για να αγοράσει ψωμί και ουδέποτε επέστρεψε. Μαθήτριές τους τον είδαν «να τον απομακρύνουν κάποιοι άνδρες».
«Ειδοποιήσαμε στη γραμμή επείγουσας επικοινωνίας με την αστυνομία για το περιστατικό αλλά μάταια» είπε η Ozben στο BBC, η οποία ρώτησε και τις μαθήτριές του γιατί δεν επενέβησαν. Της απάντησαν ότι ένας από τους άνδρες εκείνους, που φορούσε μάσκα του σκι, τους «είχε κάνει με το δάκτυλο απειλητική χειρονομία» και φοβήθηκαν. Η Ozben ξέσπασε σε λυγμούς λέγοντας ότι «το μόνο που εύχεται είναι ο σύζυγός της να είναι ζωντανός και να βρίσκεται με τους υπόλοιπους δεκάδες χιλιάδες συλληφθέντες».
Η τουρκική κυβέρνηση δεν έχει δώσει επαρκείς απαντήσεις σε ατομικά αιτήματα από βουλευτές της αντιπολίτευσης που απαιτούν πληροφορίες για τους εξαφανισθέντες.
Η «εξαφάνιση» σημαίνει πως κάποιο άτομο έχει συλληφθεί ή στερείται της ελευθερίας του για οποιουσδήποτε λόγους, από τις τουρκικές Αρχές, χωρίς οι οικείοι του να ειδοποιούνται και οι Αρχές να αρνούνται να δώσουν πληροφορίες για την τύχη τους, κάτι που δεν επιτρέπει η νομοθεσία.
Ένας πέμπτος άνδρας, ο οποίος θεωρείται εξαφανισμένος και απασχολεί την Human Rights Watch, αγνοείται επίσης από τον Μάρτιο και είχε καταγραφεί από τις κάμερες ασφαλείας σε σταθμό του μετρό στην Άγκυρα.
Επιπλέον, η Human Rights Watch εξετάζει και αριθμό άλλων καταγγελιών για εξαφάνιση ατόμων στην Τουρκία, αλλά δεν διαθέτει πολλές λεπτομέρειες για το τι ακριβώς έχει συμβεί.
Η Τουρκία έχει ιστορικό «βεβιασμένων εξαφανίσεων» από τις δυνάμεις ασφαλείας κυρίως την περίοδο της δεκαετίας του 1990.
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είχε λάβει σειρά αποφάσεων καταδικάζοντας την Τουρκία για παραβιάσεις των ελευθεριών και ασφάλειας των πολιτών, εκ των οποίων οι περισσότεροι εκείνη την εποχή ήταν κουρδικής καταγωγής.
Η διακυβέρνηση του προέδρου Ερντογάν έχει επανειλημμένα διακηρύξει πως δεν ανέχεται τα βασανιστήρια και υποστηρίζει πως εξασφαλίζει τα δικαιώματα των συλληφθέντων. Όλα αυτά όμως δεν εφαρμόζονται, ιδιαίτερα μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα και τον απηνή διωγμό των πολιτικών αντιπάλων του Τούρκου προέδρου, οι οποίοι χαρακτηρίζονται συλλήβδην «ύποπτοι συνεργασίας με την τρομοκρατική οργάνωση FETO» που φέρεται να έχει ιδρύσει ο Φετουλάχ Γκιουλέν.
Στο στόχαστρο και ο τουρκικός Τύπος
Καταγγελία 69 σελίδων με τίτλο «Φιμώνουν τα τουρκικά Μέσα με κυβερνητική απόφαση» έχει συντάξει η Human Rights Watch για τον διωγμό που έχει εξαπολύσει το καθεστώς Ερντογάν εναντίον των επικριτικών δημοσιογράφων, τους οποίους στέλνει στη Δικαιοσύνη με κατηγορίες για «συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση» ή «συνωμοσία για την κατάλυση του κράτους».
Είναι πλέον ασφυκτικός ο εναγκαλισμός των τουρκικών Μέσων με την κυβερνητική προπαγάνδα και ο εξαναγκασμός των διευθύνσεων των ΜΜΕ να απολύουν τους μη αρεστούς στο καθεστώς δημοσιογράφους.
Σε αντίθετη περίπτωση επιβάλλονται μεγάλα χρηματικά πρόστιμα και κλείνουν μη αρεστοί ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί.
Στην έκθεση αναφέρεται πως 148 δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι σε Μέσα βρίσκονται στις φυλακές, και ότι 169 Μέσα κι άλλα έντυπα έκλεισαν μετά την επιβολή των έκτακτων μέτρων πέρυσι.
Στόχος των Αρχών οι υπέρμαχοι ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Πρόσφατα οι τουρκικές Αρχές προχώρησαν στη σύλληψη 43 υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωμάτων, οι οποίοι διαμαρτύρονταν για την τύχη δύο συλληφθέντων που πραγματοποιούν απεργία πείνας.
Στις 5 Ιουλίου η αστυνομία εισέβαλε σε ξενοδοχείο σε παραθαλάσσια περιοχή της Κωνσταντινούπολης κατά τη διάρκεια σεμιναρίου και συνέλαβε 10 άτομα, μεταξύ των οποίων η Idil Eser, διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας Τουρκίας.
Στις 10 Ιουλίου οι αστυνομικές αρχές συνέλαβαν 42 πανεπιστημιακούς, μεταξύ των οποίων ο Koray Caliskan, πρώην σύμβουλος του κόμματος της κεμαλικής αντιπολίτευσης (CHP), ο οποίος τελικά υποχρεώθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό.