Δύσκολη είναι η καθημερινότητα των Τούρκων με την κρίση που διέρχεται η τουρκική λίρα. Καθισμένη μπροστά στην ταμειακή μηχανή στον πάγκο της με τα λαχανικά, η Τζεμίλ Μπαϊκάλ παραπονιέται: «Κοιτάξτε, δεν πούλησα τίποτα!»
Στη σκεπαστή αγορά της Άγκυρας, η κρίση της τουρκικής λίρας έχει προκαλέσει ήδη θύματα μεταξύ των εμπόρων. «Δεν πουλάμε, αλλά είμαστε υποχρεωμένοι να ερχόμαστε για να βγάλουμε το ψωμί μας», αναστενάζει η Μπαϊκάλ βλέποντας τα σακιά με τις πατάτες της να μένουν απούλητα.
Εδώ, για τους εμπόρους, αυτή η στενότητα εξηγείται εύκολα από τη διπλωματική κρίση ανάμεσα στην Άγκυρα και την Ουάσινγκτον, με την κράτηση του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον.
Η ανακοίνωση των κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας -η οποία απάντησε με αντίποινα- προκάλεσε την κατάρρευση του τουρκικού νομίσματος, που είχε ήδη υποχωρήσει σημαντικά λόγω της δυσπιστίας των αγορών για τις οικονομικές πολιτικές της Άγκυρας.
Έτσι, η λίρα έχασε σχεδόν το 20% της αξίας της έναντι του δολαρίου μέσα σε έναν μήνα και σχεδόν το 40% από τις αρχές του έτους.
Η πτώση αυτή είχε αντίκτυπο στις τιμές.
Ο Γιακούπ Κούρντι σηκώνει τους ώμους μπροστά από τον πάγκο του όπου πουλάει φρούτα.
Προηγουμένως το πακέτο με τις 200 πλαστικές σακούλες κόστιζε 6,5 λίρες, τώρα σχεδόν τα διπλά. Για να αντιμετωπίσει την αύξηση του κόστους, αναγκάστηκε να αυξήσει τις τιμές του, κατά 50 λεπτά εδώ και εκεί.
Ο Ιλχάν Γκετσγκέλ, που έχει έναν πάγκο λίγο πιο πέρα, αφήνει να ξεσπάσει η οργή του.
«Πουλάω τα φρούτα μου, αλλά υποφέρω όταν τα πουλάω. Ένα κιλό σύκα κάνει 10 λίρες. Είναι δυνατόν;» λέει. «Είναι παράλογο. Θα έπρεπε να κάνουν 4 με 5 λίρες».
«Ο κόσμος δεν μπορεί πλέον ούτε καν να οργανώσει τους γάμους των παιδιών του», προσθέτει.
Αγοραστική δύναμη
Αν οι έμποροι παραπονούνται ότι δεν έχουν κόσμο και το αποδίδουν στην κρίση της τουρκικής λίρας, η Σέμρα Καλαϊτζί, μια δικηγόρος που γνωρίζει την αγορά, είναι πιο συγκρατημένη και προσθέτει στις αιτίες το καλοκαίρι και τις διακοπές.
Παρ’ όλα αυτά, επισημαίνει την έκρηξη των τιμών: τα αμύγδαλα που αγόρασε την περασμένη εβδομάδα έναντι 55 λιρών, σήμερα της κοστίζουν 70.
«Κι όπως οι μισθοί μας δεν έχουν αυξηθεί καθόλου, αυτό μας επηρεάζει πολύ», λέει, κρατώντας στο χέρι τον μικρό σάκο της για ψώνια.
Ο πληθωρισμός δεν περίμενε την κρίση με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να εκραγεί. Τον Ιούλιο, βρισκόταν σχεδόν στο 16% σε ετήσια βάση. Και οι οικονομολόγοι προβλέπουν πως η κρίση της τουρκικής λίρας μπορεί να ωθήσει τον πληθωρισμό πάνω από το 20% τους ερχόμενους μήνες.
Οι τομείς που επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν οι μεταφορές, όπου οι τιμές αυξήθηκαν πάνω από 24% μέσα σε ένα χρόνο και τα προϊόντα διατροφής (+19%).
Ο Αλτάι Γκιολτεκίν, ένας συνταξιούχος που ήρθε να κάνει μερικά ψώνια, παραδέχεται ότι χρειάστηκε να μειώσει το επίπεδο της ζωής του ως αποτέλεσμα.
«Δεν υπάρχει οικογένεια που να μην μιλάει γι΄αυτό στο σπίτι», είπε.
Πανικός
Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν εδώ και μήνες για υπερθέρμανση της οικονομίας, με καλπάζοντα πληθωρισμό, έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών που δεν «κλείνει» και υψηλή ανάπτυξη.
Οι αγορές ανησυχούν επίσης για την αυξανόμενη χειραγώγηση της οικονομίας από τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος έχει αποκτήσει αυξημένες εξουσίες μετά την επανεκλογή του και ο ίδιος καταγγέλλει μια «συνωμοσία» που έχει σκοπό την υποταγή της Τουρκίας καλώντας τους Τούρκους να ανταλλάξουν τα ξένα νομίσματα που έχουν στην κατοχή τους με λίρες.
Αυτήν την έκκληση επαναλαμβάνει η Αϊσέ Τζελικτάς, μια νοικοκυρά που ήρθε να κάνει τα ψώνια της και στενοχωριέται που το δολάριο μπορεί να επηρεάζει με αυτό τον τρόπο την τουρκική οικονομία. «Δεν θα αποσύρουμε τις λίρες μας για να τις ανταλλάξουμε με δολάρια. Ο χρυσός έχει επίσης αξία. Ας κερδίσουν και λίγο οι κοσμηματοπώλες μας!».
Στην Τουρκία, ο χρυσός είναι μια παραδοσιακή επένδυση και ένα συνηθισμένο δώρο.
Μερικά χιλιόμετρα από εκεί, στην παλιά πόλη, χρυσά περιδέραια και βραχιόλια αστράφτουν στις βιτρίνες του κοσμηματοπωλείου του Χακάν Καρακιλίτς. Όπως είπε, στην αρχή η κρίση είχε επηρεάσει σημαντικά τη δουλειά του, αλλά η κατάσταση έχει επανέλθει λίγο έπειτα από τα μέτρα που ανακοίνωσαν οι Αρχές.
Ένας άλλος κοσμηματοπώλης, που το κατάστημά του βρίσκεται σε κοντινή απόσταση αλλά θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, είναι λιγότερο αισιόδοξος.
«Όταν οι τιμές του χρυσού και του δολαρίου αυξάνονται, η δραστηριότητά μας επιβραδύνεται αμέσως», εξηγεί. Το αποτέλεσμα είναι άμεσο: «Ο κόσμος πανικοβάλλεται, ανησυχεί για το τι θα γίνει». Όπως λέει, «όλος ο κόσμος βρίσκεται σε αναμονή».
Πηγή: enikonomia.gr