Εδώ και ένα χρόνο η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια βαθιά οικονομική και συναλλαγματική κρίση. Η πτώση της αξίας της τουρκικής λίρας κατά 30% επιβαρύνει σημαντικά τον τουρκικό πληθυσμό, διότι αυξήθηκε σημαντικά το κόστος βασικών ειδών διατροφής. Η κρίση φέρνει ωστόσο σε δύσκολη θέση και τις τουρκικές επιχειρήσεις. Το κόστος για ευρώ και δολάρια έχει διπλασιαστεί σε σχέση με το 2016 γεγονός που καθιστά δυσβάσταχτη την αποπληρωμή πιστώσεων από το εξωτερικό. Κατά συνέπεια: Η οικονομία συρρικνώνεται, το δημόσιο χρέος αυξάνεται και η ανεργία βρίσκεται σε ψηλά επίπεδα.
Η κρίση έχει αρνητική επίδραση στη δημοτικότητα του τούρκου προέδρου, ο οποίος όμως βρήκε τον ιδανικό αποδιοπομπαίο τράγο: την τουρκική κεντρική τράπεζα. Επί μήνες ο Ταγίπ Ερντογάν και ο υπ. Οικονομικών Μπεράτ Αλμπαϊράκ ασκούσαν πιέσεις στην κεντρική τράπεζα να μειώσει το βασικό επιτόκιο. Ο πρόεδρος της τράπεζας Μουράτ Τσετίνκαγια ωστόσο δεν υπέκυψε στην πίεση και άφησε σταθερό το επιτόκιο από το Δεκέμβριο του 2018 στο 24%. Προφανώς για αυτό το λόγο απολύθηκε με συνοπτικές διαδικασίες το περασμένο Σάββατο και αντικαταστάθηκε από τον αναπληρωτή του Μουράτ Ουϊσάλ. Αιτιολογώντας την απόφασή του ο πρόεδρος Ερντογάν τόνισε ότι: «Του είπαμε πολλές φορές ότι τα επιτόκια πρέπει να μειωθούν, διότι αν μειωθούν τα επιτόκια θα μειωθεί και ο πληθωρισμός. Δεν έκανε όμως αυτό που έπρεπε να κάνει».
Νευρικότητα στις αγορές για το τι μέλλει γενέσθαι
Ο Ερντάλ Γιαλσίν, καθηγητής διεθνούς οικονομικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας, κατανοεί την απόφαση του προέδρου Ερντογάν, παρά το γεγονός ότι επιστημονικά δεν αποδεικνύεται ότι ένα χαμηλό επιτόκιο μειώνει τον πληθωρισμό: «Χαμηλότερα επιτόκια σημαίνουν ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να δανείζονται με χαμηλότερο κόστος. Βραχυπρόθεσμα ενισχύεται η κατανάλωση, αλλά με δανεικά». Η κυβέρνηση εξυπηρετεί με χαμηλότερα επιτόκια τους τούρκους επιχειρηματίες που χρειάζονται πιστώσεις. Αντίθετα, ο πληθυσμός θα πρέπει να υποστεί μια νέα υποτίμηση της αγοραστικής του δύναμης.
Η απροκάλυπτη παρέμβαση του προέδρου Ερντογάν στο έργο της κεντρικής τράπεζας είχε ως συνέπεια την άμεση πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας λίρας-δολαρίου κατά σχεδόν 3%. Μόλις το τελευταίο δίμηνο το εθνικό νόμισμα είχε ενισχυθεί, ενώ ο πληθωρισμός είχε περιοριστεί τον Ιούνιο στο 15,7%, δηλαδή στα προ κρίσης επίπεδα.
Δεν αποκλείεται μέσα στις επόμενες μέρες, μόλις παραληφθούν οι πρώτοι ρωσικοί πύραυλοι S-400, η ασταθής τουρκική οικονομία να έρθει αντιμέτωπη και με την επιβολή αμερικανικών κυρώσεων. Θυμίζουμε ότι τον περασμένο Αύγουστο οι ΗΠΑ επέβαλαν στην Άγκυρα κυρώσεις επειδή η τουρκική δικαιοσύνη αρνούνταν να αφήσει ελεύθερο τον αμερικανό ιερέα Άντριου Μπράνσον με αποτέλεσμα η Τουρκία να διολισθήσει ακόμα βαθύτερα στην κρίση. Προφανώς για αυτό το λόγο οι επενδυτές βρίσκονται σήμερα σε κατάσταση αναμονής, ενώ στις αγορές επικρατεί ούτως ή άλλως νευρικότητα σχετικά με το τι θα συμβεί μέσα στο επόμενο διάστημα.