Την πιο «νευρική» Σύνοδο Κορυφής πραγματοποιεί σήμερα και αύριο το ΝΑΤΟ, κυρίως λόγω της επιθετικής στάσης του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει καταστήσει σαφές ότι είναι «θυμωμένος» με τους Ευρωπαίους και το Βερολίνο είναι ο πρώτος στόχος του.
Είναι γεγονός πως από τότε που ο Τραμπ έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ πριν από ενάμισι χρόνο, η διατλαντική σχέση δεν είναι πια αυτή που ήταν κάποτε. Η παραδοσιακή αμερικανο-γερμανική φιλία κι αλληλεγγύη δείχνει παρελθόν. Εξάλλου ο Τραμπ κατέστησε σαφές ότι οι συμφωνίες, οι κανόνες και οι παραδόσεις δεν σημαίνουν τίποτα γι ‘αυτόν. Αυτός αναγνωρίζει μόνο το «εθνικό συμφέρον» – για την ακρίβεια αυτό που αντιλαμβάνεται ο ίδιος ως εθνικό συμφέρον – και όχι τις διεθνείς συμφωνίες και ισορροπίες δεκαετιών
«Το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη κρίση του από την ίδρυσή του», δήλωσε ο πρώην γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Αντερς Φογκ Ράσμουσεν, εξηγώντας ότι ανησυχεί πως η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ θα μπορούσε να καταλήξει τόσο μεγάλη καταστροφή όσο και αυτή των G7, δεδομένου μάλιστα ότι τέσσερις ημέρες μετά τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ ο Τραμπ πρόκειται να συναντηθεί με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στο Ελσίνκι.
Και ο Αμερικανός πρόεδρος τον επιβεβαίωσε. Λίγο πριν αναχωρήσει από την Ουάσινγκτον δήλωσε ότι η συνάντησή του με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στο Ελσίνκι μπορεί να είναι πιο εύκολη από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες ή ακόμα και από την ίδια την επίσκεψή του στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο πλαίσιο της περιοδείας του στην Ευρώπη. «Υπάρχει το ΝΑΤΟ, το Ηνωμένο Βασίλειο (…) και υπάρχει και ο Πούτιν. Ειλικρινά, ο Πούτιν θα μπορούσε να είναι το πιο εύκολο από όλα. Ποιος θα το πίστευε», δήλωσε από τους κήπους του Λευκού Οίκου.
Απαντώντας, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ κάλεσε τον αμερικανό πρόεδρο να «εκτιμά περισσότερο» τους «συμμάχους» του. «Αγαπητή Αμερική, να εκτιμάς περισσότερο τους συμμάχους σου, στο κάτω-κάτω δεν έχεις και τόσους πολλούς», δήλωσε χαρακτηριστικά σε συνέντευξη Τύπου μετά την υπογραφή μιας συμφωνίας συνεργασίας ανάμεσα στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ.
«Θα ήθελα να απευθυνθώ απ’ ευθείας στον πρόεδρο Τραμπ, ο οποίος πάει καιρός τώρα που επικρίνει σχεδόν καθημερινά την Ευρώπη εξαιτίας, σύμφωνα με τον ίδιο, της ανεπαρκούς συνεισφοράς τους στις αμυντικές ικανότητες», δήλωσε. «Η Αμερική δεν έχει και δεν θα έχει καλύτερο σύμμαχο από την Ευρώπη», η οποία «δαπανά σήμερα πολύ περισσότερα για την άμυνα απ’ ό,τι η Ρωσία και όσα και η Κίνα», πρόσθεσε. «Ελπίζω πως δεν αμφιβάλλετε ότι πρόκειται για μια επένδυση στην ασφάλειά μας, κάτι που δεν μπορεί να λεχθεί με την ίδια βεβαιότητα για τις ρωσικές και τις κινεζικές δαπάνες», κατέληξε ο Τούσκ.
Το Κρεμλίνο από την πλευρά του δεν έχασε την ευκαιρία και κατήγγειλε το ΝΑΤΟ ως «προϊόν του Ψυχρού Πολέμου» στόχος του οποίου είναι η «αντιπαράθεση» με τη Ρωσία, διαβεβαιώνοντας παράλληλα ότι δε θέλει να παρέμβει στα όσα θα διαμειφθούν στη Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας στις Βρυξέλλες. «Οι μεταξύ τους διαφορές δεν μας αφορούν. Η σχέση μας με το ΝΑΤΟ είναι σε ολους γνωστή. Αυτή η συμμαχία είναι προϊόν του Ψυχρού Πολέμου και της αντιπαράθεσης που υπήρχε εκείνη την εποχή» δήλωσε ο Πεσκόφ. Ο Ρώσος αξιωματούχος είπε επίσης οτι όσα έχει κάνει μέχρι σήμερα η Συμμαχία – να διευρυνθεί προς τα σύνορα της Ρωσίας και να αναπτύξει στρατιωτικές υποδομές κοντά στη ρωσική επικράτεια- επιβεβαιώνουν κάθε φορά την ουσία αυτής της συμμαχίας. Πρόσθεσε τέλος, οτι παρ’ όλα αυτά η Ρωσία διατηρεί ακόμα «αρκετά μέτριες επαφές» με το ΝΑΤΟ.
Όλα για τα όπλα… όλοι στα όπλα
Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει πάψει να ζητάει από τους Ευρωπαίους να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες τους ώστε να τηρήσουν τη δέσμευσή τους να τις ανεβάσουν στο 2% του ΑΕΠ τους το 2024. Στόχος του Τραμπ είναι κυρίως η Γερμανία, η πρώτη ευρωπαϊκή οικονομία, οι στρατιωτικές δαπάνες της οποίας ανέρχονται στο 1,24% του ΑΕΠ της. Στην Ευρώπη, μόνο πέντε μέλη έχουν πετύχει τον στόχο του 2% του ΑΕΠ, που είχε ορίσει το ΝΑΤΟ το 2014. Η Ελλάδα (2,32%), η Μ. Βρετανία (2,14%), η Εσθονία (2,14%), η Ρουμανία (2,02%) και η Πολωνία (2,01%). Η Γαλλία δαπανά το 1,79%, η Γερμανία το 1,22%, η Ιταλία το 1,13% και η Ισπανία το 0,92% του ΑΕΠ.
Η κατανομή των δαπανών λοιπόν θα είναι ένα από τα κρίσιμα θέματα της Συνόδου Κορυφής που διεξάγεται σήμερα και αύριο, επιβεβαίωσε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπανούν πολύ περισσότερα για το ΝΑΤΟ από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Αυτό δεν είναι δίκαιο, ούτε αποδεκτό» έγραψε στο Twitter ο Τραμπ, λίγες ώρες πριν αναχωρήσει για τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες. «Μολονότι αυτές οι χώρες αύξησαν τη συμβολή τους αφότου έγινα πρόεδρος, πρέπει να κάνουν περισσότερα», συνέχισε.
Πριν από δύο εβδομάδες ο Τραμπ είχε στείλει επιστολές σε εννέα κυβερνήσεις χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, ζητώντας τους να σεβαστούν τη δέσμευσή τους και να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες τους στο 2% του ΑΕΠ τους μέχρι το 2024. Μεταξύ αυτών των χωρών ήταν η Γερμανία, ο Καναδάς και η Νορβηγία. «Η Γερμανία βρίσκεται στο 1% (του ΑΕΠ της), οι ΗΠΑ στο 4% και το ΝΑΤΟ ωφελεί πολύ περισσότερο την Ευρώπη παρά τις ΗΠΑ», συνέχισε.
Σύμφωνα με τις τελευταίες έρευνες του Γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων και του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας, η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στο 2% του ΑΕΠ θα απαιτούσε επιπλέον 6,8 δισ. ευρώ στον προϋπολογισμό κάθε χρόνο. Μέχρι το 2024, αυτό θα ήταν 85 δις ευρώ, σχεδόν 30 δισεκατομμύρια περισσότερα από ό, τι είτε η Γαλλία είτε το Ηνωμένο Βασίλειο ξοδεύει. Θα ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος αμυντικός προϋπολογισμός στο ΝΑΤΟ μετά από αυτό των Ηνωμένων Πολιτειών.
Υπενθυμίζεται ότι στην περσινή σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ ο Τραμπ κατηγόρησε τους συμμάχους του ότι χρωστούν «τεράστια ποσά» στη Συμμαχία. Δεν είναι λοιπόν λίγοι εκείνοι στο ΝΑΤΟ που αισθάνονται ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ μπορεί να απειλήσει με σοβαρές συνέπειες αν η Γερμανία και οι άλλοι σύμμαχοι δεν προχωρήσουν σε μεγαλύτερες οικονομικές δεσμεύσεις.
Είναι επίσης πιθανό ότι ο Τραμπ να αμφισβητήσει την ανάπτυξη στρατευμάτων των Η.Π.Α. και σε άλλα μέρη του κόσμου υποστηρίζοντας πως οι στρατιώτες τους διατρέχουν τον κίνδυνο της ζωής τους όταν κάποιες χώρες δεν μοιράζονται το κοινό αμυντικό βάρος. Βέβαια πρόκειται για μέτωπα που άνοιξαν οι ίδιες οι ΗΠΑ σε διάφορες χρονικές στιγμές, εξυπηρετώντας τα δικά τους συμφέροντα. Για παράδειγμα η αποστολή του Αφγανιστάν κοστίζει μόνη της στις Ηνωμένες Πολιτείες 80 φορές περισσότερο από όσο στη Γερμανία. Πάνω από 20.000 στρατιώτες των ΗΠΑ τραυματίστηκαν και σχεδόν 2.000 πέθαναν στη μάχη. Αντίθετα, 204 Γερμανοί στρατιώτες τραυματίστηκαν και 35 σκοτώθηκαν.
Όμως το χειρότερο σενάριο για την Ευρώπη φαίνεται να είναι η αμφισβήτηση από τον Τραμπ του άρθρου 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ, το οποίο θεωρεί ότι μια επίθεση εναντίον ενός μέλους της συμμαχίας αποτελεί επίθεση σε ολόκληρη τη συμμαχία. Εάν το πράξει, τότε η ουσία της Συμμαχίας καταρρέει και στο εξής η κάθε χώρα θα πρέπει να φροντίζει για τη δική της προστασία.
Για όλα τα παραπάνω ο Στόλτενμπεργκ πιστεύει ότι είναι απολύτως πιθανό η Σύνοδος Κορυφής να καταλήξει σε αποτυχία. Ο γενικός γραμματέας έδωσε εντολή στο προσωπικό του να προετοιμαστεί για μια σειρά από αρνητικά σενάρια, συμπεριλαμβανομένης μιας πρόωρης αναχώρησης από τον Τραμπ – όπως συνέβη στη σύνοδο κορυφής G-7 στον Καναδά – ή μια θυμωμένη ομιλία του προέδρου των ΗΠΑ ή ακόμα και σε ένα ακραίο σενάριο μια ανακοίνωση ότι εγκαταλείπει τη διατλαντική συμμαχία. Βέβαια είναι πολύ σημαντικό γεγονός σύμφωνα με τον Στόλτενμπεργκ ότι οι υπόλοιποι σύμμαχοι παρουσιάζουν ένα ενωμένο μέτωπο. Ωστόσο, χωρίς αμερικανική στρατιωτική δύναμη, η συμμαχία θα ήταν «παρωχημένη».
Αμερικανογερμανικές σχέσεις… στον πάτο
Στην τρέχουσα συγκυρία η Γερμανία είναι αυτή που πιέζεται από τις ΗΠΑ όσο ποτέ στην ιστορία της σχέσης τους. Μετά την εκλογή Τραμπ η αμερικανιγερμανική φιλία δοκιμάζεται. Οι ψυχρές σχέσεις ανάμεσα στο Βερολίνο και την Ουάσιγκτον αντικατοπτρίζονται και σε επίπεδο αμερικανικής διπλωματικής εκπροσώπησης στη χώρα. Επί 15 μήνες η θέση του πρέσβη των ΗΠΑ στη γερμανική πρωτεύουσα ήταν άδεια. Ποτέ άλλοτε από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν παρέμεινε για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα κενή. Και μπορεί ο νέος Αμερικανός πρέσβης στη Γερμανία Ρίτσαρντ Γκρενέλ, εκ των πλέον έμπιστων ανθρώπων του Ντόναλντ Τραμπ, να έδωσε τα διαπιστευτήριά του ενώπιον του Γερμανού προέδρου Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάιερ, αλλά η πρεσβευτική θητεία δεν ξεκίνησε ούτε συνεχίστηκε με τους καλύτερους οιωνούς.
Επέκρινε τον ρόλο της Γερμανίας στο συριακό, την κάλεσε να υιοθετήσει σκληρή πολιτική εναντίον του Ιράν, μάλιστα, απειλώντας με κυρώσεις τις γερμανικές επιχειρήσεις που συναλλάσσονται με το Ιράν, πραγματοποιεί στην αμερικανική πρεσβεία στο Βερολίνο συναντήσεις με ηγέτες και υψηλούς αξιωματούχους χωρών που μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι ακροβατούν στο όριο του διπλωμάτη και του πολιτικού που επιθυμεί να ασκήσει επιρροή, ενώ σε συνέντευξη που έδωσε στη συντηρητικών πεποιθήσεων ιστοσελίδα Breitbart με τίτλο «Το δεξί χέρι του Τραμπ στην Ευρώπη θέλει να ενισχύσει τους Ευρωπαίους συντηρητικούς», ο Γκρένελ αναφέρει πως «υπάρχουν πολλοί συντηρητικοί στην Ευρώπη που έχουν έρθει σε επαφή μαζί μου για να μου πουν πως νιώθουν ότι αισθάνονται πως υπάρχει μια αναζωπύρωση. Επιθυμώ οπωσδήποτε να ενισχύσω κι άλλους συντηρητικούς στην Ευρώπη, άλλους ηγέτες. Θεωρώ πως υπάρχει ένας ξεσηκωμός για συντηρητικές πολιτικές που επικρατούν λόγω των αποτυχημένων αριστερών πολιτικών». Στην ίδια συνέντευξη, ο Γκρένελ, δεν παρέλειψε να εκφράσει τον θαυμασμό του για τον Κουρτς, τον οποίο χαρακτήρισε «ροκ σταρ».
Η αντιπρόεδρος του γερμανικού αριστερού κόμματος «Die Linke» Σάρα Βάγκενκνεχτ ζήτησε με ιδιαίτερα σκληρή γλώσσα την ανάκλησή του: «Αν άνθρωποι όπως ο Αμερικανός πρέσβης θεωρούν πως μπορούν σαν λόρδοι σε πύργο να υπαγορεύουν ποιος κυβερνά και ποιος όχι στην Ευρώπη, τότε δεν μπορούν πλέον να παραμένουν ως διπλωμάτες στη Γερμανία. Αν η ομοσπονδιακή κυβέρνηση λαμβάνει σοβαρά υπ’ όψιν τη δημοκρατική κυριαρχία της χώρας μας, δεν θα πρέπει να καλέσει απλά για καφέ τον Γκρένελ, αλλά να τον απελάσει άμεσα». Έντονη ήταν και η αντίδραση και του πρώην προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου και πρώην προέδρου του γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Μάρτιν Σουλτς που δήλωσε στο Γερμανικό Πρακτορείο πως «αυτό που κάνει αυτός ο άνθρωπος είναι ανήκουστο για τη διεθνή διπλωματία».
Η συνέχεια στις Βρυξέλλες λοιπόν…όπου περίπου 2.400 Βέλγοι αστυνομικοί και 1.000 στρατιωτικοί θα κινητοποιηθούν σήμερα και αύριο για την ασφάλεια των ηγετών του ΝΑΤΟ.