Πήρε 3 δις ευρώ από την Ευρωπαϊκή Ενωση για το προσφυγικό για να κατακεραυνώσει Βρυξέλλες και Βερολίνο επειδή έδωσαν πολύ περισσότερα στην «χρεοκοπημένη Ελλάδα». Κι αμέσως μετά – και για όσους δεν κατάλαβαν – να προειδοποιήσει τους ευρωπαίους πως «εάν ανοίξει τα σύνορα, δεν θα βρίσκουν τρύπα να κρυφτούν».
Προφανώς το μήνυμα ελήφθη, και δεν είναι παρά ένα μήνυμα καθαρού εκβιασμού. Ο Ταγίπ Ερντογάν τα θέλει όλα, και τα θέλει τώρα: Θέλει οικονομική και γεωστρατηγική στήριξη – ήτοι, απαιτεί μερίδιο στα ενεργειακά κοιτάσματα της Κύπρου, κι ενδεχομένως και του Αιγαίου, κι αξιώνει στήριξη από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ στις στρατιωτικές του επιχειρήσεις στην Συρία. Εάν δεν τα λάβει, γνωρίζει και τον άλλον δρόμο, εκείνον της νεο-οθωμανικής ισχύος.
Υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να είναι κι ένα μήνυμα προς όφελος της Ελλάδας στην παρούσα συγκυρία, καθώς ο σκληρός εκβιασμός θα μπορούσε να φέρει και εξίσου σκληρές απαντήσεις από την Ουάσιγκτον και το Βερολίνο. Ομως η κατάσταση είναι πολύ πιο σύνθετη, οι συμμαχίες έχουν προτεραιότητες και τα συμφέροντα διαβαθμίσεις, και η επόμενη εβδομάδα διαγράφεται αρκούντως δύσκολη για την ελληνική πλευρά απέναντι σε διστακτικους συμμάχους και σ΄έναν «απασφαλισμένο» γείτονα.
Η δικαστική απόρριψη – η τρίτη κατά σειρά – του αιτήματος της Αγκυρας για την έκδοση των οκτώ τούρκων αξιωματικών που κατηγορούνται για συμμετοχή στο πραξικόπημα αντανακλά τον πρώτο βαθμό αυτής της δυσκολίας. «Αλλη μια απόφαση – σκάνδαλο από την Ελλάδα» ήταν ο χαρακτηριστικός τίτλος της Milliyet που μάλλον προϊδεάζει για τις αντιδράσεις της Τουρκίας. Και σ’ αυτές τις αντιδράσεις, όπως επισημαίνουν διπλωματικές πηγές, μοιάζει απίθανο πλέον να μην εμπλακεί – έστω και σιωπηρά – η παράλληλη κράτηση των δύο ελλήνων στρατιωτικών στην Αδριανούπολη.
Ζήτημα ανταλλαγής με τους «οκτώ» δεν έχει τεθεί, ούτε αναμένεται – κατά τις ίδιες πηγές – να τεθεί, όμως τα έως τώρα μηνύματα Ερντογάν καθιστούν άκρως αβέβαιο τον χρόνο απελευθέρωσής τους. Ηδη, η Αγκυρα κατέστησε σαφές ότι η κράτησή τους θα παραταθεί τουλάχιστον έως το τέλος Μαρτίου, και ουδείς μπορεί να αποκλείσει και περαιτέρω, μακρά καθυστέρηση εν είδει άτυπων αντιποίνων για τους «οκτώ».
Ενώπιον αυτής της προοπτικής, η προσπάθεια διακριτικής αλλά σταθερής διεθνοποίησης της υπόθεσης εντείνεται από την Αθήνα, αλλά εδώ είναι ήδη εμφανής ο δεύτερος βαθμός δυσκολίας. Το ΝΑΤΟ ήδη ένιψε τας χείρας του στο συγκεκριμένο ζήτημα και το μήνυμα του γενικού γραμματέα της συμμαχίας Γιενς Στόλτενμπεργκ ήταν απολύτως εύγλωττο: Κάλεσε Αθήνα και Αγκυρα να επιλύσουν το θέμα μεταξύ τους.
Πρόκειται για μια ουδετερότητα που οι έλληνες διπλωμάτες αποδίδουν στο μεγάλο γεωπολιτικο κάδρο: Απόλυτη προτεραιότητα για την Ουάσιγκτον αυτή την στιγμή στην τεταμένη σχέση της με την Τουρκία αποτελούν το κουρδικό και η Συρία, και δεν θα θελήσει να ρισκάρει περαιτέρω επιδείνωση ανοίγοντας παράπλευρα μέτωπα με τον Ερντογάν.
Ανάλογη είναι η εικόνα και στο ευρωπαϊκό πεδίο. Παρά τον σχεδόν πλήρη «παγετό» στις σχέσεις της με την Αγκυρα, η Ευρώπη- και δη το Βερολίνο – έχει επιλέξει γραμμή κατευνασμού του Ερντογάν λόγω προσφυγικού. Ως εκ τούτου, πέραν της αυστηρής ρητορικής, πολύ δύσκολα θα εμπλακεί σε μια δυναμική παρέμβαση προς την Τουρκία για την απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών.
Δεν είναι τυχαίο ότι, σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, δεν τίθεται πλέον θέμα για ακύρωση της ευρωτουρκικής συνόδου στην Βάρνα στις 26 Μαρτίου. Οι Βρυξέλλες μάλιστα – παρά την αρχική προειδοποίηση περί πιθανής αναβολής – φέρονται να διαμηνύουν σε Αθήνα και Λευκωσία πως καλό θα ήταν, σ’ αυτή τη φάση, να μην θέσουν ούτε εκείνες ζήτημα ματαίωσης της συνόδου.
Η πρόσφατη δήλωση, άλλωστε, της Ανγκελα Μέρκελ – «χαίρομαι πολύ που ο Αλέξης Τσίπρας έχει πολλές επαφές με την Τουρία, έστω και φορτισμένες» – δίνει και το μήνυμα των «ανοιχτών διαύλων» που επιθυμεί στην παρούσα συγκυρία το Βερολίνο απέναντι στον Ερντογάν.
Απέναντι σ΄αυτην την πραγματικότητα, η ελληνική κυβέρνηση αναγκάζεται σε λεπτές ασκήσεις διπλωματικής ισορροπίας και υπομονής. Ο πρωθυπουργός, κατά τις πληροφορίες, θα θέσει συνολικά το πλέγμα της τουρκικής επιθετικότητας σε όλα τα μέτωπα, από κοινού με τον κύπριο πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, στην σύνοδο κορυφής της ΕΕ την επόμενη Παρασκευή. Εκεί θα σταθμιστούν δεδομένα, συσχετισμοί και προθέσεις, και θα κριθεί και η συνέχεια των ελληνικών κινήσεων απέναντι στον μαινόμενο Ερντογάν…