Σε πανικό ο Ερντογάν – Αισθάνεται «περικυκλωμένος»

Στέφανος Μυτιληναίος

Εκνευρισμός μεγάλος επικρατεί στο «Λευκό Παλάτι» («Ακ Σαράι») στην Άγκυρα.

Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πλαισιωμένος από τους πλέον έμπιστους του, περιεργάζεται τους χάρτες των νότιων συνόρων της Τουρκίας και το μόνο που βλέπει είναι «μια περικύκλωση, ένα στραγγαλισμό της χώρας του, μια πολυεθνική συνωμοσία», όπως τα γράφει ο αφοσιωμένος του δημοσιογράφος Ιμπραήμ Καραγκιούλ, αρχισυντάκτης της εφημερίδας Yeni Safak και γνωστός ως «φωνή του σουλτάνου».

«Μας επιτίθεστε μέσω Συρίας. Δημιουργείτε ένα εκατοντάδων χιλιομέτρων (σ.σ. νότιο) “τουρκικό μέτωπο”. (…) Προετοιμάζετε το (σ.σ. κουρδικό) PKK σαν στρατό για να διεξάγει πόλεμο σε αυτή τη χώρα. (…) Οι στρατιώτες μας χτυπιούνται από αμερικανικά όπλα. Τα τανκς, τα ελικόπτερά μας πλήττονται από αμερικανικές ρουκέτες και αυτές εκτοξεύονται από Αμερικανούς στρατιώτες που φοράνε στολές του PKK». Όμως, όλο αυτό το σχέδιο θα αποτύχει, γιατί «υπάρχει μια Τουρκία που είναι σε θέση επίθεσης, όχι άμυνας».

Αντίστροφη μέτρηση

Η αντίστροφη μέτρηση στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις άρχισε στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2015. Πεπεισμένος ότι εξαπατήθηκε από την Άγκυρα, ο πρόεδρος Ομπάμα στράφηκε στους Κούρδους για να αντιμετωπιστεί το Ισλαμικό Κράτος.

Στις 12 Οκτωβρίου ιδρύθηκαν οι υπό κουρδική διοίκηση Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF).

Στις 13 Οκτωβρίου οι Αμερικανοί παρέδωσαν οπλισμό στους νέους τους συμμάχους και την ίδια ημέρα απέσυραν τα αντιαεροπορικά συστήματα Patriot που είχαν αναπτύξει στην Γκαζιαντέπ της νότιας Τουρκίας.

Ακολούθησε η απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016, που καταγγέλθηκε από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως σχεδιασμένη από τις ΗΠΑ και κάποιες χώρες της ΕΕ.

Στις αρχές του 2017 ο Τούρκος Πρόεδρος επιχείρησε να προσεγγίσει τον Ντόναλντ Τραμπ με καταστροφικά αποτελέσματα.

Την ίδια περίοδο εξύβρισε τη Γερμανία και άλλες χώρες της ΕΕ, επειδή δεν του επέτρεψαν να πραγματοποιήσει ομιλίες στο έδαφός τους για το δημοψήφισμά του.

Αφού έβαλε τη Δύση απέναντι, ο ισλαμιστής Πρόεδρος στράφηκε στη Ρωσία και στο Ιράν. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ΗΠΑ και Ισραήλ να δουν ακόμα πιο υποστηρικτικά το κουρδικό ζήτημα.

Οι Άραβες

Με την Αίγυπτο οι σχέσεις της Τουρκίας έγιναν εχθρικές από το καλοκαίρι του 2013, όταν ο Άμπντελ Φάταχ Αλ Σίσι απάλλαξε τη χώρα από τον Μοχάμεντ Μόρσι και τους Αδελφούς Μουσουλμάνους.

Όταν στις αρχές του περασμένου Ιουνίου Σαουδική Αραβία, Μπαχρέιν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) και Αίγυπτος διέκοψαν τις σχέσεις τους με το Κατάρ, κατηγορώντας το χρυσοφόρο κρατίδιο για υποστήριξη της τρομοκρατίας, ο Τούρκος πρόεδρος επέλεξε να πάει κόντρα στους Άραβες, σπεύδοντας να ανεφοδιάσει τη Ντόχα με τρόφιμα και στέλνοντας τουρκικό στρατό να την «προστατέψει».

Η Αίγυπτος, σε μια κίνηση υψηλού γεωπολιτικού συμβολισμού, παραχώρησε τη διπλωματική της εκπροσώπηση στη Ντόχα στην Ελλάδα.

Ενδεικτικό της βεβαρημένης ατμόσφαιρας το σχόλιο του Άνουαρ Γκαργκάς, υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΑΕ, στο Twitter: «Ο αραβικός κόσμος δεν πρόκειται να τεθεί υπό την ηγεσία της Τεχεράνης ούτε της Άγκυρας».

Πριν την καταριανή κρίση, είχε προηγηθεί την Άνοιξη, πάνω από Θράκη, Λήμνο, Ρόδο και Καστελόριζο, η αεροπορική άσκηση «Ηνίοχος 2017» με τη συμμετοχή Ελλάδας, ΗΠΑ, Ιταλίας, Ισραήλ και ΗΑΕ, με την Κύπρο για πρώτη φορά με την ιδιότητα του «παρατηρητή». Ήταν επίσης η παρθενική συμμετοχή του Ισραήλ σε κοινή άσκηση με ένα αραβικό κράτος, τα Εμιράτα.

Τα γεωτρύπανα

Τον Ιούλιο ναυάγησαν οι συνομιλίες για το Κυπριακό, στο Κραν Μοντάνα της Ελβετίας, εξαιτίας της τουρκικής αδιαλλαξίας και αμέσως μετά το πλωτό γεωτρύπανο West Capella, προστατευμένο από έναν πολυεθνικό στόλο γαλλικών, ελληνικών, ισραηλινών και αμερικανικών πολεμικών πλοίων, άρχισε να τρυπά στο Οικόπεδο 11 της κυπριακής ΑΟΖ.

Η Τουρκία δεν είχε άλλη επιλογή από το να παρατηρεί από απόσταση. Μιλώντας εκείνες τις ημέρες στη Βουλή, ο Νίκος Κοτζιάς δήλωνε με νόημα:

«Μη θεωρείτε ότι οι Τούρκοι είναι αήττητοι. Κοιτάξτε με τι ευκολία οι τζιχαντιστές κατέστρεψαν μεγάλο μέρος του τουρκικού μηχανισμού μέσα στην ίδια τη Συρία και τα μεγάλα προβλήματα που έχει η τουρκική στρατιωτική μηχανή εκεί. Δεν υποτιμώ, αλλά ούτε θέλω να υπερτιμώ κανέναν».

Χολωμένοι οι Τούρκοι από τη γεώτρηση, προχώρησαν τότε στο αδιανόητο. Το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu, έδωσε στη δημοσιότητα έναν χάρτη με σημειωμένες τις 13 βάσεις των Αμερικανών στη βόρεια Συρία.

Το Πεντάγωνο εξέλαβε την κίνηση αυτή ως «προδοσία» και ο εκπρόσωπός του, Έρικ Πέιχον, δεν το έκρυψε.

«Θα ανησυχήσουμε πολύ αν αξιωματούχοι μιας χώρας συμμάχου στο ΝΑΤΟ έθεσε σκοπίμως σε κίνδυνο τις δυνάμεις μας δημοσιοποιώντας ευαίσθητες πληροφορίες». Ο εκπρόσωπος του Τούρκου προέδρου, Ιμπραήμ Καλίν, αμήχανα απάντησε ότι η τουρκική κυβέρνηση δεν είχε καμία ανάμιξη στο «κάρφωμα».

Η κλιμάκωση

Έτσι κανείς δεν εξεπλάγη όταν στις αρχές Δεκεμβρίου ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου, Χέρμπερτ Ρέιμοντ Μακμάστερ, σε ομιλία του στη δεξαμενή σκέψης «Policy Exchange», κατηγόρησε το Κατάρ και την Τουρκία για την ανάληψη ενός «νέου ρόλου» ως κύριων χορηγών και πηγών χρηματοδότησης για την εξτρεμιστική ισλαμική ιδεολογία που στοχεύει τα δυτικά συμφέροντα.

Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε αποκαλώντας τις δηλώσεις «αβάσιμες» και «απαράδεκτες».

Στις 20 Ιανουαρίου ο τουρκικός στρατός και οι Τουρκμένοι μισθοφόροι του, επιτέθηκαν στον κουρδικό θύλακα της Εφρίν στη βορειοδυτική Συρία.

Τα αίτια της επίθεσης δύο: α) Ο Τούρκος πρόεδρος χρειάζεται «κατακτήσεις» για να επανεκλέγει το 2019 και β) από την Εφρίν οι Κούρδοι απειλούν με έξοδο στη Μεσόγειο. Σύντομα όμως η εκστρατεία «Κλάδος Ελαίας» εξελίχτηκε σε φιάσκο εξαιτίας της σθεναρής κουρδικής αντίστασης.