«Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (SPD) έχει ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης για την καταστροφή της ?Δημοκρατίας της Βαϊμάρης?. Επί χρόνια αρνιόταν τη συμμετοχή σε κυβερνήσεις συνασπισμού, εν μέρει για ιδιαίτερα ασήμαντους λόγους. Η άρνησή του να συμμετάσχει σήμερα στον μεγάλο συνασπισμό θα ήταν ένα κεφαλαιώδες σφάλμα, γι΄ αυτό και καλώ τα μέλη να ψηφίσουν υπέρ. Όσοι επιχειρηματολογούν εναντίον του θα πρέπει να θυμηθούν την Βαϊμάρη», τόνιζε ο Κλάους φον Ντονάνι, βετεράνος του κόμματος και πρώην δήμαρχος (κυβερνήτης του κρατιδίου) του Αμβούργου, της δεύτερης μεγάλης πόλης της Γερμανίας, σε πρόσφατη συνέντευξή του.
Μα κινδυνεύει πράγματι η «Δημοκρατία του Βερολίνου», εάν το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας των μελών του στις 4 Μαρτίου είναι αρνητικό; Σε άλλες χώρες και επαναληπτικές εκλογές γίνονται και κυβερνήσεις μειοψηφίας σχηματίζονται, αλλά οι τόνοι δεν είναι τόσο δραματικοί. Στη Γερμανία όμως η κατάρρευση της «Δημοκρατίας της Βαϊμάρης» και η άνοδος του ναζισμού τους δικαιολογεί, αν και η σημερινή κατάσταση δεν είναι ίδια.
Βέβαια, τα τρία συγκυβερνώντα κόμματα, το Χριστιανοδημοκρατικό (CDU), το Χριστιανοκοινωνικό (CSU) και το Σοσιαλδημοκρατικό (SPD), δεν αφουγκράστηκαν τις αγωνίες, τα προβλήματα των καθημερινών ανθρώπων, τα οποία δημιούργησε η ατζέντα λιτότητας Σρέντερ και εισέπραξαν μια μεγαλοπρεπή ήττα τον περασμένο Σεπτέμβριο. Tο SPD ταυτίστηκε με τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές και απομακρύνθηκε από τους φυσικούς του ψηφοφόρους, η δε άνοδος του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για την Γερμανία» (ΑfD) ήταν η συνέπεια των αδιανόητων μέτρων λιτότητας σε ένα κράτος που βουλιάζει στα πλεονάσματα. Κατεδαφίστηκαν κοινωνικές κατακτήσεις δεκαετιών, οδηγήθηκαν στη φτώχεια εκατομμύρια πολίτες και σχεδόν 1,5 εκ. καταφεύγουν στα συσσίτια! Γι αυτό και η αρχική ανακοίνωση του Μάρτιν Σουλτς ότι το SPD περνά στην αντιπολίτευση έγινε δεκτή με ενθουσιασμό στο κόμμα του.
Μάρτιν Σουλτς, ένας «πολιτικός Ίκαρος»
Η αποτυχία σχηματισμού κυβέρνησης «Τζαμάικα» τον μετέτρεψε όμως σε υποστηρικτή του νέου μεγάλου συνασπισμού. Μόνο χάρη στην δραματική παρέμβαση της Αντρέα Νάλες, της κοινοβουλευτικής εκπροσώπου του SPD, το έκτακτο συνέδριο υπερψήφισε (με το πενιχρό 56,4%) την έναρξη διαπραγματεύσεων με την Χριστιανοδημοκρατική Ένωση (CDU/CSU). Kατά την ηγεσία του SPD επετεύχθη τελικά μια συμφωνία με σοσιαλδημοκρατικό αποτύπωμα. Η -πολυπληθέστερη- οργάνωση της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, η νεολαία υπό τον χαρισματικό Κέβιν Κιούνερτ και η αριστερή πτέρυγα του κόμματος, εξακολουθούν όμως να έχουν διαφορετική άποψη.
Και σαν να μην έφτανε αυτό, ο Μάρτιν Σουλτς αφού έδωσε το δαχτυλίδι της προεδρίας του κόμματος στην Αντρέα Νάλες προκειμένου να αναλάβει το υπουργείο Εξωτερικών, αναγκάστηκε να παραιτηθεί σε 24 ώρες μετά από εσωκομματικές πιέσεις. Πριν αλέκτορα φωνήσαι τρις απαρνήθηκε και πάλι τα λεγόμενά του και ο Γερμανός «πολιτικός Ίκαρος», αφού πέταξε στα ύψη του 100% της περυσινής εκλογής του, πνίγηκε τελικά στο πέλαγος της βερολινέζικης πολιτικής. Η αδελφή του χαρακτήρισε σε συνέντευξή της την πολιτική σκηνή της γερμανικής πρωτεύουσας «λάκκο με φίδια», τα οποία προφανώς τον κατάπιαν. Ήταν όμως οι παλινωδίες και τα στρατηγικά λάθη του κ. Σουλτς που κατέστρεψαν έναν προαναγγελθέντα θρίαμβο και οδήγησαν το κόμμα του σε βαθιά κρίση. Αποκαλύφτηκε μάλιστα ότι απείλησε την τελευταία μέρα των διαπραγματεύσεων να τις οδηγήσει σε ναυάγιο εάν οι Χριστιανοδημοκράτες δεν του έδιναν το υπουργείο Εξωτερικών, παρόλο που η ονοματολογία είχε αποκλεισθεί μέχρι να αποφανθεί η βάση του κόμματος. Ούτε όμως ο δημοφιλέστατος Ζίγκμαρ Γκάμπριελ είναι βέβαιο ότι θα παραμείνει υπουργός Εξωτερικών μετά την χολωμένη αντίδρασή του…
Επίσης κάτω από εσωκομματική πίεση ορίστηκε μεταβατικός πρόεδρος ο Όλαφ Σολτς, ο δήμαρχος-κυβερνήτης του Αμβούργου και η -δημοφιλής- κ. Νάλες πρέπει να αναμετρηθεί στις 22 Απριλίου με άλλους υποψήφιους. Το εσωκομματικό χάος, θα επιτείνει ένα ενδεχόμενο «Όχι» των 463.000 μελών του. Το SPD παραπαίει ανάμεσα στη Σκύλλα ενός νέου μεγάλου συνασπισμού και τη Χάρυβδη της -πιθανόν μοιραίας- μη συμμετοχής του, αφού εν τω μεταξύ καταρρέει τουλάχιστον δημοσκοπικά. Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα της Bild, το ποσοστό του είναι μόνο 15,5%, ενώ δεύτερο κόμμα αναδεικνύεται το ακροδεξιό κόμμα «Εναλλακτική για την Γερμανία» (ΑfD) με 16%! Μια πολύ ανησυχητική εξέλιξη για την «Δημοκρατία του Βερολίνου», αν και άλλες δημοσκοπήσεις δίνουν στο SPD έως και …17%. Πολλοί θεωρούν ότι εάν καταψηφιστεί ο συνασπισμός το κόμμα αυτοκτονεί και συμπαρασύρει τη χώρα σε μια πρωτόγνωρη μεταπολεμικά πολιτική αστάθεια. Καταστρεπτική θεωρούν όμως την συγκυβέρνηση και οι αντιτιθέμενοι….
Το CDU και η μίνι-Μέρκελ
Αναταράξεις υπήρξαν και εντός του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU). Δυσαρέστησε πολλούς η συμφωνία με τους Σοσιαλδημοκράτες. Μάλιστα και το 55% των πολιτών θεωρεί ότι το SPD είναι ο μεγάλος κερδισμένος των διαπραγματεύσεων, ενώ μόλις το 16% το CDU. (Ικανοποιημένο φαίνεται πως είναι μόνο το Χριστιανοκοινωνικό Kόμμα (CSU), αφού θα κατέχει το υπερυπουργείο -πλέον- των Εσωτερικών, στο οποίο υπάγεται και το άλλο -εκτός της οικονομίας- μεγάλο θέμα, το προσφυγικό). Στην κ. Μέρκελ καταλογίζεται έλλειψη σχεδιασμού και πρωτοβουλιών, υποχωρητικότητα, ότι διακινδυνεύει τις επιτυχίες στην οικονομία και ότι παρέδωσε όλα σχεδόν τα σημαντικά υπουργεία στο SPD. Έπρεπε όμως να το ικανοποιήσει, ώστε να πεισθούν τα μέλη του να ψηφίσουν υπέρ του συνασπισμού. Εξάλλου, η επιλογή του -συντηρητικού σοσιαλδημοκράτη- Όλαφ Σολτς ως υπουργού Οικονομικών δεν σηματοδοτεί συνταρακτικές αλλαγές στην οικονομία, ενώ θα βρίσκεται υπό την συνεχή επιτήρηση των Χριστιανοδημοκρατών. Περιττό, αφού ο Σολτς δηλώνει υπέρμαχος της πολιτικής των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Επομένως, το τέλος της λιτότητας τόσο στην Γερμανία όσο και στην Ευρώπη, όπως είχε προαναγγείλει ο Μάρτιν Σουλτς, μάλλον ήταν έπεα πτερόεντα… Η κ. Μέρκελ δεν συμφώνησε επομένως τυχαία. Εν τούτοις, οι φωνές εναντίον της έχουν πληθύνει και πολλοί μιλούν για το τέλος της εποχής Μέρκελ. Ως διάδοχο φαίνεται πως προετοιμάζει την Ανεγκρέτ Κραμπ-Κάρενμπάουερ, την πρωθυπουργό του Ζάαρλαντ, την θριαμβεύτρια των περυσινών εκλογών του εν λόγω μικρού κρατιδίου, την οποία επέλεξε ως γενική γραμματέα του κόμματός της. Το πολιτικό της ταξίδι από το επαρχιακό Ζααρμπρίκεν στο Βερολίνο ενδέχεται όμως να είναι μακρύ, αφού είναι μεν ευρέως αποδεκτή στο κόμμα, αλλά ταυτόχρονα και άπειρη πολιτικός σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Επειδή όμως δεν τις λείπουν τα απαραίτητα προσόντα αποκαλείται ήδη «μίνι-Μέρκελ».
Επίκειται νέα Βαϊμάρη;
Δεδομένου ότι η κ. Μέρκελ έχει αποκλείσει κυβέρνηση μειοψηφίας υπό την ηγεσία της, οι νέες εκλογές θα είναι αναπόφευκτες, εάν τελικά η βάση του SPD ψηφίσει «Όχι». Έστω και μετά από την προβλεπόμενη από το Σύνταγμα διαδικασία πολλαπλών ψηφοφοριών για ανάδειξη κυβέρνησης μειοψηφίας. Ένα νέο αδιέξοδο διαφαίνεται με μαθηματική ακρίβεια μετεκλογικά, διότι σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις τα ποσοστά των κομμάτων παραμένουν σχεδόν σταθερά. Το ποσοστό της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU/CSU) εξακολουθεί μεν να κυμαίνεται μεταξύ 30-35%, αλλά δεν χρειάζεται πάλι εταίρους για να κυβερνήσει. Kαι το νέο χάος που θα προκύψει θα το χρεωθεί ένα αποδυναμωμένο SPD, το παλαιότερο κόμμα της χώρας, και βασικός πυλώνας της σταθερής μεταπολεμικής Γερμανίας. Το πολιτικό σκηνικό θα παραμείνει ρευστό και το ακροδεξιό AfD ίσως καρπωθεί την όποια αστάθεια της «Δημοκρατίας του Βερολίνου». Και κανείς δεν θα μπορεί να την αγνοήσει εάν είναι δεύτερο κόμμα…. Ο Κέβιν Κιούνερτ, ο πρόεδρος της νεολαίας, είχε προτείνει πάντως εναλλακτικά μια κυβέρνηση μειοψηφίας των Σοσιαλδημοκρατών υπό τον κ. Σουλτς. Στην εντελώς υποθετική όμως αυτή περίπτωση πρέπει να αναζητηθεί άλλος καγκελάριος, όπερ σημαίνει νέες αναταράξεις στο SPD.
Ήδη, το 1/5 των μελών του SPD είχε ψηφίσει και επομένως το αποτέλεσμα θα είναι δεσμευτικό. Στην δυναμική Αντρέα Νάλες, έπεσε ουσιαστικά το βάρος, να πείσει τη βάση να ψηφίσει υπέρ του συνασπισμού αφού ανήκει στην αριστερή πτέρυγα. Αν η πλάστιγγα γείρει τελικά υπέρ του «ναι»,τότε μέχρι τα μέσα Μαρτίου θα (επαν)εκλεγεί καγκελάριος η κ. Μέρκελ. Διαφορετικά θα ανοίξει ο ασκός του Αιόλου. Αυτό θα βαρύνει ενδεχομένως ιδιαίτερα στην απόφαση των μελών του SPD τα οποία πιθανόν να ακούσουν τις …Σειρήνες της σταθερότητας. Οπότε η «νέα Βαϊμάρη» μάλλον αναβάλλεται…
Αντώνης Πολυχρονάκης