Ο δεύτερος γύρος ειρηνευτικών συνομιλιών μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας διήρκησε λιγότερο από μία ώρα και ολοκληρώθηκε χωρίς σημαντική πρόοδο.
Η συνάντηση των αντιπροσωπειών πραγματοποιήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, μία μόλις ημέρα μετά τις σφοδρές αεροπορικές επιθέσεις, αλλά οι συζητήσεις δεν απέφεραν ουσιαστικό αποτέλεσμα πέρα από μια συμφωνία για ανταλλαγή αιχμαλώτων και σορών πεσόντων στρατιωτών.
Αναμενόταν ότι Ρωσία και Ουκρανία θα συζητούσαν τους όρους τους για μια ειρηνευτική συμφωνία ή, τουλάχιστον, για μια εκεχειρία, στον δεύτερο γύρο διαπραγματεύσεων μετά το πρώτο ραντεβού για απευθείας διάλογο πριν από δύο εβδομάδες.
Ωστόσο, ενώ το Κίεβο είχε κοινοποιήσει τους όρους του για ειρηνευτική συμφωνία στη Μόσχα πριν από τη συνάντηση, η Ρωσία δεν ανταποκρίθηκε και παρουσίασε τους δικούς της όρους μόλις τη Δευτέρα, σύμφωνα με αξιωματούχους και των δύο χωρών, όπως αναφέρουν οι NY Times. Η ουκρανική αντιπροσωπεία δήλωσε ότι θα χρειαστεί μια εβδομάδα για να εξετάσει την πρόταση της Μόσχας, καθυστερώντας περαιτέρω τη συζήτηση.
Δεν μπορούσαμε να αντιδράσουμε γρήγορα στις ρωσικές προτάσεις», είπε στους δημοσιογράφους ο Σέρχιι Κισλίτσια, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, μετά τις συνομιλίες, οι οποίες διήρκεσαν λιγότερο από 90 λεπτά και πραγματοποιήθηκαν σε ένα ιστορικό ξενοδοχείο στην ευρωπαϊκή πλευρά του Βοσπόρου.
Η δέσμευση για ανταλλαγή κρατουμένων και οι όροι της Ρωσίας
Το μόνο απτό αποτέλεσμα των συνομιλιών της Δευτέρας ήταν μια συμφωνία για την ανταλλαγή όλων των σοβαρά τραυματισμένων και βαριά ασθενών αιχμαλώτων πολέμου, καθώς και εκείνων που είναι κάτω των 25 ετών. Ο ακριβής αριθμός αυτών των αιχμαλώτων παραμένει άγνωστος. Και οι δύο πλευρές ανακοίνωσαν επίσης μια αμοιβαία συμφωνία για την ανταλλαγή των σορών 6.000 πεσόντων στρατιωτών η καθεμία.
Μετά τη λήξη των συνομιλιών, τα ρωσικά κρατικά πρακτορεία ειδήσεων δημοσίευσαν τους όρους της Μόσχας για ειρηνευτική συμφωνία, οι οποίοι περιλάμβαναν τις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις που το Κρεμλίνο προβάλλει σε όλη τη διάρκεια του πολέμου – οι οποίες είχαν απορριφθεί κατηγορηματικά από το Κίεβο ως τίποτα λιγότερο από συνθηκολόγηση. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η αναγνώριση από την Ουκρανία των εδαφικών κερδών της Ρωσίας, η συρρίκνωση των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, ο ορισμός της ρωσικής ως επίσημης γλώσσας της Ουκρανίας και μια επίσημη δέσμευση για ουδετερότητα, που θα απέκλειε την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ.
Σε ξεχωριστή ενότητα, η πρόταση όριζε ότι η Ρωσία θα συμφωνούσε σε κατάπαυση του πυρός μόνο εάν το Κίεβο αποσύρει τα στρατεύματά του από τέσσερις ουκρανικές περιοχές που διεκδικεί η Μόσχα ή εάν η Ουκρανία σταματήσει να κινητοποιεί στρατεύματα, να παίρνει όπλα από το εξωτερικό και να προβαίνει σε ενέργειες δολιοφθοράς κατά της Ρωσίας, μεταξύ άλλων όρων.
Σενάρια για νέα συνάντηση μέχρι το τέλος Ιουνίου
Όπως και στην προηγούμενη συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη, οι ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για μια ειρηνευτική συμφωνία φάνηκε να έχουν αναβληθεί, λόγω των εδραιωμένων θέσεων των δύο πλευρών και των συνεχώς μεταβαλλόμενων συνθηκών στο πεδίο της μάχης. Ο υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας, Ρουστέμ Ουμέροφ, ο οποίος ηγήθηκε της ουκρανικής αντιπροσωπείας, δήλωσε ότι ελπίζει να πραγματοποιηθεί νέα συνάντηση πριν από το τέλος Ιουνίου, τονίζοντας όμως ότι, κατά την άποψη της Ουκρανίας, η πρόοδος προς μια ειρηνευτική διευθέτηση απαιτεί συνάντηση των προέδρων των δύο χωρών.
«Πιστεύουμε ότι έχει νόημα να συνεχιστεί το έργο των αντιπροσωπειών, μόνο εάν στοχεύει στην προετοιμασία μιας συνάντησης των ηγετών», δήλωσε στους δημοσιογράφους μετά το τέλος των συνομιλιών.
Το Κρεμλίνο έχει επανειλημμένα απορρίψει το ενδεχόμενο συνάντησης μεταξύ του Προέδρου της Ρωσίας, Βλαντίμιρ Πούτιν, και του Προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Ο Βλαντίμιρ Μεντίνσκι, επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπείας, δεν διευκρίνισε αν η Ρωσία θα συμμετάσχει σε νέο γύρο συνομιλιών.
Η ρωσική πρόταση για τριήμερη εκεχειρία και η αντίδραση Ζελένσκι – “Είναι ηλίθιοι”
Αν και η Ρωσία έχει απορρίψει την ιδέα μιας ανακωχής όσο διαρκούν οι διαπραγματεύσεις για μια μακροπρόθεσμη συμφωνία, ο κ. Μεντίνσκι δήλωσε ότι η Ρωσία προσφέρει πλέον μια μερική κατάπαυση του πυρός «σε διάφορα σημεία της γραμμής του μετώπου» για «δύο με τρεις ημέρες», προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα και στις δύο πλευρές να περισυλλέξουν τις σορούς των στρατιωτών που σκοτώθηκαν στις μάχες.
Ο Ζελένσκι επέκρινε την συγκεκριμένη πρόταση, μιλώντας κατά τη διάρκεια διαδικτυακής συνέντευξης Τύπου στις 2 Ιουνίου, κάνοντας λόγο για «ηλίθιους».
«Απλώς δεν βλέπουν την έννοια της εκεχειρίας όπως πραγματικά είναι», είπε ο Ζελένσκι σχετικά με την πρόταση της Ρωσίας. «Είναι έτοιμοι για εκεχειρία 2–3 ημερών ώστε να περισυλλέξουν τους νεκρούς από το πεδίο της μάχης. Νομίζω ότι είναι ηλίθιοι, γιατί, ουσιαστικά, η εκεχειρία υπάρχει για να μην υπάρχουν νεκροί. Βλέπετε τη στάση τους. Για αυτούς, αυτό είναι απλώς ένα σύντομο διάλειμμα στον πόλεμο», πρόσθεσε ο πρόεδρος της Ουκρανίας.
«Γι’ αυτό θέλουμε πραγματικά οι Αμερικανοί εταίροι μας να πιέσουν με αποφασιστικά βήματα ώστε να περάσει από τη Γερουσία το πακέτο κυρώσεων — για να ασκηθεί πίεση στους Ρώσους μέσω ισχυρών κυρώσεων. Δεν καταλαβαίνουν τίποτε άλλο προς το παρόν» ανέφερε ο Ζελένσκι.
Διαπραγματεύσεις στη σκιά του Τραμπ
Όπως αναφέρουν οι NY Times, η Μόσχα και το Κίεβο διαπραγματεύονται υπό πίεση από τον Πρόεδρο Τραμπ, ο οποίος εναλλάσσει την προσέγγισή του, άλλοτε καλοπιάνοντας και άλλοτε επικρίνοντας τους ηγέτες και των δύο χωρών. Ωστόσο, Ρωσία και Ουκρανία παραμένουν αμετακίνητες στις θέσεις τους, και δεν αναμένεται να παρουσιάσουν όρους στη συζήτηση που θα είναι αποδεκτοί από την άλλη πλευρά.
Καθώς οι διαπραγματεύσεις καταρρέουν, οι συγκρούσεις στο πεδίο έχουν ενταθεί. Ο ρωσικός στρατός φαίνεται να έχει ξεκινήσει νέα επίθεση, προελαύνοντας με τον ταχύτερο ρυθμό από το περασμένο φθινόπωρο και ανοίγοντας νέο μέτωπο στη βορειοανατολική περιοχή Σούμι της Ουκρανίας. Παράλληλα, έχει εξαπολύσει μερικές από τις μεγαλύτερες επιθέσεις με drones και πυραύλους του πολέμου, συμπεριλαμβανομένης μιας καταιγιστικής επίθεσης με 500 drones την Κυριακή.
Η Ουκρανία, από την πλευρά της, έχει προσαρμοστεί και εξελιχθεί απέναντι σε έναν πολύ μεγαλύτερο στρατό με βαθύτερους πόρους. Ουκρανικά drones, σε μια φιλόδοξη και συντονισμένη επίθεση — η οποία φαίνεται να ξεκίνησε από το εσωτερικό της Ρωσίας — έπληξαν στρατιωτικές αεροπορικές βάσεις βαθιά μέσα στο ρωσικό έδαφος αυτό το Σαββατοκύριακο. Βίντεο που επαληθεύτηκε από τους New York Times δείχνει ότι η επίθεση προκάλεσε ζημιές ή κατέστρεψε ορισμένα από τα στρατηγικά βομβαρδιστικά μεγάλου βεληνεκούς που χρησιμοποιεί η Ρωσία για να εξαπολύει πυραυλικές επιθέσεις κατά της Ουκρανίας — γεγονός που χαρακτηρίστηκε από γνωστό, φιλοκυβερνητικό Ρώσο στρατιωτικό μπλόγκερ ως «μαύρη μέρα για την ρωσική αεροπορία μεγάλου βεληνεκούς». Η Μόσχα επιβεβαίωσε ότι επλήγησαν αρκετά αεροσκάφη, αλλά ανέφερε ότι η πλήρης έκταση των ζημιών δεν έχει ακόμη εκτιμηθεί.
Οι ειρηνευτικές συνομιλίες των τελευταίων εβδομάδων, οι πρώτες από τους πρώτους μήνες του πολέμου το 2022, επισκιάζονται από πολιτικές θεατρικές κινήσεις. Η Ουκρανία και η Ρωσία προσπαθούν να ορίσουν τον ρυθμό και τους όρους των διαπραγματεύσεων χωρίς να προκαλέσουν την ενόχληση του Λευκού Οίκου, ο οποίος έχει απειλήσει να αποσυρθεί από τη διαδικασία για τον τερματισμό του πολέμου.
Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει κατηγορήσει και τις δύο πλευρές για αδιαλλαξία, προσπαθώντας να τις πιέσει να προχωρήσουν σε διαπραγματεύσεις. Την περασμένη εβδομάδα, ύστερα από ρωσική επίθεση στο Κίεβο, ο Ντόναλντ Τραμπ καταφέρθηκε εναντίον του Πούτιν, περιγράφοντάς τον στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως κάποιον που έχει «τρελαθεί εντελώς». Ο Τραμπ δήλωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο επιβολής πρόσθετων κυρώσεων κατά της Μόσχας, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει προχωρήσει σε καμία ενέργεια.
Κατά τον πρώτο γύρο συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη στα μέσα Μαΐου, κορυφαίοι Αμερικανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν ξεχωριστά με τις ουκρανικές και ρωσικές αντιπροσωπείες, αφήνοντας την Τουρκία να διαμεσολαβήσει στις άμεσες συνομιλίες, γεγονός που περιέπλεξε τη διπλωματική διαδικασία.
Στη συνέχεια, οι Ουκρανοί κατηγόρησαν τους Ρώσους ότι εκτόξευσαν απειλές και προκλήσεις, δηλώνοντας πως είναι έτοιμοι να πολεμήσουν για πολλά χρόνια ακόμη και να εισβάλουν σε περισσότερες ουκρανικές περιοχές. Η ρωσική αντιπροσωπεία έδειξε αυτοπεποίθηση, δηλώνοντας ότι είναι «ικανοποιημένη από τα αποτελέσματα» των συνομιλιών, τις οποίες περιέγραψε ως «οργανωμένες με πρωτοβουλία του Προέδρου της Ρωσίας».
Η λίστα της Ουκρανίας με τα «απαχθέντα παιδιά»
Τις τελευταίες ημέρες, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι μείωσε τις προσδοκίες για τον νέο γύρο διαπραγματεύσεων, επιβεβαιώνοντας μόλις το απόγευμα της Κυριακής ότι ουκρανική αντιπροσωπεία θα ταξιδέψει στην Κωνσταντινούπολη.
Τη Δευτέρα δήλωσε ότι η αντιπροσωπεία του Κιέβου είναι «έτοιμη να κάνει τα απαραίτητα βήματα για ειρήνη» με τη Ρωσία. Σε δηλώσεις του από τη Λιθουανία, όπου πραγματοποιήθηκε σύνοδος κορυφής με το σχήμα των εννέα χωρών του Βουκουρεστίου (B9) και των σκανδιναβικών χωρών μελών του ΝΑΤΟ, ο Ζελένσκι τόνισε ότι αυτά τα βήματα πρέπει να ξεκινήσουν με «κατάπαυση του πυρός και ανθρωπιστικές ενέργειες, την απελευθέρωση αιχμαλώτων και την επιστροφή απαχθέντων παιδιών».
Η Ουκρανία δήλωσε ότι υπέβαλε τη Δευτέρα στη Ρωσία έναν κατάλογο με παιδιά που απήχθησαν από ρωσικές δυνάμεις σε κατεχόμενα εδάφη. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει εκδώσει εντάλματα σύλληψης για τον Πούτιν και την επίτροπο για τα δικαιώματα του παιδιού της Ρωσίας, με βάση αυτές τις απαγωγές.
Ο κ. Μεντίνσκι, στενός συνεργάτης του Πούτιν και επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπείας, δήλωσε ότι η Ρωσία θα μελετήσει τον κατάλογο, επιμένοντας όμως ότι «ούτε ένα παιδί δεν έχει απαχθεί», αλλά ότι πολλά παιδιά «διασώθηκαν από εμπόλεμη ζώνη». Σύμφωνα με τον ίδιο, ο κατάλογος περιλαμβάνει 339 ονόματα.
Δεκάδες χιλιάδες παιδιά έχουν μεταφερθεί από την Ουκρανία στη Ρωσία και τη Λευκορωσία από τότε που ξεκίνησε η πλήρους κλίμακας εισβολή το 2022, σύμφωνα με το Ερευνητικό Ανθρωπιστικό Εργαστήριο της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Γέιλ, το οποίο παρακολουθεί αυτές τις μετεγκαταστάσεις.
Ο στόχος του Κιέβου στις διαπραγματεύσεις
Ο στόχος του Κιέβου στις διαπραγματεύσεις παραμένει η εξασφάλιση κατάπαυσης του πυρός ως πρώτο βήμα, προτού προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις για μια ευρύτερη ειρηνευτική συμφωνία. Σύμφωνα με τους NY Times, ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω της ευαίσθητης φύσης των διαπραγματεύσεων, δήλωσε ότι οι ουκρανικές προτάσεις περιλαμβάνουν προβλέψεις για κατάπαυση του πυρός στην ξηρά, στη θάλασσα και στον αέρα, με την παρακολούθηση να διενεργείται από διεθνείς εταίρους.
Όπως και στην πρώτη συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη, η σύνθεση των αντιπροσωπειών — κυρίως κυβερνητικοί αξιωματούχοι χωρίς σημαντική πολιτική επιρροή — υποδηλώνει ότι οι συνομιλίες της Δευτέρας παρέμειναν περιορισμένες σε εύρος. Η προηγούμενη συνάντηση είχε ως αποτέλεσμα μια μαζική ανταλλαγή αιχμαλώτων, αλλά πέρα από αυτό, δεν υπήρξε κάποιο άλλο σημαντικό αποτέλεσμα.
Καθώς τα στρατεύματα της Μόσχας πιέζουν ξανά στο πεδίο της μάχης, Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένα εκφράσει την ανησυχία τους ότι η Ρωσία δεν ενδιαφερόταν για την ειρήνη και συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις μόνο και μόνο για να μην δυσαρεστήσει τον Λευκό Οίκο και να αποφύγει την αποξένωση.
Ο Κιθ Κέλογκ, ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ για την Ουκρανία, δήλωσε την περασμένη εβδομάδα ότι σύμβουλοι ασφαλείας από τις Ηνωμένες Πολιτείες και διάφορες ευρωπαϊκές χώρες θα παρίσταντο επίσης στις συνομιλίες. Ωστόσο, τη Δευτέρα, ο Χεόρχι Τίχι, εκπρόσωπος του Ουκρανού υπουργού Εξωτερικών, ανήρτησε φωτογραφία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που δείχνει μέρος της ουκρανικής αντιπροσωπείας να συναντά — όπως ανέφερε — εκπροσώπους από ευρωπαϊκές χώρες-εταίρους, συγκεκριμένα από τη Γερμανία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.0 Όμως, Αμερικανοί εκπρόσωποι δεν φαίνονταν πουθενά.
Σημειώνεται πάντως πως μετά το τέλος των συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη, η εκπρόσωπός του Τραμπ, Κάρολιν Λέβιτ, δήλωσε ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ, παραμένει «έτοιμος» να μεταβεί στην Τουρκία για μια συνάντηση με τον Ουκρανό ομόλογό του, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, και τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν.
Ο Τραμπ «έχει ήδη πει ότι θα ήταν έτοιμος εάν συνέβαινε αυτό, όμως θέλει αυτοί οι δύο ηγέτες και οι δύο πλευρές να καθίσουν μαζί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», είπε η αξιωματούχος σε δημοσιογράφους, αφού ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν πρότεινε εκ νέου τη διεξαγωγή μιας συνόδου αυτού του είδους μετά τη συνάντηση μεταξύ ρωσικής και ουκρανικής αντιπροσωπείας σήμερα στην Κωνσταντινούπολη.