Το 2025 αδιαμφισβήτητα είναι μία χρονιά γεμάτη δοκιμασίες για την ηγεσία της Ε.Ε. Οι Βρυξέλλες θα πρέπει από την αρχή του νέου χρόνου να ανταποκριθούν σε μία σειρά από δύσκολες καταστάσεις χωρίς να έχουν το ισχυρό χαρτί μίας δυνατής γερμανο-γαλλικής συμμαχίας.
Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η ευάλωτη Ουκρανία, η πολεμοκάπηλη Ρωσία και ο ναρκισσιστής Ντόναλντ Τραμπ θα είναι οι τρεις μεγαλύτερες προκλήσεις το 2025, σύμφωνα με δημοσίευμα της Deutsche Welle.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από τα εσωτερικά προβλήματα, όπως η υποτονική οικονομία, τα υψηλά επίπεδα χρέους, οι εκλογές στην Γερμανία και η αδύναμη κυβέρνηση Μπαϊρού στην Γαλλία.
Με άλλα λόγια, οι προοπτικές για το 2025 δεν είναι ελπιδοφόρες. Τι μέλλει γενέσθαι λοιπόν για τη νέα ομάδα των Βρυξελλών;
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, και η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ε.Ε. για θέματα εξωτερικής πολιτικής, Κάγια Κάλας, έχουν αναλάβει τα καθήκοντά τους από την 1η Δεκεμβρίου.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παραμένει πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία έχει αναδιοργανωθεί πλήρως. Σύμφωνα με τον Στίβεν Έβερτς, διευθυντή του Ινστιτούτου της Ε.Ε. για τις Μελέτες Ασφάλειας η νέα ομάδα αποτελεί τουλάχιστον μια ευκαιρία.
«Αυτή τη στιγμή μια νέα ηγεσία αναλαμβάνει καθήκοντα στην ΕΕ. Αυτή είναι η στιγμή που μπορούμε να επανεξετάσουμε, να προσαρμόσουμε και να αναζωογονήσουμε την εξωτερική πολιτική της Ε.Ε.», είπε στην Deutsche Welle ο Στίβεν Έβερτς.
Η βοήθεια για την Ουκρανία
Στην κορυφή της λίστας με τα πιο επείγοντα ζητήματα για την Ε.Ε. παραμένει η οικονομική και στρατιωτική βοήθεια για την Ουκρανία, η οποία εξακολουθεί να βρίσκεται σε πόλεμο με την Ρωσία.
Η Ε.Ε. έχει προγραμματίσει το 205 να μεταφέρει 1,5 δισ. ευρώ κάθε μήνα από τον κοινό προϋπολογισμό της στο κρατικό ταμείο του Κιέβου. Επιπλέον, υπάρχει ένα δάνειο ύψους 50 δισεκατομμυρίων ευρώ από την G7 προς την Ουκρανία, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από κέρδη από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, που έχουν δεσμευτεί.
Τα ευρωπαϊκά κράτη θα πρέπει επίσης να χρηματοδοτήσουν μεγάλες ποσότητες πυρομαχικών και όπλων για να βοηθήσουν την Ουκρανία στο μέτωπο του πολέμου.
Ωστόσο, ο λογαριασμός αυτός για την Ε.Ε. θα μπορούσε να αυξηθεί εάν ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κάνει πράξη τις απειλές του και περικόψει ή ακυρώσει τη βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία.
Μέχρι σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χρηματοδοτήσει σχεδόν το μισό πακέτο βοήθειας προς το Κίεβο. Σύμφωνα με διπλωμάτες της ΕΕ, υπάρχει έντονη φημολογία στις Βρυξέλλες σχετικά με το πόσα χρήματα μπορεί να πρέπει να πληρωθούν. «Θα περιμένουμε και θα δούμε. Δεν είμαστε κατάλληλα προετοιμασμένοι για τον Τραμπ», δήλωσε ανώνυμα ένας διπλωμάτης της Ε.Ε.
Στο επίκεντρο η Άμυνα
Εκτός από την Ουκρανία, η Ε.Ε. το 2025 θα επικεντρωθεί στη δική της άμυνα έναντι της Ρωσίας. Ο Άντριους Κουμπίλιους, ο πρώτος επίτροπος της Ε.Ε, για την Άμυνα και το Διάστημα, δεν έχει την αποστολή να δημιουργήσει έναν ευρωπαϊκό στρατό. Περισσότερο το έργο του θα αφορά τον καλύτερο συντονισμό των πολιτικών για τους εξοπλισμούς και τις προμήθειες των κρατών μελών της Ε.Ε.
Οι προϋπολογισμοί πολλών κρατών της ΕΕ είναι πολύ πενιχροί για να αγοράσουν γρήγορα νέα όπλα ή να αυξήσουν τον αριθμό των στρατιωτών τους. Η πίεση αυτή θα μπορούσε να αυξηθεί ακόμη περισσότερο αν ο Τραμπ αποφασίσει να μειώσει τις δαπάνες των ΗΠΑ για την ευρωπαϊκή άμυνα και απαιτήσει μεγαλύτερη συνεισφορά από τους Ευρωπαίους.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών Ifo με έδρα το Μόναχο, μόνο η Γερμανία έχει μεσοπρόθεσμα έλλειμμα 230 δισ. ευρώ στον αμυντικό της προϋπολογισμό. Στην Ιταλία, το έλλειμμα αυτό είναι 120 δισ. ευρώ και στην Ισπανία είναι 80 δισ. ευρώ.
Εν τω μεταξύ, ο νέος υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Γιοργκ Κούκις, απέρριψε αμέσως την ιδέα ορισμένων κρατών να χρηματοδοτήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες μέσω πρόσθετου κοινού χρέους της Ε.Ε.
Τα προβλήματα χρέους σε Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία
Το 2025 δεν θα απαιτήσει μόνο περισσότερες στρατιωτικές δαπάνες από τα κράτη της Ε.Ε., αλλά και επενδύσεις φιλικές προς το κλίμα και χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης στη Γάζα, το Λίβανο και τη Συρία.
Ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι, επισήμανε νωρίτερα φέτος σε μια δραματική έκθεση για την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της Ε.Ε. ότι υπάρχει απαίτηση για επενδύσεις ύψους 800 δισεκατομμυρίων ευρώ. Συνέστησε επίσης περισσότερο κοινό δανεισμό για τη χρηματοδότηση νεοφυών επιχειρήσεων, προκειμένου να μπουν στο παιχνίδι ιδιώτες επενδυτές.
Ωστόσο, η Γαλλία και η Ιταλία αντιμετωπίζουν ήδη τις σχετικές διαδικασίες από την Ε.Ε. για τα ογκώδη δημοσιονομικά ελλείμματα τους. Η Ισπανία θα μπορούσε σύντομα να τις ακολουθήσει.
Αν και η Γερμανία παραμένει κάτω από το όριο χρέους που έχει θέσει η Ε.Ε., το Βερολίνο δεν είναι πραγματικά σε θέση να δράσει δημοσιονομικά λόγω των επικείμενων ομοσπονδιακών εκλογών του Φεβρουαρίου. Ως αποτέλεσμα, ο μελλοντικός υπουργός Οικονομικών δεν θα παρουσιάσει έναν ομοσπονδιακό προϋπολογισμό για το 2025 πριν από την άνοιξη ή το καλοκαίρι, το νωρίτερο.
Οι διαπραγματεύσεις για την επόμενη γερμανική κυβέρνηση θα καθυστερήσουν επίσης το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο της Ε.Ε.
Η πιθανότητα ενός παγκόσμιου εμπορικού πολέμου
Το 2025 υπόσχεται επίσης να είναι μια δύσκολη χρονιά όσον αφορά το εμπόριο και την πολιτική που ακολουθούν τα κράτη.
Ήδη διαφαίνεται ένας εμπορικός πόλεμος της Ε.Ε. με την Κίνα για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Και μια δραματική σύγκρουση θα μπορούσε να προκύψει για τους τιμωρητικούς δασμούς που θέλει να επιβάλει ο Τραμπ στην Ευρώπη, την Κίνα, το Μεξικό και τον Καναδά.
Ωστόσο, ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, ο επίτροπος της Ε.Ε. για τις οικονομικές υποθέσεις, είναι αποφασισμένος να υπενθυμίσει στον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ και στους συμβούλους του ότι με τους δασμούς το μόνο που θα καταφέρουν είναι να βλάψουν τους εαυτούς τους.
«Οι εμπορικοί πόλεμοι δεν είναι καλοί για κανέναν, ο Τραμπ πρέπει να το μάθει αυτό», δήλωσε ο Βάλντις Ντομπρόβσκις σε εκδήλωση που διοργάνωσε η δεξαμενή σκέψης European Policy Centre.
«Πρέπει να του δείξουμε τους αριθμούς. Ο κατακερματισμός της παγκόσμιας οικονομίας έχει τις συνέπειές του. Οι δασμοί πλήρους κλίμακας θα μπορούσαν να αφαιρέσουν το 7% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Συγκρίνετε αυτό με τη δεκαετία του ’30 (του περασμένου αιώνα), όταν ο απομονωτισμός ήταν της μόδας», πρόσθεσε ο επίτροπος της Ε.Ε. για τις οικονομικές υποθέσεις αναφερόμενος στην παγκόσμια οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1930 και την συνεπακόλουθη άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία.
Εν τω μεταξύ, λίγη ελπίδα έδωσε η εμπορική συμφωνία που υπέγραψε η Ε.Ε. με την ομάδα Mercosur στη Νότια Αμερική στις αρχές Δεκεμβρίου. Ωστόσο, και αυτή πρέπει ακόμη να εγκριθεί από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ το 2025.
Ο δύσκολος στόχος της διατήρησης της ευρωπαϊκής ενότητας
Ο ειδικός σε θέματα της Ε.Ε. τη δεξαμενή σκέψης European Policy Centre, Γιάννης Εμμανουηλίδης δεν είναι αισιόδοξος για το νέο έτος.
«Η Ε.Ε. ήταν πάντα εγγυητής του συμβιβασμού. Έχει χάσει αυτή την ικανότητα», δήλωσε ο Εμμανουηλίδης σε εκδήλωση στις Βρυξέλλες στις αρχές Δεκεμβρίου, αναφερόμενος στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. στην εξωτερική πολιτική και την άμυνα. «Η Ε.Ε. δεν είναι πλέον η απάντηση σε πολλά πράγματα. Η πολιτική έχει γίνει πιο εθνικιστική», ανέφερε ο Γιάννης Εμμανουηλίδης.
Κατά την άποψή του, πολλοί άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων που είναι υποψήφιες προς ένταξη στην Ε.Ε., έχουν χάσει την ελπίδα ότι το μπλοκ των 27 μελών θα τηρήσει πράγματι τις υποσχέσεις του στο μέλλον.
«Η Γαλλία και η Γερμανία είναι απαραίτητες τώρα ως ηγετικές δυνάμεις στην Ε.Ε.», ανέφερε ο ειδικός του European Policy Centre.
Ωστόσο, η Γαλλία έχει αποδυναμωθεί από κυβερνητικές κρίσεις και η δυνατότητα της Γερμανίας να δράσει είναι περιορισμένη λόγω των ομοσπονδιακών εκλογών του ερχόμεμου Φεβρουαρίου.
Η κυβέρνηση μειοψηφίας της Ισπανίας θα μπορούσε ακόμη να αποτύχει λόγω προβλημάτων με τον προϋπολογισμό. Η Ιταλία διοικείται από μια ακροδεξιά κυβέρνηση. Το Βέλγιο και η Αυστρία έχουν μόνο υπηρεσιακές κυβερνήσεις και η πολιτική κατάσταση στη Ρουμανία παραμένει ασαφής.
Εν τω μεταξύ, στην Ολλανδία, την Ουγγαρία και τη Σλοβακία, οι ευρωσκεπτικιστές βρίσκονται στην εξουσία. Ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας, Βίκτορ Όρμπαν πιστεύει ότι κατέστησε πιο πιθανή την ειρήνη στην Ουκρανία με το να πλησιάσει περισσότερο τη Ρωσία κατά τη διάρκεια της προεδρίας της χώρας του στο Συμβούλιο της Ε.Ε. Ανυπομονεί επίσης να δει τον Τραμπ να επιστρέφει στον Λευκό Οίκο.
«Μέχρι στιγμής, το μόνο που είναι ασφαλές να πούμε για το 2025 είναι ότι η νέα χρονιά θα είναι στην καλύτερη περίπτωση ενδιαφέρουσα και πολύ πιθανόν θυελλώδης για την Ε.Ε.» καταλήγει η ανάλυση της Deutsche Welle.