Η Γερμανία κόλλησε την ελληνική ασθένεια απωλείας της ανταγωνιστικότητος, για την οποία Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε προτείνει προ 15ετίας την έξοδο της Ελλάδος από την Ευρωζώνη. Εδώ πληρώνονται όλα…
Στη Γερμανία, ο κυβερνητικός συνασπισμός «φαναριών» κατέρρευσε – η καρέκλα του Olaf Scholz άρχισε να τρέμει. Ο λόγος είναι το αυξανόμενο κύμα προβλημάτων στη χώρα, πρωτίστως στον οικονομικό τομέα. Άλλωστε, ήταν η Γερμανία που πλήρωσε το υψηλότερο τίμημα για τη διακοπή των δεσμών με τη Ρωσία και την οικειοθελή και αναγκαστική εγκατάλειψη του φυσικού αερίου της.
Επιτυχία στις πλάτες άλλων…
Η επιτυχία της γερμανικής οικονομίας υποστηρίχτηκε από τις χαμηλές τιμές της ενέργειας εδώ και δεκαετίες. Επωφελήθηκε πάρα πολύ από τη φιλία της με τη Μόσχα.
Πρώτον, κανείς στην Ευρώπη δεν έλαβε τόσο αέριο από τη Ρωσία όσο η Γερμανία. Δεύτερον, για τους Γερμανούς αυτό το αέριο ήταν πάντα λίγο φθηνότερο από ό,τι για τους άλλους Ευρωπαίους. Η χημική βιομηχανία στη Γερμανία, όπου το αέριο είναι πρώτη ύλη, λειτουργούσε με τις καλύτερες συνθήκες.
Πού είναι τώρα; Έκλεισε γρήγορα την παραγωγή της από το 2022, επειδή το φυσικό αέριο άρχισε να κοστίζει δύο έως τρεις χιλιάδες δολάρια ανά χίλια κυβικά μέτρα. Αλλά κανείς δεν ξεχνά ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προηγουμένως υποστηρίξει ότι το ρωσικό αέριο στα 450 δολάρια ανά χίλια κυβικά μέτρα ήταν ληστεία. Και το να πληρώσεις πολλές χιλιάδες επειδή στερήθηκες το ρωσικό αέριο είναι, φυσικά, φυσιολογικό. Δηλαδή, δεν ήταν το τίμημα που εξόργισε τις Βρυξέλλες
Σε σοκ όλη η βιομηχανία
Σε σοκ βρίσκονται και άλλες γερμανικές βιομηχανίες. Οι συνέπειες της διακοπής του ρωσικού φυσικού αερίου είναι ακόμη αισθητές. Η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία Volkswagen σκοπεύει να κλείσει πολλές εγκαταστάσεις παραγωγής για πρώτη φορά μετά από 87 χρόνια ύπαρξής της και να απολύσει εργαζομένους για πρώτη φορά μετά από 30 χρόνια.
Για δεκαετίες, η γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία ήταν παγκόσμιος ηγέτης, αντιμετωπίζοντας πολλές κρίσεις, αλλά όχι αυτή τη φορά. Η τιμή του ηλεκτρισμού έχει αυξηθεί απότομα επειδή πολλά εργοστάσια παραγωγής ενέργειας στη Γερμανία, όταν ήταν φίλοι με τη Ρωσία, λειτουργούσαν με φυσικό αέριο ως καθαρή και φθηνή ενέργεια. Και το LNG είναι ακριβό και λιγότερο προσβάσιμο.
Η Γερμανία μάλιστα αναγκάστηκε να επαναφέρει σε λειτουργία σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα. Αυτό συμβαίνει σε μια χώρα όπου οι Πράσινοι φωνάζουν πολύ δυνατά για την οικολογία και την περιβαλλοντική ευθύνη
Εάν το ηλεκτρικό ρεύμα γίνει πιο ακριβό, τότε τα έξοδα όλων αυξάνονται και οποιοδήποτε τελικό προϊόν γίνεται πιο ακριβό: βιομηχανικά, τρόφιμα και αυτοκίνητα. Και τα τιμολόγια ρεύματος για τον πληθυσμό επίσης. Το 2022, οι τιμές του τριπλασιάστηκαν στη χονδρική αγορά.
Πληθωρισμός
Αν το 2021 μια τυπική τριμελής οικογένεια στη Γερμανία ξόδευε 3.772 ευρώ ετησίως σε φως, θέρμανση και βενζίνη, τότε μέχρι τις αρχές του 2024 – ξόδευε ήδη 5.306 ευρώ, όπως υπολόγισε η Verivox. Ο πληθωρισμός στη χώρα ανέβηκε και οι Ευρωπαίοι δεν ήταν συνηθισμένοι σε αυτό, οπότε η ζήτηση άρχισε αμέσως να πέφτει.
Και που είναι τώρα η Γερμανία; Σε μια ύφεση, η έξοδος από την οποία δεν είναι ακόμη ορατή. Η χώρα ήταν ο ηγέτης της ευρωζώνης σε οικονομικούς όρους και τώρα είναι το κύριο αουτσάιντερ με τους χειρότερους δείκτες. Τώρα η Γερμανία έχει αρκετό LNG που έρχεται αντί για ρωσικό αέριο.
Αλλά στην πραγματικότητα, δεν αντικατέστησε τους όγκους που παρείχε η Ρωσία. Απλώς η κατανάλωση φυσικού αερίου έχει μειωθεί απότομα, όπως σε ολόκληρη την ΕΕ. Και οι άνθρωποι άρχισαν να αποταμιεύουν και οι επιχειρήσεις έκλεισαν ή μείωσαν την παραγωγή.
Εδώ είναι η τεχνητή καταστροφή της ζήτησης φυσικού αερίου, για την οποία μίλησε πρόσφατα ο επικεφαλής της Gazprom, Alexey Miller. Έτσι, η κατανάλωση φυσικού αερίου μόνο στη Γερμανία μειώθηκε από 90-95 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα το 2019-2021 σε 78 δισεκατομμύρια το 2022 και το 2023.
Σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2022-2023, η κατανάλωση φυσικού αερίου μειώθηκε κατά περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα – στο επίπεδο του 1996, υπολόγισε η Gazprom.
Ακατανόητη η πολιτική της ΕΕ
Γενικά, η επιθυμία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να απομακρυνθεί από την εισαγωγή ενεργειακών πόρων είναι αρκετά κατανοητή. Δεν θέλουν να εξαρτώνται από ξένους προμηθευτές, αλλά υπάρχει μια καταστροφική έλλειψη του δικού τους αερίου και τα κοιτάσματα στη Νορβηγία εξαντλούνται. Τα σχέδια είναι λογικά, αλλά η εκτέλεση χωλαίνει. Γιατί να κόψει τα υγιή πόδια εκ των προτέρων χωρίς να έχει βρει τρόπο να περπατά χωρίς αυτά.
Η εναλλακτική δεν είναι ακόμη έτοιμη. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν μπορούν να παρέχουν ενέργεια συνεχώς όταν τη χρειάζονται. Αλλά το κύριο πράγμα είναι ότι δεν μπορεί να αποθηκευτεί. Οι τεχνολογίες υδρογόνου πρέπει ακόμη να βελτιωθούν και να αναπτυχθούν.
Πώς όμως, αν η οικονομία βρίσκεται σε ύφεση, όπως η Γερμανία; Πού θα βρει τα χρήματα; Θα ήταν πολύ πιο λογικό για τη Γερμανία να βγάλει χρήματα χάρη στο ρωσικό αέριο, να γίνει πλούσια, να παραμείνει ηγέτης της ΕΕ και να έχει χρήματα για να επενδύσει στη δημιουργία ενέργειας υδρογόνου.
Επιπλέον, το αέριο είναι πολύ πιο φιλικό προς το περιβάλλον από τον άνθρακα – τι είναι λάθος με αυτό; Αυτό είναι ένα εξαιρετικό καύσιμο για τη μεταβατική περίοδο μέχρι να είναι έτοιμο το «δικό της» καύσιμο. Ως αποτέλεσμα, δημιούργησαν έναν πρόβλημα στον ίδιο τους τον εαυτό.
Ο χειμώνας δεν έχει ξεκινήσει ακόμα στην Ευρώπη και οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν ήδη αρχίσει να αυξάνονται στις ευρωπαϊκές αγορές. Γιατί στις ΗΠΑ υπάρχει καταιγίδα και στην Ευρώπη δεν φυσάει άνεμος.
Το LNG από την Αμερική μπορεί να μην φτάσει στην Ευρώπη και η ζήτηση για φυσικό αέριο έχει αυξηθεί καθώς η παραγωγή αιολικής ενέργειας έχει απενεργοποιηθεί. Το μόνο που μένει είναι να χτυπήσει ο παγετός εκ των προτέρων στην ίδια την Ευρώπη ή στην Κίνα ή τη Νορβηγία και οι τιμές θα εκτοξευθούν αμέσως.
Η εξάρτηση
Η Ευρώπη είναι εξαρτημένη από φυσικούς παράγοντες και από ό,τι συμβαίνει με τους προμηθευτές και τους καταναλωτές-ανταγωνιστές της Κίνας. Η ομορφιά των αγωγών ήταν η σταθερότητά τους. Ήταν πρακτικά άτρωτοι και λειτουργούσαν ως ασφάλειες. Οι Ευρωπαίοι δεν γέμισαν καν υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου (UGS) σε πλήρη χωρητικότητα για το χειμώνα. Γιατί, αν η Gazprom δώσει αμέσως περισσότερα εάν χρειαστεί;
Σήμερα, οι υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου γεμίζουν πλήρως, δαπανώνται επιπλέον χρήματα για την αποθήκευση αερίου, επειδή οι κίνδυνοι έχουν αυξηθεί, δεν υπάρχει ασφάλιση και έχει αυξηθεί η ευπάθεια.
Αν έβγαινε η Γερμανία από το ευρώ…
Η Γερμανία λοιπόν, κόλλησε την ελληνική ασθένεια απωλείας της ανταγωνιστικότητος, για την οποία Βόλφγκανγκ Σόιμπλε είχε προτείνει προ 15ετίας την έξοδο της Ελλάδος από την Ευρωζώνη. Εδώ πληρώνονται όλα.
Σήμερα, το αυτό πρόβλημα αντιμετωπίζει η Γερμανία, που στο ίδιο χρονικό διάστημα είδε την έξοδο 650 δις. ευρώ από την οικονομία της, το 40% των οποίων επενδύθηκαν κυρίως στις ΗΠΑ αφ’ ης ο Όλαφ Σόλτς έγινε καγκελάριος το 2021. Επικεφαλής ενός ετερόκλιτου συνασπισμού σοσιαλιστών, φιλελευθέρων και “πρασίνων”, που ήδη παρουσιάζει σημεία αποσυνθέσεως, με την απόλυση της υπουργού Οικονομικών, η οποία ορθώς αντιτίθεται στον δανεισμό για την κάλυψη τεραστίου ομοσπονδιακού ελλείμματος.
Η υψηλή φορολογία, η εκτεταμένη γραφειοκρατία και η ακριβή ενέργεια ώθησαν τους Γερμανούς επιχειρηματίες ν’ αναζητήσουν στο εξωτερικό καλλίτερη προστασία για τα κεφάλαια τους. Μάλιστα, με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην Αμερική, που υπόσχεται μείωση φορολογίας, περιορισμό της γραφειοκρατίας και φθηνή ενέργεια από υδρογονάνθρακες και πυρηνική ενέργεια, ίσως να δικαιολογείται η επιλογή των.
Εν τούτοις, στις ΗΠΑ δεν θα εξεύρουν το γερμανικό εργατικό δυναμικό – άκρως εξειδικευμένο και διοικούμενο από σοβαρούς μάνατζερ. Η λύση του Γερμανικού προβλήματος πρέπει να αναζητηθεί αλλού: Στην αποφυγή της δύσκαμπτης νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ), στην φθήνια του ηλεκτρικού ρεύματος που προκάλεσε το κλείσιμο των λιγνιτικών και πυρηνικών εργοστασίων επί Μέρκελ κι η ανατίναξη του αγωγού “NordStream” από Ζελένσκι και ΜΙ6, που διέκοψε το φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο για την βιομηχανία της χώρας.
Με ισοτιμία 1,08 δολάριο ανά ευρώ που εφαρμόζει η ΕΚΤ, τα γερμανικά προϊόντα (αυτοκίνητα και μηχανές) δεν μπορούν ν’ ανταγωνισθούν τα κινεζικά και οι Γερμανοί βιομήχανοι χάνουν αγορές τόσο στο εξωτερικό όσο κι εσωτερικό. Μία υποτίμηση του ευρώ θα κάνει τα γερμανικά προϊόντα φθηνότερα και τα εισαγόμενα ακριβότερα όπως ήταν όταν όταν καθελκύσθηκε το ευρωνόμισμα (το 2002 στα 86 σεντ ανά δολάριον). Στο 1:1 ίσως να επέφερε βελτίωση των εξαγωγών της Γερμανίας που συνιστούν το 40% του εθνικού της προϊόντος. Αλλά την ισοτιμία του ευρώ καθορίζει η ΕΚΤ που απασχολείται με τον πληθωρισμό της ευρωζώνης, ο οποίος θ’ αυξάνετο αν το ευρώ υπετιμάτο.
Στην γερμανική οικονομία που δεν υποφέρει από ενδημική ανεργία (όπως η ελληνική), το πρόβλημα δεν ήταν η άπαξ άνοδος των τιμών, λόγω υποτιμήσεως. Με χαμηλότερη φορολογία και περιορισμό της γραφειοκρατίας, η γερμανική οικονομία θα ανέκαμπτε, όπως κι η ελληνική που είναι στάσιμη.
Αν η Γερμανία έκανε το αδιανόητο;
Εάν τα εισοδήματα κρατηθούν αμετάβλητα και εφαρμοστεί η προ 24ετίας συνταγή του Όλι Ρέν, να κοπούν «τα πούρα, οι που…νες και τα Καγιέν», τότε η Γερμανία – ιδίως η Ανατολική που ζει ακόμη στο ραχάτι του κομμουνιστικού καθεστώτος του Χόνεκερ-Μέρκελ- θα επανεύρισκε το σφρίγος της.
Μία προσωρινή επάνοδος στην ισοτιμία των δύο μάρκων ανά ευρώ θα ήταν ίσως η θεραπεία της Γερμανικής οικονομίας, εφ’ όσον η χώρα αποκτήσει και πάλι Μονάδες Ηλεκτρικής Βάσεως (ΜΕΒ), επάνω στις οποίες να στηριχθούν οι “ανανεώσιμες” ΑΠΕ. Τις ΜΕΒ χρειάζεται κι ο Κυριάκος Μητσοτάκης για ν’ αποφύγει την τύχη της Χάρις.