Λίγο μετά τη δολοφονία του ηγέτη της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα την περασμένη Παρασκευή, οι κορυφαίοι πολιτικοί και στρατιωτικοί ηγέτες του Ιράν συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν πώς θα πρέπει να απαντήσει η Τεχεράνη.
Επί εβδομάδες μετά την αιφνιδιαστική εκλογή του μεταρρυθμιστή προέδρου Μασούντ Πεζεσκιάν τον Ιούλιο, οι Ιρανοί πολιτικοί προωθούσαν δημοσίως ένα μήνυμα αυτοσυγκράτησης, ακόμη και όταν το Ισραήλ αύξανε τις επιθέσεις του κατά της Χεζμπολάχ, του σημαντικότερου πληρεξουσίου της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Αλλά μετά τη δολοφονία του Νασράλα, οι στρατιωτικοί ηγέτες του Ιράν, ήταν αποφασισμένοι να εκδικηθούν, φοβούμενοι ότι η χώρα φαινόταν όλο και πιο αδύναμη. Έτσι, επικράτησαν στην συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας τη Δευτέρα, δήλωσε Ιρανός αξιωματούχος. Με ελάχιστη προειδοποίηση, το Ιράν εκτόξευσε την Τρίτη περίπου 180 βαλλιστικούς πυραύλους εναντίον του Ισραήλ, ωθώντας τους 2 αρχέγονους εχθρούς πιο κοντά από ποτέ στην πλήρη και άμεση σύγκρουση που η Τεχεράνη επιμένει ότι θέλει να αποφύγει.
Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι
“Η δολοφονία του Νασράλα ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και το Ιράν έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι Ισραηλινοί δεν πρόκειται να σταματήσουν, παίρνουν πιο σκληρά μέτρα και τώρα θα επιτεθούν και θα εισβάλουν σε μέρος του Λιβάνου”, δήλωσε Ιρανός αξιωματούχος στους Financial Times. “Οι στρατιωτικοί διοικητές έπεισαν [το συμβούλιο] ότι αν το Ιράν δεν [ανταποδώσει], θα χάσει τους υποστηρικτές του και θα βλάψει άσχημα τη φήμη του”.
Με αυτόν τον τρόπο, ο ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, του οποίου πρωταρχικός στόχος είναι η διασφάλιση της επιβίωσης της Δημοκρατίας, πήρε ένα τεράστιο ρίσκο, γράφουν οι Financial Times. Μέχρι τώρα στήριζε τα ανοίγματα του Πεζεσκιάν προς τη Δύση, πιστεύοντας ότι είναι προς το συμφέρον του Ιράν να επιλύσει την πολυετή πυρηνική αντιπαράθεσή του με τις ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές δυνάμεις, σε μια προσπάθεια να χαλαρώσουν οι κυρώσεις στην παραλυμένη οικονομία της χώρας, λένε Ιρανοί αναλυτές.
Όταν σκοτώθηκε ο πολιτικός ηγέτης της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη, σε μια επίθεση που αποδίδεται στο Ισραήλ, λίγες ώρες μετά την ορκωμοσία του Πεζεσκιάν, τον Ιούλιο, το καθεστώς απέφυγε να προβεί σε αντίποινα παρά την ταπεινωτική παραβίαση της ασφάλειας που είχε υποστεί η χώρα. Ιρανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι ο νέος πρόεδρος προέτρεψε σε αυτοσυγκράτηση. Οι Ιρανοί πολιτικοί ήταν πολύ επιφυλακτικοί, γιατί δεν ήθελαν να πέσουν σε αυτό που περιέγραψαν ως “παγίδα” του Ισραήλ. Η πεποίθηση στο Ιράν, είναι ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου θέλει να σύρει την Τεχεράνη σε μια άμεση σύγκρουση με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ και να καταστρέψει τις ελάχιστες πιθανότητες για οποιαδήποτε αποκλιμάκωση με τη Δύση.
Μια ανυπόφορη κατάσταση
Αλλά τις εβδομάδες που ακολούθησαν, το Ισραήλ αύξησε δραστικά την επίθεσή του κατά της Χεζμπολάχ, σκοτώνοντας τον Νασράλα – στενό έμπιστο του Χαμενεΐ – και άλλους ανώτερους διοικητές, εξαπολύοντας κύματα έντονων αεροπορικών επιδρομών στο Λίβανο. Και την Τρίτη έστειλε στρατό στο νότιο τμήμα της χώρας. “Η Χεζμπολάχ ήταν η πρώτη γραμμή άμυνας του Ιράν και αν το Ιράν δεν προστατεύσει αυτή τη γραμμή κανείς . . . δε θα εμπιστευτεί το Ιράν”, δήλωσε ο Ιρανός αξιωματούχος.
“[Ο Πεζεσκιάν] βρίσκεται κάτω από μεγάλη πίεση, επειδή αυτό που του υποσχέθηκαν οι Αμερικανοί αποδείχθηκε λάθος, επομένως δεν μπορούν να εμπιστευτούν κανέναν τώρα”. Ο υποστράτηγος Μοχαμάντ Μπαγκερί, αρχηγός του επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων του Ιράν, δήλωσε την Τετάρτη ότι η Τεχεράνη πέρασε “μια πολύ δύσκολη περίοδο αυτοσυγκράτησης” που διήρκεσε σχεδόν δύο μήνες. Αλλά η Ισλαμική Δημοκρατία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι ΗΠΑ έδωσαν το “πράσινο φως” στον Νετανιάχου για κλιμάκωση, με τον ανώτατο στρατηγό του Ιράν να λέει ότι η κατάσταση ήταν “μη υποφερτή πλέον”.
Ο Πεζεσκιάν μίλησε επίσης για τις απογοητεύσεις μετά τη δολοφονία του Νασράλα. “Οι ισχυρισμοί των ηγετών των ΗΠΑ και των ευρωπαϊκών χωρών, οι οποίοι υποσχέθηκαν κατάπαυση του πυρός [για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα] με αντάλλαγμα το Ιράν να μην αντιδράσει στη δολοφονία του Haniyeh, ήταν εντελώς ψευδείς”, δήλωσε ο Pezeshkian σε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου την Κυριακή. “Το να δώσουμε σε τέτοιους εγκληματίες περισσότερο χρόνο θα τους ενθαρρύνει μόνο να διαπράξουν περαιτέρω φρικαλεότητες”.
Η επίθεση
Η Ισλαμική Δημοκρατία είναι προετοιμασμένη για απάντηση, σταματώντας όλες τις πτήσεις από και προς το Ιράν την Τρίτη και την Τετάρτη. Τον Απρίλιο, όταν το Ιράν εξαπέλυσε το πρώτο άμεσο χτύπημα κατά του Ισραήλ από ιρανικό έδαφος, η Τεχεράνη τηλεγράφησε σαφώς το χτύπημα. Έστειλε μη επανδρωμένα αεροσκάφη που έδωσαν στο Ισραήλ, τις ΗΠΑ και τους συμμάχους του ώρες για να προετοιμάσουν την άμυνά τους. Αυτή τη φορά, το μπαράζ ήταν μόνο βαλλιστικοί πύραυλοι – τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης έκαναν επίσης λόγο για “υπερηχητικούς” πυραύλους – οι οποίοι ταξιδεύουν πολύ πιο γρήγορα, δίνοντας στο Ισραήλ και τους εταίρους του πολύ μικρότερο χρόνο αντίδρασης, γράφουν οι Financial Times.
Το Ιράν ισχυρίστηκε ότι το 90% των πυραύλων έπληξαν τους στόχους τους, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο Τελ Αβίβ ή γύρω από αυτό. Βιντεοσκοπημένο υλικό έδειξε ότι ένας πύραυλος μπορεί να εξερράγη στην έδρα της Μοσάντ, της υπηρεσίας εξωτερικών πληροφοριών του Ισραήλ, ή κοντά σε αυτήν. Αλλά ένας Ισραηλινός αξιωματούχος ασφαλείας δήλωσε ότι οι περισσότεροι από τους πυραύλους που εκτόξευσε το Ιράν αναχαιτίστηκαν από την αεράμυνα του Ισραήλ, των ΗΠΑ και των συμμάχων του. Ο Νετανιάχου υποσχέθηκε αντίποινα, λέγοντας χθες, ότι “το Ιράν έκανε ένα μεγάλο λάθος απόψε – και θα το πληρώσει”.
Οι ελπίδες
Η Τεχεράνη εξακολουθεί να ελπίζει ότι η κατάσταση μπορεί να περιοριστεί. Τον Απρίλιο, το Ισραήλ απάντησε στην πρώτη επίθεση του Ιράν εκτοξεύοντας πυραύλους σε μια αεροπορική βάση κοντά στην ιρανική πόλη Ισφαχάν, η οποία βρίσκεται επίσης κοντά σε μια από τις σημαντικές πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας, αλλά καμία από τις δύο πλευρές δεν κλιμάκωσε περαιτέρω. Ο Αμπάς Αραγκτσί, υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, ανέφερε σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την Τετάρτη ότι η δράση της Τεχεράνης “ολοκληρώνεται, εκτός εάν το ισραηλινό καθεστώς αποφασίσει να προσκαλέσει περαιτέρω αντίποινα”. “Σε αυτό το σενάριο, η απάντησή μας θα είναι ισχυρότερη και πιο συντριπτική”, είπε.
Για ένα καθεστώς που έχει από καιρό διαφημίσει τις δυνατότητες του, με τους πυραύλους, με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, καθώς και τη δύναμη των πληρεξουσίων του, όπως η Χεζμπολάχ, ως ισχυρά αποτρεπτικά μέσα κατά του Ισραήλ, οι πρόσφατες εβδομάδες ισραηλινών επιθέσεων ήταν ταπεινωτικές, σημειώνουν οι Financial Times. Το Ισραήλ επέδειξε τη στρατιωτική του υπεροχή και έδειξε ότι οι υπηρεσίες πληροφοριών του έχουν διεισδύσει βαθιά στη Χεζμπολάχ και στην Ισλαμική Δημοκρατία, με τη δολοφονία του Χανίγιε στην Τεχεράνη και με την επίθεση στις συσκευές επικοινωνίας του λιβανέζικου κινήματος τον περασμένο μήνα.
Πώς επικράτησαν οι σκληροπυρηνικοί
Από την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου που πυροδότησε τις περιφερειακές εχθροπραξίες, το Ισραήλ έχει επίσης σκοτώσει τουλάχιστον 19 αξιωματικούς των Φρουρών της Επανάστασης, κυρίως σε επιθέσεις στη Συρία. Ένας ανώτερος διοικητής, ο Abbas Nilforoushan, σκοτώθηκε μαζί με τον Nasrallah στα πλήγματα του Ισραήλ στα νότια προάστια της Βηρυτού την Παρασκευή. Η κλιμάκωση υπήρξε ευλογία για τους σκληροπυρηνικούς του Ιράν, οι οποίοι ταπεινώθηκαν από την εκλογική νίκη του Πεζεσκιάν. Άδραξαν τη στιγμή για να επικρίνουν τον μεταρρυθμιστή πρόεδρο, τους ανώτερους διπλωμάτες και τους συμβούλους του, επειδή ενέδωσαν στις πιέσεις των ΗΠΑ και προέτρεψαν σε αυτοσυγκράτηση.
Αν και όλες οι βασικές αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής καθορίζονται τελικά από τον Χαμενεΐ και τους Φρουρούς της Επανάστασης, οι αναλυτές πιστεύουν ότι οι πρόεδροι και οι διπλωμάτες μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις του ηγέτη.
Αυτή η λανθασμένη αισιοδοξία πρέπει να τελειώσει και οι μεταρρυθμιστές φταίνε που εμπιστεύτηκαν τις ΗΠΑ για άλλη μια φορά”, δήλωσε ο Χαμίντ-Ρεζά Ταράγκι, ένας εξέχων πολιτικός της σκληρής γραμμής. “Δεν έχει νόημα να μιλάμε για ειρήνη. Ειρήνη με ποιον; Ένα λυσσασμένο σκυλί;”
Ο ίδιος επέκρινε τους μεταρρυθμιστές ηγέτες επειδή “υποβάθμισαν την υπόσχεση για “σκληρή εκδίκηση” κατά του Ισραήλ [μετά τη δολοφονία του Haniyeh] στην απλή ελπίδα ότι το Ισραήλ θα δεχόταν κατάπαυση του πυρός”.
Η προσπάθεια του Πεζεσκιάν να προωθήσει μια μεταρρυθμιστική ατζέντα, ιδίως η προσπάθειά του να συνεργαστεί με τη Δύση, για την οποία πολλοί Αμερικανοί και Ευρωπαίοι διπλωμάτες ήταν πάντα επιφυλακτικοί, υπέστη σοβαρό πλήγμα. “Ο ίδιος ο Πεζεσκιάν βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση και ως εκ τούτου δεν μπορεί να επιχειρηματολογήσει πλέον και να πείσει τους στρατιωτικούς ηγέτες να μην αναλάβουν καμία δράση”, δήλωσε ο Ταράγκι.