Αντιικά φάρμακα της Pfizer για την αντιμετώπιση του Covid-19, αξίας τουλάχιστον 1 δισ. δολαρίων, έχουν πεταχθεί στον κάλαθο των αχρήστων στην Ευρώπη σύμφωνα με δεδομένα υγείας, που επικαλούνται οι Financial Times, καθώς οι αυστηρές προϋποθέσεις για το ποιος μπορεί να λάβει το φάρμακο άφησαν εκατομμύρια δόσεις αχρησιμοποίητες έως την ημερομηνία λήξης τους.

Το Paxlovid – που σχεδιάστηκε για να χορηγείται σε ασθενείς λίγο μετά τη διάγνωση του ιού – ήταν πολύ πιο εύκολο να αποκτηθεί στις ΗΠΑ από ό,τι στην Ευρώπη, όπου η πρόσβαση συχνά περιοριζόταν σε ηλικιωμένους ή άτομα υψηλού κινδύνου.

Ωστόσο, τα στοιχεία από τον όμιλο ανάλυσης Airfinity δείχνουν ότι ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας, θα μπορούσαν να έχουν κάνει το φάρμακο πιο προσιτό χωρίς να εξαντλούν προμήθειες, καθώς περισσότερα από 1,5 εκατομμύρια κουτιά του χαπιού (με δόσεις για 5 ημέρες) αξίας περίπου 1,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων έχουν λήξει.

Μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2024, συνολικά περίπου 3,1 εκατομμύρια κουτιά πρόκειται να λήξουν, ωθώντας το κόστος για τα ευρωπαϊκά συστήματα υγείας σε περίπου 2,2 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τoυς υπολογισμούς της Airfinity. Τα δεδομένα δεν περιλαμβάνουν πανευρωπαϊκές συμβάσεις.

Ο Marco Gallotta, αναλυτής της Airfinity, εξήγησε στους FT ότι ορισμένες χώρες μπορεί να υπεραγόρασαν το Paxlovid όταν έγινε διαθέσιμο στα τέλη του 2021, καθώς η παραλλαγή Omicron είχε πολλαπλασιάσει τα κρούσματα. «Οι κυβερνήσεις ήταν πρόθυμες να αγοράσουν το εξαιρετικά αποτελεσματικό αντιιικό, αλλά η εκτίμηση της ζήτησης ήταν εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση» ανέφερε.

Η πτώση των κρουσμάτων και η απότομη μείωση των τεστ είχαν ως αποτέλεσμα να μειωθεί απότομα η χορήγηση αντιιικών φαρμάκων, τα οποία πρέπει να λαμβάνονται αμέσως μετά την έναρξη των συμπτωμάτων. «Αυτό σημαίνει ότι οι χώρες δεν μπόρεσαν να διαχειρίζονται όλα τα αποθέματά τους πριν λήξουν, παρά τις παρατάσεις στη διάρκεια ζωής τους κατά 6 ή 12 μήνες» σημείωσε ο Gallotta.

Η Pfizer δήλωσε στους FT: «Η λήξη και η καταστροφή των δόσεων μπορεί να είναι μια αναπόφευκτη συνέπεια μιας πανδημίας, ένα φυσικό αποτέλεσμα για εταιρείες και κυβερνήσεις που στοχεύουν συλλογικά να αντιμετωπίσουν την κρίση της δημόσιας υγείας γρήγορα με πρωταρχικό στόχο την προστασία των πληθυσμών τους».

Υπήρξαν επίσης ανησυχίες για το πώς το Paxlovid αλληλεπιδρά με άλλα κοινά φάρμακα, γεγονός που περιορίζει τη συχνότητα συνταγογράφησής του.

Στη Βρετανία οι περισσότερες ληγμένες δόσεις

Η ευρωπαϊκή χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό λήξης είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου εκτιμάται ότι 1 εκατομμύριο δόσεις αξίας 700 εκατομμυρίων δολαρίων ήταν ξεπερασμένες στις αρχές Δεκεμβρίου, δείχνουν τα στοιχεία. Άλλες 550.000 δόσεις αναμένεται να λήξουν τον Φεβρουάριο, με άλλες 650.000 έως το τέλος Ιουνίου.

Τον Δεκέμβριο του 2021, στο απόγειο του κύματος Omicron, το Ηνωμένο Βασίλειο συμφώνησε να αγοράσει 2,75 εκατομμύρια δόσεις Paxlovid. Το Εθνικό Ινστιτούτο Αριστείας Υγείας και Φροντίδας της χώρας, ο οργανισμός δημόσιας υγείας, συνιστά τη χρήση του φαρμάκου μόνο σε άτομα με σοβαρές υποκείμενες παθήσεις όπως ο καρκίνος και ο HIV ή σε λήπτες μεταμοσχεύσεων.

Το τμήμα υγείας και κοινωνικής περίθαλψης του Ηνωμένου Βασιλείου είπε ότι έχουν χρησιμοποιηθεί περισσότερες δόσεις, χωρίς να προσφέρει τα δικά του δεδομένα. Εκπρόσωπος της κυβέρνησης είπε ότι το Λονδίνο «ενήργησε γρήγορα για να εξασφαλίσει αρκετό απόθεμα αντιιικών φαρμάκων» σε μια εποχή «υψηλής παγκόσμιας ζήτησης».

Οι περιορισμοί ήταν λιγότερο αυστηροί σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με τους ηλικιωμένους πολίτες και τα άτομα με πιο κοινούς παράγοντες κινδύνου όπως ο διαβήτης και η παχυσαρκία να μπορούν να λάβουν το φάρμακο. Ωστόσο, περισσότερα από 200.000 δόσεις Paxlovid έληξαν προτού μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν στην Ισπανία και περίπου 100.000 το καθένα ήταν παρωχημένα στη Γαλλία και την Ιταλία.

Οι ΗΠΑ τα επιστρέφουν και πληρώνει… η εταιρεία

Στις ΗΠΑ περίπου 5,3 εκατομμύρια κουτιά πενθήμερης θεραπείας συνταγογραφήθηκαν φέτος, 24 τοις εκατό μειωμένα σε σχέση με το 2022. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ κανόνισε με τη Pfizer να επιστρέψει 7,9 εκατομμύρια κουτιά Paxlovid στα τέλη του 2023, με εκτιμώμενο κόστος για την εταιρεία 4,2 δισεκατομμύρια δολάρια.

Στην Ιαπωνία, η ρυθμιστική αρχή ενέκρινε ένα άλλο αντιικό φάρμακο, το Xocova, από τη φαρμακευτική εταιρεία Shionogi. Η άδεια χρήσης του Xocova για χρήση από ασθενείς τυπικού κινδύνου έχει επεκτείνει την αγορά αντιιικών φαρμάκων Covid.

Η αγορά ήταν σχετικά εύρωστη το καλοκαίρι λόγω της αύξησης των μολύνσεων. Αυτό ώθησε τη Shionogi στα τέλη Οκτωβρίου να αναβαθμίσει τις ετήσιες προβλέψεις της για τις εγχώριες πωλήσεις Xocova, ενώ μείωσε τον στόχο της για διεθνείς πωλήσεις. Το φάρμακο δεν έχει εγκριθεί ακόμη στις ΗΠΑ ή την Ευρώπη.