Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει θεωρηθεί από πολλούς ως η «σπίθα» που εκκίνησε μια ζύμωση για την διαμόρφωση μιας νέας παγκόσμιας τάξης. Πλέον οι συγκρούσεις συμπληρώνουν τον ένα χρόνο, και σύμφωνα με μελέτη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) αποκάλυψε ένα χάσμα ανάμεσα στις χώρες της Δύσης και τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό ακριβώς το χάσμα καθορίζει το περίγραμμα της μελλοντικής παγκόσμιας τάξης.
Ειδικότερα, το ECFR πραγματοποίησε έρευνα σε 15 χώρες, ανάμεσα τους εννέα κράτη της ΕΕ (μεταξύ των οποίων η Γαλλίας, η Γερμανία και η Πολωνία), η Βρετανία, οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία και η Τουρκία. Η έρευνα ανέδειξε τις διαφορετικές στάσεις των συμμετεχόντων από διαφορετικές χώρες αναφορικά με διάφορα ζητήματα, όπως τον πόλεμο, τη δημοκρατία και την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων.
Τα αποτελέσματα της μελέτης υποδηλώνουν ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία ως αποτέλεσμα της ρωσικής επιθετικότητας μπορεί να αποτελέσει μια ιστορική καμπή που θα σηματοδοτήσει την εμφάνιση μιας νέας παγκόσμιας τάξης, «μετα-δυτικής», σημειώνουν οι συγγραφείς της μελέτης.
Παρατηρούν μάλιστα ένα παράδοξο, ενώ ο πόλεμος στην Ουκρανία κατάφερε να συσπειρώσει την Δύση δίνοντάς της ενότητα και σκοπό, όσο πιο ενωμένη εμφανίζεται τόσο μικρότερη επιρροή έχει στον κόσμο. Πού υστερεί επομένως η Δύση; «Δεν κατάφερε να πείσει τις υπόλοιπες μεγάλες δυνάμεις, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία». Το μάθημα ήταν σαφές: «Χρειάζεται άμεσα ένα νέο αφήγημα που να είναι πραγματικά πειστικό για χώρες όπως η Ινδία, η μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο».
Τα αποτελέσματα της έρευνας
Η έρευνα έδειξε ότι η στάση των χωρών της Δύσης απέναντι στη Ρωσία έγινε πιο αυστηρή τον περασμένο χρόνο. Η πλειοψηφία στη Βρετανία (77%), στις ΗΠΑ (71%) και στα εννέα κράτη της ΕΕ (65%) θεώρησαν τη Ρωσία ως «αντίπαλο», με τον οποίο η χώρα τους βρισκόταν σε σύγκρουση ή σε ανταγωνισμό ως «αντίπαλο».
Από την άλλη πλευρά, μόλις το 14% στις ΗΠΑ, το 15% στις εννέα χώρες της ΕΕ που συμμετείχαν στην έρευνα και το 8% στη Βρετανία θεώρησαν τη Ρωσία ως «σύμμαχο» με την οποία έχουν κοινά συμφέροντα ή αποτελεί «αναγκαίο εταίρο». Οι ερωτηθέντες από την Δύση ήταν εξίσου αρνητικοί στους χαρακτηρισμούς τους.
Όταν ζητήθηκε να διαλέξουν δύο από τις 10 προτεινόμενες περιγραφές, στις ΗΠΑ το 45% και το 41% αντίστοιχα των ερωτηθέντων επέλεξαν «επιθετική» και «αναξιόπιστη». Οι ερωτηθέντες από την ΕΕ επέλεξαν τους ίδιους χαρακτηρισμούς σε ποσοστό 48% και 30%, ενώ στη Βρετανία σε ποσοστό 57% και 49%.
Στις εννέα χώρες της ΕΕ που συμμετείχαν στη μελέτη, κατά μέσο όρο το 55% των πολιτών τάχθηκε υπέρ της συνέχισης των κυρώσεων κατά της Μόσχας, ακόμη και σε βάρος της οικονομίας.
Σε σύγκριση με παρόμοια μελέτη που έλαβε χώρα το περασμένο καλοκαίρι, ο πόλεμος της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας θεωρήθηκε πλέον από περισσότερους ανθρώπους στη δυτική συμμαχία ως αγώνας για τη δημοκρατία και τη δική τους ασφάλεια.
Στις ΗΠΑ, το 36% των ερωτηθέντων είπε ότι η υποστήριξη στην Ουκρανία οφείλεται κυρίως στην ανάγκη υπεράσπισης της αμερικανικής δημοκρατίας, ενώ η επικρατούσα άποψη στο Ηνωμένο Βασίλειο (44%) και μεταξύ των εννέα χωρών της ΕΕ (45%) ήταν ότι η υποστήριξη της Ουκρανίας αφορά την υπεράσπιση τη δική τους ασφάλεια.
Επίσης, περισσότεροι ερωτηθέντες στην Ευρώπη (44% στη Βρετανία, 38% στην ΕΕ ) πίστευαν ότι η Ουκρανία πρέπει να ανακτήσει όλη της την επικράτεια, ακόμη και με το κόστος ενός μεγαλύτερου πολέμου, και λιγότεροι (22% και 30%) ήθελαν να σταματήσει ο πόλεμος όσο το συντομότερο δυνατόν, ακόμη κι αν αυτό σήμαινε ότι η Ουκρανία θα εκχωρούσε εδάφη στη Ρωσία.
Η άλλη πλευρά
Ωστόσο, οι απαντήσεις από τις χώρες εκτός Δύσης που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν πολύ διαφορετικές. Μεγάλος αριθμός ανθρώπων στην Κίνα (76%), την Ινδία (77%) και την Τουρκία (73%), για παράδειγμα, δήλωσαν ότι ένιωθαν ότι η Ρωσία ήταν «δυνατότερη» ή «τόσο δυνατή» όπως πριν από τον πόλεμο. Έβλεπαν τη Μόσχα ως στρατηγικό «σύμμαχο» και «αναγκαίο εταίρο» της χώρας τους (79%, 79%, 69%).
Ομοίως, πολλοί περισσότεροι (41% στην Κίνα, 48% στην Τουρκία και 54% στην Ινδία) ήθελαν να τελειώσει ο πόλεμος το συντομότερο δυνατό, ακόμα κι αν αυτό σήμαινε ότι η Ουκρανία θα παραχωρούσε εδάφη, ενώ μόλις το 23%, το 27% και το 30% πίστευαν η Ουκρανία θα πρέπει να ανακτήσει τη γη της ακόμη και με το κόστος μιας μεγαλύτερης σύγκρουσης.
Υπήρχε επίσης πολύ περισσότερος σκεπτικισμός όσον αφορά τα κίνητρα της Δύσης. Λιγότεροι από το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων στην Κίνα και την Τουρκία, για παράδειγμα, και μόνο το 15% στη Ρωσία, πίστευαν ότι η Δύση υποστήριζε την Ουκρανία για να υπερασπιστεί τη δική της ασφάλεια ή δημοκρατία.
Σχεδόν τα δύο τρίτα των Ρώσων ερωτηθέντων (64%) δήλωσαν ότι οι ΗΠΑ ήταν «αντίπαλος», με το 51% και το 46% να λένε το ίδιο για την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Στην Κίνα, το 43% αντιλαμβανόταν τις ΗΠΑ ως αντίπαλο, το 40% είπε το ίδιο για το Ηνωμένο Βασίλειο και το 34% της ΕΕ.
Πολλοί εκτός της Δύσης προέβλεψαν ότι η φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ θα παραχωρούσε την παγκόσμια κυριαρχία την επόμενη δεκαετία, με τη Δύση να προβλέπεται να γίνει μία παγκόσμια δύναμη μεταξύ πολλών άλλων. Μόνο το 7% στη Ρωσία και το 6% στην Κίνα προέβλεψαν ότι θα κυριαρχούσε σε 10 χρόνια από τώρα.
Στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, ωστόσο, πολλοί (29% στη Βρετανία, 28% στην ΕΕ και 26% στις ΗΠΑ) προέβλεψαν έναν νέο διπολικό κόσμο με δύο μπλοκ με επικεφαλής, τις ΗΠΑ και την Κίνα, λαμβάνοντας υπόψη ότι υπήρχαν ενδείξεις ότι οι αναδυόμενες δυνάμεις έβλεπαν το μέλλον με πιο πολυπολικούς όρους.
Στην Ινδία, για παράδειγμα, το 87% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι θεωρεί τις ΗΠΑ ως «σύμμαχο» ή «εταίρο», ενώ το 82% αισθάνεται το ίδιο για την ΕΕ, το 79% για τη Ρωσία και τη Βρετανία και το 59% για την Τουρκία. Μόνο η Κίνα θεωρήθηκε «αντίπαλος» ή «ανταγωνιστής» (75%).
«Πολλοί στη Δύση βλέπουν την επερχόμενη διεθνή τάξη ως την επιστροφή μιας διπολικότητας τύπου ψυχρού πολέμου μεταξύ Δύσης και Ανατολής, δημοκρατίας και αυταρχισμού», σχολίασαν οι συγγραφείς της μελέτης. «Αλλά οι άνθρωποι σε αυτές τις χώρες βλέπουν τον εαυτό τους πολύ διαφορετικά».
Η Δύση θα πρέπει να ζήσει, είπαν, με «εχθρικές δικτατορίες όπως η Κίνα και η Ρωσία», αλλά και με ανεξάρτητες δυνάμεις όπως η Ινδία και η Τουρκία. Αυτά δεν «αντιπροσωπεύουν κάποιο νέο τρίτο μπλοκ» ούτε μοιράζονται μια κοινή ιδεολογία, ούτε και «αρκεί να προσαρμοστούν στις ιδιοτροπίες και τα σχέδια των υπερδυνάμεων».
Αντί να περιμένουμε από αυτούς να υποστηρίξουν «τις προσπάθειες της Δύσης να υπερασπιστούν την μεταψυχροπολεμική τάξη που φθίνει, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε μαζί τους στην οικοδόμηση μιας νέας», καταλήγουν.
Με πληροφορίες από Guardian