Ουκρανία: Εκτός νόμου η Ορθόδοξη Εκκλησία που υπάγεται στη Μόσχα

Με νέο νόμο η κυβέρνηση της Ουκρανίας επιχειρεί να βάλει φρένο, όπως λέει, στις αντιπατριωτικές κινήσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας που υπάγεται στη Μόσχα, θέτοντας την εκτός νόμου εφόσον συνεχίσει να υπακούει τις εντολές της Ρωσίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας αντιτάχθηκε επίσημα στον πόλεμο, και αποστασιοποιήθηκε από το Πατριαρχείο Μόσχας, ωστόσο το Κίεβο ανησυχεί ότι ενεργεί για τη διείσδυση Ρώσων πρακτόρων στα μετόπισθεν.

Τον τελευταίο μήνα οι ουκρανικές υπηρεσίες ασφαλείας πραγματοποίησαν εφόδους και έρευνες σε ορθόδοξες μονές και θρησκευτικά ιδρύματα, αναζητώντας δολιοφθορείς μεταξύ των ιερωμένων. Η ουκρανική υπηρεσία ασφαλείας SBU έχει ανακρίνει δεκάδες ανώτατους κληρικούς, υποβάλλοντας ορισμένους από αυτούς σε ηλεκτρονικό τεστ αληθείας.

Η υπηρεσία ανέφερε σε πόρισμά της ότι «εντόπισε έντυπο υλικό που αρνείται την ύπαρξη γηγενούς ουκρανικού πληθυσμού, ουκρανικής γλώσσας και αμφισβητεί το δικαίωμα της Ουκρανίας να υπάρχει σαν κράτος». Περισσότεροι από 30 ιερείς έχουν συλληφθεί από τον Φεβρουάριο για διοχέτευση πληροφοριών σε Ρώσους εισβολείς.

Η Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία

Περίπου τα δύο τρίτα των Ουκρανών προσδιορίζονται ως ορθόδοξοι χριστιανοί στις έρευνες κοινής γνώμης. Το ποσοστό αυτό δεν έχει αλλάξει πολύ εδώ και δεκαετίες, αλλά κατανέμεται διαφορετικά. Σταθερά λιγότεροι δηλώνουν πίστη στην εκκλησία που υπάγεται στη Μόσχα και ένας αυξανόμενος αριθμός  προσεγγίζει την νέα αυτοκέφαλη ουκρανική εκκλησία. Την ίδια στιγμή πολλοί δηλώνουν απλώς ορθόδοξοι χωρίς να εκφράζουν προτίμηση σε κάποια από τις δύο εκκλησίες.

Το 2019, οι ηγέτες της Ορθοδοξίας διεθνώς αναγνώρισαν επίσημα την Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας, μια κίνηση στην οποία αντιτάχθηκε σφόδρα η ρωσική εκκλησία. Χιλιάδες ενορίες έχουν αλλάξει πίστη στο νέο κλάδο, αν και χιλιάδες άλλες παραμένουν πιστές στη Μόσχα, σύμφωνα με τους New York Times.

Αντιδρά η Ρωσία

Σε τηλεοπτικό διάγγελμά του την Πέμπτη, ο Ουκρανός πρόεδρος είπε ότι το νομοσχέδιο «θα καταστήσει αδύνατο σε θρησκευτικές οργανώσεις, που διατηρούν δεσμούς με κέντρα επιρροής στη Ρωσική Ομοσπονδία, να λειτουργούν στο ουκρανικό έδαφος. Θα εγγυηθούμε την πνευματική ανεξαρτησία και δεν θα επιτρέψουμε στη Ρωσία να χειραγωγεί τους Ουκρανούς και να υποσκάπτει εκ των έσω τη χώρα μας. Δεν θα επιτρέψουμε σε κανέναν να χτίσει αυτοκρατορία μέσα στην ουκρανική ψυχή».

Ωστόσο ο ουκρανός πρόεδρος δεν εξήγησε πώς πρόκειται να έχει εφαρμογή ένας τέτοιος νόμος που ανοίγει εκ των πραγμάτων και θέματα ελευθεριών και ανεξιθρησκείας. Η αντίδραση της Ρωσίας ήταν έντονη. Ένας εκπρόσωπος της ρωσικής εκκλησίας, ο Βλαντιμίρ Λεγκόιντα, έγραψε στο Telegram ότι η πρόταση του  Ζελένσκι παραβιάζει τόσο το διεθνές δίκαιο όσο και την κοινή λογική. Ο Μεντβέντεφ ανέφερε «οι σημερινές ουκρανικές αρχές έχουν γίνει ανοιχτά εχθροί του Χριστού και της ορθόδοξης πίστης».

Ανεξιθρησκεία και φιλελευθερισμός

Το Σύνταγμα της Ουκρανίας εγγυάται «το δικαίωμα στην ελευθερία της προσωπικής φιλοσοφίας και της θρησκείας», συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος «να εκτελούν μόνοι ή συλλογικά και χωρίς περιορισμούς θρησκευτικές τελετές και τελετουργίες και να ασκούν θρησκευτική δραστηριότητα». Αλλά επιτρέπει επίσης περιορισμούς του δικαιώματος αυτού «προς το συμφέρον της προστασίας της δημόσιας τάξης».

Αν η Ουκρανία θέσει εκτός νόμου μια θρησκευτική ομάδα, θα είναι ανάμεσα σε δεκάδες χώρες που το έχουν κάνει, αλλά οι περισσότερες είναι αυταρχικά κράτη που απέχουν πολύ από το είδος της φιλελεύθερης δημοκρατίας που η Ουκρανία υπερασπίζεται ως ταυτότητά της. Ο κατάλογος περιλαμβάνει τη Ρωσία, η οποία έχει απαγορεύσει τους Μάρτυρες του Ιεχωβά, μεταξύ άλλων, ως εξτρεμιστές.

«Δεν είμαστε η Ρωσία, που μπορεί απλώς να απαγορεύει θρησκευτικές οργανώσεις», δήλωσε ο Ihor Kozlovsky, θεολόγος στην Επιστημονική Εταιρεία Σεβτσένκο, μια ουκρανική και αμερικανική ομάδα που εδρεύει στη Νέα Υόρκη.

Η δήλωση του προέδρου, είπε, είχε σκοπό να στείλει ένα σαφές μήνυμα στην ηγεσία της εκκλησίας να αποφασίσει «αν είναι εκκλησία του ουκρανικού λαού» ή υποστηρικτές της ρωσικής κοσμοθεωρίας.