Οι πόρτες και οι αγκάλες της διεθνούς κοινότητας για τους Ουκρανούς πρόσφυγες είναι ανοικτές και είναι λογικό αυτό, καθώς είναι οι αμυνόμενοι απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα. Διάθεση για φυγή, όμως, υπάρχει και από την άλλη πλευρά. Αλλά οι Ρώσοι που εγκαταλείπουν τη χώρα τους βρίσκουν τις πόρτες της Δύσης κλειστές. Είναι ανεπιθύμητοι ακόμα κι αν πρόκειται για πολιτικούς πρόσφυγες, για διαφωνούντες ή και αντιτιθέμενους στο καθεστώς Πούτιν. Εκτός βέβαια κι αν πρόκειται για πάμπλουτους ολιγάρχες. «Non olet» έλεγαν οι Ρωμαίοι, το χρήμα δηλαδή, δεν έχει οσμή.
Ρεπορτάζ του Bloomberg αποκαλύπτει τη μεγάλη προτίμηση του νέου κύματος των Ρώσων για το Βελιγράδι. Στην πρωτεύουσα της Σερβίας έχουν καταφύγει από το ξέσπασμα του πολέμου μέχρι σήμερα περί τις 100.000 Ρώσοι. Όχι μόνο για προσωρινή εγκατάσταση μέχρι να σταματήσει ο πόλεμος αλλά και για μόνιμη, όπως δείχνει η μεγάλη ζήτηση για ακίνητα στην πόλη. Κάτι που εξάλλου έχει εκτινάξει τις τιμές σε επίπεδα απαγορευτικά για τους ντόπιους.
Σε συμπληγάδες ο Βούτσιτς
«Στην αρχή του πολέμου όλοι οι πελάτες μου από τη Ρωσία ζητούσαν να νοικιάσουν μια στέγη. Τους τελευταίους μήνες πολλοί ψάχνουν για να αγοράσουν κάτι. Όχι για εκμετάλλευση, αλλά για να ζήσουν εδώ», δηλώνει στο Bloomberg η δικηγόρος Τιζάνα Βούγιοβιτς, η οποία έχει παράσχει τη νομική βοήθεια για να εγκατασταθούν στο Βελιγράδι τουλάχιστον 500 Ρώσοι από το Φεβρουάριο που ξέσπασε ο πόλεμος.
Ασφαλώς δεν είναι μόνο οι Ρώσοι εμιγκρέδες που κατακλύουν το Βελιγράδι. Το προτίμησαν και μερικές εκατοντάδες Ουκρανοί, αναφέρει το ρεπορτάζ των Μίσα Σάβιτς και Ρόντνι Τζέφερσον. Αλλά «τα φιλορωσικά, αν όχι φιλικά και προς τον Πούτιν, αισθήματα των Σέρβων είναι φανερά στο Βελιγράδι», σημειώνουν οι συνεργάτες του Bloomberg. Κάτι που έχει φέρει σε δύσκολη θέση την κυβέρνηση της Σερβίας και τον πρόεδρο Αλεκσάνταρ Βούτσιτς, ο οποίος από τη μια θέλει να εντάξει τη χώρα του στην ευρωπαϊκή οικογένεια και από την άλλη ανθίσταται στις πιέσεις των άλλων Ευρωπαίων να υιοθετήσει και η Σερβία τις κυρώσεις κατά της Μόσχας.
«Play it again Sam»
«Το Βελιγράδι έχει γίνει κάτι σαν την Καζαμπλάνκα της εποχής μας», είχε δηλώσει ο Βούτσιτς στις 17 Οκτωβρίου σε ομιλία του στη σερβική Υπηρεσία Πληροφοριών και Ασφάλειας. Ο Σέρβος πρόεδρος αναφερόταν στην πόλη του Μαρόκου που το 1942 είχε μετατραπεί σε σταυροδρόμι συνάντησης κατασκόπων και φυγάδων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – το κλίμα μετέφερε μοναδικά στη μεγάλη οθόνη ο Μάικλ Κέρτιζ στην ομώνυμη ταινία του με πρωταγωνιστές τον Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ και την Ίνγκριντ Μπέργκμαν.
«Όταν έχουμε επισκέπτες από τη Ρωσία, ανακαλύπτουμε και άλλους από υπηρεσίες της Δύσης που τους ακολουθούν. Όταν έχουμε επισκέπτες από τη Δύση, τότε είναι οι άλλοι που τους ακολουθούν», είπε χαρακτηριστικά ο Βούτσιτς!
Η Σερβία είναι η μοναδική χώρα που επιτρέπει στους Ρώσους να την επισκέπτονται δίχως βίζα για τις πρώτες 30 ημέρες της διαμονής τους εκεί. Και οι εθνικές αερογραμμές της Σερβίας, εξάλλου, εξακολουθούν να εκτελούν καθημερινά δρομολόγια προς τη Μόσχα και τρεις ακόμα μεγάλες ρωσικές πόλεις.
Ιστορικοί δεσμοί
«Οι ρωσο-σερβικές σχέσεις έχουν μακρά ιστορία», σημειώνουν οι ρεπόρτερ του Bloomberg. Αναφέρονται στην Ορθόδοξη Εκκλησία που συνδέει τους δύο λαούς αλλά και στο «πλησίασμα» των δύο κρατών σε επίπεδο κυβερνήσεων μετά το γιουγκοσλαβικό εμφύλιο της δεκαετίας του 1990. Η Μόσχα (επί προεδρίας Γέλτσιν, όχι Πούτιν) είχε στηρίξει αναφανδόν το Βελιγράδι κατά τους δραματικούς βομβαρδισμούς της άνοιξης του 1999 από τις Νατοϊκές δυνάμεις που παρενέβησαν για τον τερματισμό του πολέμου στο Κόσοβο.
Το αποτέλεσμα των μακροχρόνιων σχέσεων αλληλοκατανόησης και φιλίας μεταξύ Μόσχας και Βελιγραδίου είναι, με αφορμή τον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο, η Σερβία να έχει μετατραπεί σε βασικό καταφύγιο Ρώσων εμιγκρέδων. Από τις 100.000 των Ρώσων που κατέφυγαν στο Βελιγράδι τους τελευταίους μήνες οι 17.000 έχουν εγκατασταθεί μονίμως, έχουν βρει απασχόληση ή/και έχουν αγοράσει ακίνητο για να κάνουν μια νέα αρχή, αναφέρεται στο ρεπορτάζ του αμερικανικού πρακτορείου ειδήσεων.
Διπλασιάστηκαν τα ενοίκια
Το Βελιγράδι εξάλλου επιτρέπει στους νεοαφιχθέντες Ρώσους να βρουν πιο ανεκτή από οικονομικής απόψεως στέγη, συγκριτικά τουλάχιστον με την πανάκριβη Μόσχα. Σύμφωνα με στοιχεία από το σερβικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, Ρώσοι πολίτες έχουν ήδη ιδρύσει εφέτος 2.321 μικρές επιχειρήσεις στη Σερβία, κυρίως στην πρωτεύουσα. Για ολόκληρο το 2021 ο αντίστοιχος αριθμός ήταν μόλις 158.
Πολλές ρωσικές επιχειρήσεις ανοίγουν γραφεία στο Βελιγράδι με την ελπίδα ότι θα καταφέρουν να διατηρήσουν ζωντανές και λειτουργικές τις σχέσεις τους με ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και συνεργάτες, που έχουν μπλοκαριστεί λόγω του πολέμου.
Εν τω μεταξύ, η εκτίναξη της ζήτησης για στέγη στο Βελιγράδι έχει εκτινάξει στα ύψη τις τιμές. Τα νοίκια στη σερβική πρωτεύουσα έχουν υπερδιπλασιαστεί, σύμφωνα με την Καταρίνα Λαζάρεβιτς, επικεφαλής μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες διαχείρισης ακινήτων στην πόλη.
Το νοίκι ενός διαμερίσματος με ένα υπνοδωμάτιο στο κεντρικό Βελιγράδι έχει εκτιναχθεί από τα 300 ευρώ σε 600 και πλέον ευρώ μηνιαίως, καθιστώντας απαγορευτική την ενοικίαση στην πόλη για τους περισσότερους Σέρβους, καθώς ο μέσος μηνιαίος μισθός στη χώρα είναι περίπου 800 ευρώ.
Ο φόβος της επιστράτευσης
Ποιοι είναι όμως οι Ρώσοι που καταφεύγουν στο Βελιγράδι; Οι αφίξεις των σύγχρονων εμιγκρέδων έγιναν σε τρια κύματα, σύμφωνα με την Καταρίνα Λαζάρεβιτς. Πρώτα έφθασαν επαγγελματίες και πλούσιοι ιδιώτες που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τις κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, έφθασαν οικογένειες.
Το φθινόπωρο παρατηρήθηκε το τρίτο κύμα φυγάδων, το μεγαλύτερο όλων, μετά την κινητοποίηση των Ρώσων πολιτών από τον Πούτιν και τη μερική επιστράτευση που κήρυξε – διότι μέχρι πρότινος τον πόλεμο εκ μέρους των Ρώσων τον διεξήγαγαν αποκλειστικά επαγγελματίες, όχι τα παιδιά του ρωσικού λαού.
Υπάρχει χώρος για όλους αυτούς σε μια πόλη των 1,7 εκατομμυρίων κατοίκων; «Ό,τι ακίνητο βγαίνει προς ενοικίαση ή πώληση γίνεται ανάρπαστο από τους Ρώσους. Σύντομα δεν θα μείνει κεραμίδι διαθέσιμο στο Βελιγράδι», δήλωσε χαρακτηριστικά στο Bloomberg η Σέρβα μεγαλομεσίτρια.