Του Javier Blas
Ο Ιωσήφ Στάλιν διέταξε την κατασκευή του Εργοστασίου Σιδήρου και Χάλυβα στη Μαριούπολη το 1930 – ήταν ένα από τα κολοσσιαία του πρότζεκτ για την εκβιομηχάνιση της Σοβιετικής Ένωσης. Για ένα διάστημα, το συγκρότημα ήταν μία από τις μεγαλύτερες χαλυβουργίες στον κόσμο. Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, ένας άλλος Ρώσος ηγέτης με “σταλινικό” ηγετικό προφίλ, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, διέταξε την καταστροφή του.
Οι βόμβες οι οποίες πέφτουν πάνω στις υψικαμίνους της Μαριούπολης, ουκρανικής πόλης η οποία βρίσκεται υπό ρωσική πολιορκία, είναι σύμβολο του πώς ο πόλεμος έκανε άνω κάτω την διεθνή αγορά χάλυβα.
Με το βλέμμα στην ενέργεια, ενώ η κρίση καραδοκεί
Ο κόσμος είναι κυρίως προσηλωμένος στις επιπτώσεις του πολέμου στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας. Η άνοδος των τιμών του πετρελαίου κυριαρχεί γενικά στα πρωτοσέλιδα. Ωστόσο, μαζί με το πετρέλαιο, ο χάλυβας αποτελεί θεμέλιο της σύγχρονης οικονομίας. Το πανταχού παρόν εμπόρευμα στηρίζει τον κόσμο όπως τον ξέρουμε, όντας θεμελιώδες υλικό σε οτιδήποτε, από ουρανοξύστες και αυτοκίνητα μέχρι πλυντήρια και σιδηροδρόμους.
Η εισβολή της Ρωσίας απειλεί τώρα να μετατρέψει τον χάλυβα σε προϊόν πολυτελείας. Οι τιμές έχουν εκτοξευθεί και το ράλι θα γίνει αισθητό παντού, ενισχύοντας τις παγκόσμιες πληθωριστικές πιέσεις.
Σκεφτείτε το μέσο αυτοκίνητο: περίπου το 60% του βάρους του προέρχεται από χάλυβα, σύμφωνα με τον εμπορικό οργανισμό World Steel Association. Με χρηματικούς όρους, το κόστος αυτής της ποσότητας χάλυβα έχει εκτοξευθεί σε περισσότερα από 1.250 ευρώ (1.379 δολάρια) από περίπου 400 ευρώ στις αρχές του 2019.
Για τις κεντρικές τράπεζες, η έκρηξη των τιμών του χάλυβα αποτελεί άλλον έναν πληθωριστικό πονοκέφαλο. Εν τω μεταξύ, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μπορεί να χρειαστεί να αντιμετωπίσουν τόσο τις αυξήσεις των τιμών όσο και την απειλή πιθανών ελλείψεων αυτό το καλοκαίρι. Ο χάλυβας οπλισμού, οι μακριές και κυματοειδείς ράβδοι που χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση του σκυροδέματος σε κάθε κατασκευαστικό έργο, ενδέχεται να βρίσκονται σύντομα σε περιορισμένη προσφορά.
ΕΕ και ρωσοουκρανικός χάλυβας
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη επιβάλει κυρώσεις σε ορισμένες ρωσικές εξαγωγές χάλυβα και έχει στοχοποιήσει τους περισσότερους ολιγάρχες της χώρας οι οποίοι κατέχουν μεγάλα τμήματα της ρωσικής βιομηχανίας χάλυβα. Ο δε πόλεμος έχει σταματήσει την παραγωγή χάλυβα στην Ουκρανία.
Το κόστος του χάλυβα οπλισμού στην Ευρώπη την περασμένη εβδομάδα αυξήθηκε σε ιστορικό υψηλό 1.140 ευρώ ο τόνος, αυξημένο κατά 150% από τα τέλη του 2019. Η δε τιμή του ρόλου θερμής έλασης, μιας δημοφιλέστατης μορφής χάλυβα, έφτασε σε ιστορικό υψηλό περίπου 1.400 ευρώ ο τόνος, αύξηση σχεδόν 250% σε σχέση με την τιμή λίγο πριν από την έναρξη της πανδημίας της Covid-19.
Ένας λόγος για την άνοδο των τιμών είναι το τεράστιο μέγεθος της ρωσικής και της ουκρανικής βιομηχανίας χάλυβα. Η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας χάλυβα στον κόσμο, πίσω μόνον από την Κίνα και την Ιαπωνία, ενώ η Ουκρανία είναι η όγδοη χώρα σε όγκο εξαγωγών.
Ο Κόλιν Ρίτσαρντσον, επικεφαλής του τμήματος χάλυβα στην Argus, υπηρεσία αναφοράς τιμών, εκτιμά ότι η Ρωσία και η Ουκρανία αντιπροσωπεύουν μαζί περίπου το ένα τρίτο των εισαγωγών χάλυβα της ΕΕ ή σχεδόν το 10% της εσωτερικής ζήτησης στην Ένωση.
Η Ρωσία, η Λευκορωσία και η Ουκρανία αντιπροσωπεύουν μαζί περίπου το 60% των συνολικών εισαγωγών χάλυβα οπλισμού στην ΕΕ. Έχουν επίσης ένα τεράστιο μερίδιο της αγοράς στις πλάκες – τα χοντρά κομμάτια ημικατεργασμένου χάλυβα.
Διπλή “καταιγίδα”
Οι αυξανόμενες τιμές καθοδηγούνται υψηλότερα και από τον αντίκτυπο του πολέμου στις τιμές της ενέργειας σε ό,τι αφορά τη βιομηχανία χάλυβα εκτός Ρωσίας.
Αν και ο χάλυβας συνδέεται με τεράστιες υψικαμίνους όπως εκείνες που καταστράφηκαν στη Μαριούπολη, στην Ευρώπη περίπου το 40% του μετάλλου παράγεται από τις λεγόμενες ηλεκτροκαμίνους ή mini-mills. Αντί για σίδηρο και άνθρακα, οι τελευταίες χρησιμοποιούν τεράστιες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας για να λιώνουν τα υπολείμματα σιδήρου σε φρέσκο χάλυβα. Είναι πιο φιλικές προς το περιβάλλον, ωστόσο η αχίλλειος πτέρνα τους είναι η κατανάλωση ενέργειας. Και, αυτή τη στιγμή, η Ευρώπη υποφέρει από έλλειψη ενέργειας.
Με τον πόλεμο να ανεβάζει τις τιμές του φυσικού αερίου, οι ευρωπαϊκές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας βραχυπρόθεσμης παράδοσης έχουν επίσης αυξηθεί, εκτινασσόμενες νωρίτερα αυτόν τον μήνα σε πάνω από τα 500 ευρώ ανά μεγαβατώρα ή περίπου δέκα φορές υψηλότερα από ό,τι πριν από την κρίση. Το άλμα των τιμών ανάγκασε πολλές τέτοιες ηλεκτροκαμίνους από την Ισπανία έως τη Γερμανία να κλείσουν ή να μειώσουν την παραγωγή, λειτουργώντας με πλήρη ισχύ μόνο τη νύχτα, όταν η ηλεκτρική ενέργεια είναι φθηνότερη.
Το κλείσιμο αυτό συσφίγγει περαιτέρω την ευρωπαϊκή αγορά, ωθώντας ορισμένους χρήστες να φοβούνται όχι μόνο τις υψηλές τιμές, αλλά πιθανόν και ελλείψεις. Τα στελέχη του κλάδου της χαλυβουργίας ανησυχούν ότι οι τιμές ενδεχομένως να αυξηθούν απότομα υψηλότερα, ίσως κατά άλλο 40%, σε περίπου 2.000 ευρώ ανά τόνο, προτού η ζήτηση επιβραδυνθεί. Μιλώντας κατ’ ιδίαν, στελέχη του κλάδου λένε ότι εάν οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος εκτιναχθούν ξανά και κλείσουν περισσότερες ηλεκτροκάμινοι, η προοπτική πραγματικών ελλείψεων σε χάλυβα οπλισμού είναι πραγματική. Αγορές πανικού είναι επίσης πιθανό να διογκώσουν περαιτέρω τις τιμές.
Συναγερμός
Οι Βρυξέλλες και το Λονδίνο πρέπει να αφυπνιστούν, εγειρόμενοι άμεσα στο επίπεδο της κρίσης.
Εάν η παγκόσμια οικονομία έχει μάθει κάτι κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid, είναι ότι τα ζητήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας εξαπλώνονται ταχύτερα από το αναμενόμενο και έχουν επίσης βαθύτερο αντίκτυπο απ’ ό,τι αναμενόταν. Και υπάρχουν λίγα εμπορεύματα τόσο ζωτικής σημασίας για τόσο πολλούς κλάδους όσο ο χάλυβας.