Άδοξο τέλος είχε μία συμφωνία για αποστολή μαχητικών αεροσκαφών στην Ουκρανία, με στόχο την ενίσχυση της άμυνάς της κατά της Ρωσίας, μόλις πέντε ημέρες μετά την αποκάλυψη του Λευκού Οίκου ότι θα μπορούσε να επιτευχθεί κάτι τέτοιο και ενώ μαίνεται ο πόλεμος.
Με το Κίεβο να εκλιπαρεί τους Αμερικανούς αξιωματούχους για μεγαλύτερη στρατιωτική υποστήριξη, η προοπτική της Ουκρανίας να προμηθευτεί μαχητικά αεροσκάφη MiG προσέλκυσε τη διεθνή προσοχή, καθώς η χώρα αντιστέκεται στη ρωσική εισβολή. Ωστόσο, έπειτα από σειρά από δημόσιες δηλώσεις, διπλωματικά μηνύματα και διάφορες προσφορές περί ανταλλαγής των ρωσικής κατασκευής αεροσκαφών με μεταχειρισμένα αμερικανικά μαχητικά, όλα κατέρρευσαν.
To σίριαλ, όπως γράφει το Politico, ξεκίνησε πριν από 11 ημέρες με ένα σχόλιο από κορυφαίο διπλωμάτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έληξε άδοξα όταν ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου και ο επικεφαλής της διοίκησης των ΗΠΑ στην Ευρώπη δήλωσαν σε ξεχωριστές δηλώσεις ότι οι ΗΠΑ δεν θα συμμετάσχουν στη συμφωνία για να προμηθεύσουν πολεμικά αεροσκάφη στην Πολωνία, αφού θα έστελνε MIG στην Ουκρανία.
“Δεν υποστηρίζουμε τη μεταφορά των μαχητικών στην ουκρανική πολεμική αεροπορία αυτή τη στιγμή και δεν έχουμε καμία επιθυμία να τα έχουμε στην κατοχή μας”, είπε ο Τζον Κέρμπι στους δημοσιογράφους, μεταφέροντας το κύριο συναίσθημα της τηλεφωνικής επικοινωνίας της Τετάρτης μεταξύ του υπουργού Άμυνας Λόιντ Όστιν και του Πολωνού ομολόγου του.
Πρόσθεσε ότι το Πεντάγωνο και η κοινότητα πληροφοριών των ΗΠΑ εκτίμησαν ότι τα πολεμικά αεροσκάφη δεν θα βελτιώσουν ουσιαστικά τις πιθανότητες της Ουκρανίας, αλλά αντίθετα θα αυξηθεί η πιθανότητα να συρθεί το ΝΑΤΟ απευθείας στον πόλεμο. Όπως είπε συγκεκριμένα, “δεν θεωρούμε ότι η πρόταση της Πολωνίας είναι βιώσιμη”, κρίνοντας πως η προοπτική τα μαχητικά αυτά να απογειωθούν από βάση των ΗΠΑ και του NATO στη Γερμανία και να πετάξουν “μέσω εναερίου χώρου που διεκδικείται από τη Ρωσία στην Ουκρανία” θα ήγειρε “σοβαρές ανησυχίες για όλη τη συμμαχία του NATO”.
Αξιωματούχοι στο Κίεβο, περιλαμβανομένου του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, σε συνομιλία με Αμερικανούς, πίεσαν σκληρά για την απόκτηση ευρωπαϊκών μαχητικών αεροσκαφών, υποστηρίζοντας ότι η ενισχυμένη αεροπορική δύναμη θα τους βοηθούσε να προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά στις ρωσικές δυνάμεις. Βίντεο που αναρτήθηκαν στα social media στη διάρκεια των δύο εβδομάδων που διαρκεί η ρωσική εισβολή, δείχνουν εκατοντάδες ρωσικά οχήματα να παραδίδονται στις φλόγες από την επίθεση από ουκρανικές δυνάμεις εδάφους και drone. Ωστόσο, σκεπτικιστές στην κυβέρνηση του Μπάιντεν απέρριψαν την ιδέα της μεταφοράς πολωνικών MiG-29 στην Ουκρανία και ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν τάχθηκε στο πλευρό των σκεπτικιστών, είπαν τρεις Αμερικανοί αξιωματούχοι.
Ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος δήλωσε στο Politico ότι ο “πρόεδρος θα κάνει ό,τι τον συμβουλεύουν οι στρατιωτικοί εδώ και η συμβουλή τώρα είναι να μην το κάνει αυτό και αντιθέτως να στείλει στην ουκρανική κυβέρνηση περισσότερα πράγματα που αυτή μπορεί να αξιοποιήσει σωστά”. Η Ουκρανία έχει “πολλά αεροπλάνα που ήδη δεν πετούν εξαιτίας της ρωσικής αεράμυνας”. Ο αξιωματούχος πρόσθεσε ότι δεν είναι σαφές τι επιτυγχάνεται με την αποστολή περισσότερων αεροπλάνων”.
Η λίστα με τις ενστάσεις είναι μεγάλη, από το υλικοτεχνικό ζήτημα της μεταφοράς έως και 28 μαχητικών αεροπλάνων πάνω από τα σύνορα με την Ουκρανία έως το φλέγον ζήτημα της πτήσης μαχητικών αεροσκαφών από χώρα του ΝΑΤΟ σε εμπόλεμη ζώνη, με κάποιους αξιωματούχους να επισημαίνουν ότι αυτό θα ενέπλεκε ακόμη περισσότερο στον πόλεμο τη Βορειατλαντική Συμμαχία απ’ όσο ήδη είναι. Η κυβέρνηση θεώρησε αυτήν την απροκάλυπτη υποστήριξη ως πιο επιθετική από τους αντιαεροπορικούς και αντιαρματικούς πυραύλους που έρχονται στην Ουκρανία από την Πολωνία και τη Ρουμανία.
Η μεταφορά MIG στην Ουκρανία θα μπορούσε να γινόταν εφόσον η συμφωνία παρέμενε κρυφή, αλλά αυτό δεν κατέστη δυνατό, αφού ο Ύπατος Εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ είπε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παρείχε στο Κίεβο μαχητικά αεροσκάφη. Η δήλωση αυτή προκάλεσε σοκ σε πολλούς, δήλωσαν Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένων και βοηθών στις πρωτεύουσες της Ανατολικής Ευρώπης, που ήλπιζαν να κρατήσουν τη μεταφορά κρυφή.
Αλλά η ουκρανική κυβέρνηση άκουσε την πρόταση και την ακολούθησε, δημιουργώντας γραφήματα που υποστηρίζουν ότι επρόκειτο να παραλάβουν 70 μεταχειρισμένα ρωσικά μαχητικά από την Πολωνία, τη Σλοβακία και τη Βουλγαρία. Κυβερνητικός αξιωματούχος της Ουκρανίας είπε στο Politico ότι Ουκρανοί πιλότοι ταξίδεψαν ακόμη και στην Πολωνία για να ολοκληρώσουν τη συμφωνία και να φέρουν τα αεροσκάφη. Πέρα από την ΕΕ του Μπορέλ, πολύ λιγότερες από τις χώρες που ήταν επιφορτισμένες με την προμήθεια αυτών των αεροσκαφών, είχαν συμφωνήσει σ’ αυτό το σχέδιο.
Η συμφωνία φαινομενικά ακυρώθηκε στις 2 Μαρτίου από τον Πολωνό πρόεδρο Αντρέι Ντούντα, ο οποίος δήλωσε κατηγορηματικά ότι τα πολωνικά μαχητικά δεν θα εισέλθουν στον ουκρανικό εναέριο χώρο. Οι κυβερνήσεις της Σλοβακίας και της Βουλγαρίας είπαν στο Politico ότι δεν επρόκειτο να με στείλουν κανένα από τα MiG τους στην Ουκρανία. Και τότε τα πράγματα άρχισαν να γίνονται περίεργα.
Το Σάββατο, όπως ανέφερε το Politico, o Λευκός Οίκος σκεφτόταν μια τολμηρή τριμερή συμφωνία: η Πολωνία θα έστελνε τα MiG-29 στην Ουκρανία και οι ΗΠΑ θα έστελναν F-16 στην Πολωνία για να αντικαταστήσουν αυτά που θα έδινε η Βαρσοβία. Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν επιβεβαίωσε αυτές τις συνομιλίες την επόμενη ημέρα μιλώντας στο CBS News στην εκπομπή “Face the Nation”. Η Πολωνία έχει το “πράσινο φως” για να στείλει τα πολεμικά της αεροσκάφη, είπε ο Μπλίνκεν και πρόσθεσε: “Στην πραγματικότητα, μιλάμε με τους Πολωνούς φίλους μας αυτή τη στιγμή για το τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να καλύψουμε τις ανάγκες τους αν, βασικά, επιλέξουν να παρέχουν αυτά τα μαχητικά στους Ουκρανούς”.
Πέντε Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν ότι υπάρχει γενική συμφωνία εντός της κυβέρνησης ότι η Ουάσιγκτον πρέπει να συνεργαστεί με τη Βαρσοβία για να στηρίξει την Ουκρανία. Αλλά στελέχη του Πενταγώνου και της CIA αντιτάχθηκαν στο τριμερές σχέδιο, κυρίως επειδή φοβούνταν ότι η κίνηση θα οδηγούσε το ΝΑΤΟ —και συνεπώς τις ΗΠΑ— σε μια άμεση αντιπαράθεση με τη Ρωσία. Επιπλέον, το Πεντάγωνο εξέφρασε ανησυχίες ότι τα F-16 που απαιτούνταν για να δοθούν στην Πολωνία θα χρειάζονταν εκτεταμένη υποβάθμιση, ώστε να μην τεθούν σε κίνδυνο τα συστήματα υψηλής διαβάθμισης που είναι εγκατεστημένα σ’ αυτά τα αεροσκάφη.
Ο Μπάιντεν, συμφώνησε με την επιφυλακτική άποψη του Πενταγώνου και των μυστικών υπηρεσιών, εν μέρει επειδή ανησυχούσε ότι η Ρωσία θα έβλεπε ως κλιμάκωση το γεγονός ότι η Αμερική θα βοηθούσε ανοιχτά το ΝΑΤΟ στέλνοντας μαχητικά αεροσκάφη στην Ουκρανία. Ωστόσο, ο Λευκός Οίκος ξεκαθάρισε στην Πολωνία ότι οι ΗΠΑ δεν θα αντιταχθούν στην απόφασή τους να παραδώσουν τα μαχητικά αεροσκάφη, εάν το επιλέξουν. Αυτό που δεν μπορούσε να εγγυηθεί η κυβέρνηση ήταν μία ταχεία παράδοση των F-16, λέγοντας στη Βαρσοβία ότι η έγκριση αυτής της μεταφοράς θα μπορούσε να είναι μια πολύμηνη διαδικασία.
Σε μια αιφνιδιαστική ανακοίνωση την Τρίτη, η πολωνική κυβέρνηση είπε ότι ήταν έτοιμη να μεταφέρει τα 28 MiG-29 μαχητικά στις ΗΠΑ. Η συμφωνία προέβλεπε ότι οι Πολωνοί πιλότοι θα έφερναν τα αεροπλάνα στην αεροπορική βάση του Ραμστάιν στη Γερμανία και σε αντάλλαγμα η Βαρσοβία περίμενε από τις ΗΠΑ να τα παραδώσουν στους Ουκρανούς πιλότους που μάχονται κατά των Ρώσων. Όμως, δεν ήταν αυτό που αρχικά είχαν σκεφτεί οι ΗΠΑ όταν είχαν αρχικά την ιδέα μαζί με τους Ευρωπαίους συμμάχους τους. Η ανακοίνωση αιφνιδίασε την κυβέρνηση Μπάιντεν.
Η Βικτόρια Νούλαντ, υφυπουργός Εξωτερικών για Πολιτικές Υποθέσεις, τόνισε: “Απ’ όσα γνωρίζω, δεν είχε προηγηθεί διαβούλευση μαζί μας ότι σχεδίαζαν να μας δώσουν αυτά τα αεροπλάνα. Ήμουν σε μια συνάντηση όπου έπρεπε να το γνώριζα λίγο πριν συμμετέχω. Οπότε νομίζω ότι ήταν μια κίνηση-έκπληξη από τους Πολωνούς”.
Η κυβέρνηση απέρριψε την πρόταση της Πολωνίας. Από την πλευρά του ο Κέρμπι σημείωσε την Τρίτη το βράδυ: “Θα συνεχίσουμε να διαβουλευόμαστε με την Πολωνία και τους άλλους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ γι’ αυτό το θέμα και τις δύσκολες υλικοτεχνικές προκλήσεις που παρουσιάζει, αλλά δεν πιστεύουμε ότι η πρόταση της Πολωνίας είναι βάσιμη”.
Την Τετάρτη ο τόνος άλλαξε απότομα στην Ουάσινγκτον και την ίδια ημέρα ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς επεσήμανε ότι τα πολωνικά μαχητικά σίγουρα δεν θα προσγειώνονταν στο Ραμστάιν. Ο Μπλίνκεν είπε στους δημοσιογράφους ότι οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι ανοιχτές σε μια συμφωνία, αλλά μόνο μια συμφωνία στην οποία η Πολωνία θα μπορούσε να στείλει “βοήθεια ασφαλείας” στην Ουκρανία “με τον σωστό τρόπο”. Η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Τζεν Ψάκι είπε στη συνέχεια κατά τη διάρκεια της καθημερινής ενημέρωσης ότι οι ΗΠΑ είχαν “κατανοητές ανησυχίες” για την πολωνική πρόταση. Και αμέσως μετά ο Κέρμπι είπε ότι οι ΗΠΑ δεν θα προχωρήσουν με τη συμφωνία και απαρίθμησε τους λόγους που η αποστολή MiGs στην Ουκρανία ήταν κακή ιδέα. Επίσης, είπε ότι και το υπουργείο Εξωτερικών και το Πεντάγωνο συμφωνούσαν ότι δεν είναι θέση της Αμερικής να πει στην Πολωνία “τι να κάνει ή να μην κάνει”.
Ο στρατηγός Τοντ Βόλτερς,Wolters, διοικητής της ευρωπαϊκής διοίκησης των ΗΠΑ, υποστήριξε τα όσα είπε ο Κέρμπι: “Η μεταφορά αεροσκαφών MiG-29 δεν θα αυξήσει σημαντικά την αποτελεσματικότητα της ουκρανικής πολεμικής αεροπορίας. Η ουκρανική πολεμική αεροπορία διαθέτει επί του παρόντος πολυάριθμα αεροσκάφη ικανά που πετούν καθημερινά. Η προσθήκη αεροσκαφών στο ουκρανικό απόθεμα είναι απίθανο να αλλάξει την αποτελεσματικότητα της ουκρανικής πολεμικής αεροπορίας σε σχέση με τις ρωσικές δυνατότητες. Ως εκ τούτου, εκτιμούμε ότι το συνολικό κέρδος είναι χαμηλό”, ανέφερε σε δήλωσή του.
Αξιωματούχοι στη Βαρσοβία, που ήδη διαχειρίζονται το προσφυγικό κύμα από την Ουκρανία και λειτουργούν ως ο κύριος κόμβος για την προώθηση των δυτικών όπλων στην Ουκρανία, δεν ήθελαν να ενεργήσουν μόνοι τους στην αποστολή των μαχητικών.
Σε συνέντευξη Τύπου μαζί με την αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Κάμαλα Χάρις ο πρόεδρος της Βαρσοβίας Αντρέι Ντούντα είπε ότι η κυβέρνησή του ήθελε το ΝΑΤΟ να λάβει στο σύνολο του μια κοινή απόφαση, σχετικά με τα μαχητικά αεροσκάφη, “ώστε η Πολωνία να παραμείνει ένα αξιόπιστο μέλος του ΝΑΤΟ -όχι μια χώρα που αποφασίζει μόνη της για σημαντικά ζητήματα που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την ασφάλεια του ΝΑΤΟ στο σύνολό του”.
Η ανησυχία του Πενταγώνου για την αντίδραση της Μόσχας στην αποστολή αεροσκαφών στην Ουκρανία είναι “καθαρή αποτροπή του στρατού των ΗΠΑ από τους Ρώσους”, δήλωσε ο Ντέιβ Ντεπτούλα, ένας απόστρατος υποστράτηγος της Πολεμικής Αεροπορίας που σχεδίασε την αεροπορική εκστρατεία στον Πόλεμο του Κόλπου το 1991. “Αν μεταφέρουμε έναν σουγιά στην Ουκρανία, ο Πούτιν θα αντιταχθεί σε αυτό. Ένα οπλικό σύστημα είναι ένα οπλικό σύστημα και το ΝΑΤΟ δίνει στην Ουκρανία τυφέκια και πυραύλους, οπότε ήρθε η ώρα να της δώσει αεροπλάνα”.
Ακόμη κι αν το Κίεβο δεν έχει πιλότους να πετάξουν τα MiGs, τα πολωνικά αεροσκάφη μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως ανταλλακτικά για τα ουκρανικά MiG-29 που δυσκολεύονται εναντίον των ρωσικών δυνάμεων, είπε ο Ντεπτούλα.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι είπε ότι δεν μπορεί να περιμένει πλέον τη βοήθεια της Δύσης. Θέλει άμεσα μαχητικά αεροσκάφη, και στηλίτευσε τις ΗΠΑ και την Πολωνία καθώς συνεχίζονται οι ρωσικοί βομβαρδισμοί και σφίγγει ο κλοιός των ρωσικών δυνάμεων περικυκλώνοντας το Κίεβο. “Αυτό δεν είναι πινγκ πονγκ! Πρόκειται για ανθρώπινες ζωές!”, είπε ο Ζελένσκι σε ομιλία του. “Ζητάμε άλλη μια φορά: Λύστε το ζήτημα πιο γρήγορα. Μην μεταθέτετε την ευθύνη, στείλτε μας αεροπλάνα”.