Ήξερε πολλά για μυστικές προμήθειες τουρκικών όπλων σε εμπόλεμες ζώνες με κυβερνητική εντολή. Κι όταν άνοιξε το στόμα του, συνελήφθη από την τουρκική ΜΙΤ στην Ουκρανία.
Το θέμα είναι εξαιρετικά σημαντικό για τον Τούρκο πρόεδρο, κι αυτό είναι γνωστό στον καθένα που παρακολουθεί συστηματικά τις συνεντεύξεις που δίνει. Τις προάλλες λοιπόν ο Ερντογάν, από το Κίεβο, ανακοίνωσε στη συνέντευξη τύπου τη σύλληψη ενός ανδρός, το όνομα του οποίου έχουν ακούσει ελάχιστοι στην Τουρκία. Πρόκειται για τον Νούρι Γκέκαν Μποζκίρ. Σύμφωνα με έρευνες της Deutsche Welle ο Μποζκίρ είναι πληροφοριοδότης και ήθελε να αποκαλύψει κρυφές αποστολές τουρκικών όπλων σε εμπόλεμες περιοχές, ένας κίνδυνος για τον Τούρκο πρόεδρο. Σχεδόν κανείς άλλος δεν θα μπορούσε να βγάλει στο φως τις συστηματικές παραβιάσεις διεθνών συμφωνιών από την Τουρκία. Γιατί ο συλληφθείς έμπορος όπλων ανήκει ο ίδιος σε μυστικό δίκτυο που προμηθεύει όπλα τη Συρία και τη Λιβύη.
Δοσοληψίες που θα πρέπει να παραμείνουν απόλυτα μυστικές, γιατί η τουρκική κυβέρνηση κερδίζει τεράστια ποσά από αυτές. Και για να κλείσουν το στόμα στον πρώην επίλεκτο στρατιώτη και αργότερα έμπορο όπλων, τον έβγαλαν εκτός “κυκλοφορίας”. Απέναντι σε φιλοκυβερνητικά τουρκικά μέσα ο Έρντογάν είπε ότι συνελήφθη από τις μυστικές τουρκικές υπηρεσίες ΜΙΤ στην Ουκρανία. Κατά δήλωση Ενρτογάν το θέμα συζητήθηκε με τον Ουκρανό πρόεδρο Ζελένσκι και συμφωνήθηκε ο Μποζκίρ να εκδοθεί στην Τουρκία.
Ο Μποζκίρ είχε γίνει κίνδυνος για την κυβέρνηση, όταν άρχισε να δίνει εκρηκτικές πληροφορίες στην ουκρανική ειδησεογραφική πύλη Strana. Για παράδειγμα, πώς αγόρασε όπλα αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολαρίων σε διάφορες χώρες της ανατολικής Ευρώπης κατ’ εντολήν της Τουρκίας, τα οποία συνεργάτες των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών παρέδιδαν σε ομάδες ισλαμιστών ανταρτών στην Συρία. Συνολικά έγιναν 50 αποστολές. Οι δουλειές πήγαιναν καλά για τον Μποζκίρ, αλλά όταν επιχείρησε να πουλήσει όπλα στη Συρία αυτόνομα, η τουρκική αστυνομία σταμάτησε τις προμήθειες και ο ίδιος αναγκάστηκε να φύγει από τη χώρα. Οι συνεργοί του από την ΜΙΤ τον βοήθησαν σε αυτό με μια συντονισμένη ενέργεια. Στην Ουκρανία ο Μποζκίρ ζήτησε άσυλο φοβούμενος ότι οι τουρκικές αρχές θα μπορούσαν να στραφούν εναντίον του παρά το ότι οι πολλές επιχειρήσεις, στις οποίες συμμετείχε, είχαν την έγκριση της κυβέρνησης. Και έτσι προχώρησε στις πρώτες διαρροές εγγράφων.
Η Τουρκία αντέδρασε στην αίτηση ασύλου με το λεγόμενο Red Notice, με κόκκινο συναγερμό προς την Ιντερπόλ για τη σύλληψη Μποζκίρ και την έκδοσή του σε σχέση με τη δολοφονία ενός Τούρκου ιστορικού, του Νετσέπ Χαμπλεμίτογλου, το 2002. Η συγκεκριμένη υπόθεση έχει μείνει ανοιχτή μέχρι τώρα, αλλά στο αίτημα έκδοσης που έχει στη διάθεσή της η Deutsche Welle, εμφανίζονται δύο μάρτυρες, οι οποίοι θυμούνται να είδαν τον Μποζκίρ σε αυτοκίνητο κοντά στον τόπο της δολοφονίας. Ο Ουκρανός δικηγόρος του Μποζκίρ θεωρεί τις κατηγορίες κατασκευασμένες, χωρίς αδιάσειστα αποδεικτικά στοιχεία για την εμπλοκή του εντολέα του στη δολοφονία του καθηγητή.
O δημοσιογράφος Τσαν Ντιντάρ
Εδώ και δύο χρόνια τα ουκρανικά δικαστήρια ασχολούνται με το αίτημα έκδοσης, οι δικαστές δεν έχουν καταλήξει σε οριστική ετυμηγορία. Παρόλα αυτά οι Τούρκοι μυστικοί πράκτορες έχουν απαγάγει τον Μποζκίρ από την Ουκρανία χωρίς να είναι σαφές εάν έγινε εν γνώσει ή ακόμη και με τη στήριξη των ουκρανικών αρχών. Καμιά από τις δύο κυβερνήσεις δεν ήταν σε θέση να σχολιάσει τις εξελίξεις και να δώσει απαντήσεις στις ερωτήσεις της Deutsche Welle. Ο συνήγορος του Μποζκίρ κατήγγειλε ως παράνομες τις κινήσεις των ουκρανικών μυστικών υπηρεσιών και υποστηρίζει ότι είναι ποινικά κολάσιμες. Βέβαια, ο περίπτωση Νούρι Μποζκίρ δεν είναι μεμονωμένη. Η τουρκική κυβέρνηση έχει ενοχοποιήσει κι άλλους που ήθελαν να αποκαλύψουν λεπτομέρειες για μυστικές προμήθειες όπλων και τα δίκτυα που κρύβονται πίσω από αυτές. Το πιο επώνυμο θύμα είναι ο Τούρκος δημοσιογράφος Τσαν Ντιντάρ. Το 2015 κυκλοφόρησε βίντεο που δείχνει για πρώτη φορά τουρκικές αποστολές όπλων στη Συρία. Κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία και μετά από ένα δικαστήριο παραλίγο να χάσει τη ζωή του από δολοφονική ενέργεια.
Δώρο της Ουκρανίας προς την Τουρκία
Στη συνέχεια αυτοεξορίστηκε και καταδικάστηκε ερήμην σε ειρκτή 27 χρόνων. “Είναι συνήθης τακτική της τουρκικής κυβέρνησης” είπε ο Ντιντάρ στη DW για την υπόθεση Μποζκίρ. „Φιμώνουν όσους θέλουν να αποκαλύψουν τις βρώμικες πράξεις του κράτους. Όσοι βρίσκονται στην εξουσία, γνωρίζουν ότι ξέρει πολλά για το διεφθαρμένο σύστημα και ότι όλη αυτή η βρωμιά βγαίνει έξω όταν αποφασίσει να μιλήσει”. Η δημοκρατική οργάνωση Freedom House με έδρα την Ουάσιγκτον έχει διαπιστώσει ότι η Τουρκία από το 2014 έχει εμπλακεί σε τουλάχιστον 58 περιπτώσεις απαγωγών και παράδοσης Τούρκων πολιτών. Μάλιστα σε έρευνά της το 2021 αναφέρεται ότι ο αριθμός των ¨Κόκκινων Συναγερμών” προς την Ίντερπολ έχει αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια για να φέρει πίσω στη χώρα επικριτές και υποτιθέμενους εχθρούς τους κράτους.
Στην περίπτωση του Μποζκίρ η απαγωγή του εμπόρου όπλων έγινε μια εβδομάδα πριν από την πρόσφατη επίσκεψη Ερντογάν στο Κίεβο, σε μιαν περίοδο που η χώρα υπό το πρίσμα των αυξανόμενων πιέσεων από την στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας στα σύνορά της, αναζητά τη στήριξη διεθνών εταίρων. Εμπειρογνώμονες εκφράζουν την υπόθεση ότι η Ουκρανία είναι πρόθυμη να κάνει παραχωρήσεις σε δυτικούς της συμμάχους, και ιδιαίτερα αφότου δυτικοί εταίροι, όπως η Γερμανία περιόρισαν τη στρατιωτική ενίσχυση προς τη χώρα. “Η Τουρκία είναι φύλακας των θαλασσίων στενών μεταξύ μη ρωσικών χωρών που συνορεύουν με τη Ρωσία και έχει το καλύτερο ναυτικό” λέει στη DW ο Γκούσταβ Γκρέσελ, ανώτερο στέλεχος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής. “Άρα για την Ουκρανία είναι σημαντικό να έχει την Τουρκία όσο το δυνατόν περισσότερο στο πλευρό της”.
“Δώρο της Ουκρανίας στην Τουρκία”
Γι αυτόν τον λόγο ο συνήγορος του Μποζκίρ πιστεύει ότι οι ουκρανικές αρχές ασφαλείας είτε βοήθησαν, είτε έκλεισαν τα μάτια, όταν οι Τούρκοι μυστικοί πράκτορες απήγαγαν τον εντολέα του. ¨Η Ουκρανία αποφάσισε να κάνει ένα δώρο στην Τουρκία”, υποστηρίζει. ΟΤούρκος πρόεδρος εκμεταλλεύτηκε την πρόσφατη συνέντευξη τύπου για να επαινέσει την καλή συνεργασία με τους Ουκρανούς “συνομιλητές” για τη σύλληψη Μποζκίρ. Και κατέληξε με μια σαφή απειλή σε άλλους πιθανούς πληροφοριοδότες λέγοντας ότι θέλει να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία, να απευθυνθεί σε άλλους “προδότες” και να τους πει ότι “όπου και να πάτε δεν πρόκειται να ξεφύγετε από την τουρκική δικαιοσύνη και θα λογοδοτήσετε”.
Λιούις Σάντερς/Μπιργκίτα Σίλκε, Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου dw.com