Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ανακοίνωσε αιφνιδιαστικά την περασμένη εβδομάδα την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από την εμπόλεμη Συρία, μια απόφαση που ενδέχεται να έχει απρόσμενες συνέπειες για την εξέλιξη των συγκρούσεων, στις οποίες εμπλέκονται πλείστοι τοπικοί και διεθνείς παράγοντες.
Οι ειδικοί αναλυτές, εξετάζοντας τα διάφορα σενάρια, εκτιμούν ότι οι κυριότερες, προβλέψιμες, συνέπειες μπορεί να είναι οι εξής:
Τουρκία
Η Ουάσινγκτον έχει προειδοποιήσει ότι η αποχώρηση των Αμερικανών στρατιωτών –η ακριβής ημερομηνία δεν έχει ανακοινωθεί– θα είναι “αργή” και “συντονισμένη” με την Τουρκία. Η Άγκυρα ασκεί ήδη μεγάλη επιρροή στη βόρεια Συρία, όπου έχει αναπτύξει στρατό και στηρίζει τις ένοπλες τοπικές ανταρτικές ομάδες.
Η απόφαση του Τραμπ αφήνει ελεύθερο το πεδίο για τις φιλοδοξίες της Τουρκίας, η οποία απειλεί από τα μέσα Δεκεμβρίου ότι θα εξαπολύσει νέα επίθεση εναντίον της μεγαλύτερης κουρδικής πολιτοφυλακής στη Συρία, τις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG). Η οργάνωση αυτή χαρακτηρίζεται “τρομοκρατική” από την Άγκυρα, μολονότι οι μαχητές της υπήρξαν πολύτιμοι σύμμαχοι της Ουάσινγκτον στον αγώνα κατά των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους.
Ήδη, ο τουρκικός στρατός στέλνει σημαντικές ενισχύσεις στα σύνορα. Έχει αναπτύξει δεκάδες άρματα και τεθωρακισμένα στη βόρεια Συρία, κοντά στην πόλη Μανμπίτζ. Σύμφωνα με τους ειδικούς, η πόλη αυτή ενδέχεται να αποτελέσει τον στόχο μιας μελλοντικής επίθεσης, όπως επίσης και η κοινότητα Ταλ Αμπιάντ, κοντά στα σύνορα.
Οι Κούρδοι
Για να αποφύγουν μια τουρκική επίθεση, οι Κούρδοι θα μπορούσαν να διαπραγματευτούν με το καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ ώστε να επιστρέψει στα εδάφη τους, εκτιμούν οι ειδικοί. Η μειονότητα αυτή της βόρειας Συρίας επωφελήθηκε από τη σύρραξη για να κηρύξει την ντε φάκτο αυτονομία των περιοχών που έχει υπό τον έλεγχό της, στη βορειοανατολική Συρία.
“Οι πιθανότητες να διατηρηθεί ένας βαθμός αυτονομίας έχουν περιοριστεί σημαντικά”, σύμφωνα με το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών (CSIS).
Η Δαμασκός και οι σύμμαχοί της
Η Δαμασκός και οι κυριότεροι σύμμαχοί της, η Ρωσία και το Ιράν, θα επωφεληθούν από μια ενδεχόμενη κατάρρευση των κουρδικών περιοχών. Σύμφωνα με τον ειδικό αναλυτή Φαμπρίς Μπαλάνς, ο συριακός κυβερνητικός στρατός και οι Τούρκοι θα μπορούσαν να μοιραστούν μεταξύ τους τα εδάφη που ελέγχουν οι SDF (Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις, ο αραβοκουρδικός συνασπισμός).
Το καθεστώς του Άσαντ ενδέχεται να ανακτήσει τη Ράκα, την πρώην “πρωτεύουσα” του Ισλαμικού Κράτους, αλλά και ολόκληρη την επαρχία Ντέιρ Εζόρ, εξασφαλίζοντας έτσι τα στρατηγικής σημασίας πετρελαϊκά κοιτάσματα.
Με την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων, δεν υπάρχει πλέον εμπόδιο για το Ιράν ώστε να ανοίξει έναν χερσαίο διάδρομο, μέσω του οποίου θα φτάνει στη Μεσόγειο περνώντας από το Ιράκ, τη Συρία και τον Λίβανο.
Η Μόσχα θα βγει επίσης κερδισμένη από την αμερικανική αποχώρηση. Ο ρόλος της Ρωσίας, σε τοπικό στρατιωτικό και διπλωματικό επίπεδο, θα ενισχυθεί ενώ εκείνος των ΗΠΑ θα εκλείψει.
Το Ισλαμικό Κράτος
Οι YPG αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των SDF, του αραβοκουρδικού συνασπισμού που μάχεται εναντίον του ΙΚ στο πλευρό του διεθνούς συνασπισμού, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Μολονότι ο πρόεδρος Τραμπ μίλησε για “ήττα” του ΙΚ, στην πραγματικότητα οι SDF πολεμούν ακόμη εναντίον ενός μικρού θύλακα των τζιχαντιστών κοντά στα σύνορα με το Ιράκ.
Στο παρελθόν οι SDF προειδοποιούσασν ότι μια τουρκική επίθεση θα επηρέαζε τις επιχειρήσεις τους εναντίον του ΙΚ, αφού οι μαχητές τους θα αναδιπλώνονταν για να υπερασπιστούν τις κουρδικές περιοχές στον βορρά.
Αξιωματούχοι και ειδικοί φοβούνται ότι το ΙΚ θα επωφεληθεί από την κατάσταση αυτή για να ανασυγκροτηθεί.
Οι αντάρτες και οι τζιχαντιστές του Ιντλίμπ
Οι ανταρτικές και τζιχαντιστικές οργανώσεις του Ιντλίμπ, του τελευταίου προπυργίου των ανταρτών στη βορειοδυτική Συρία, μπορεί να απειληθούν από τα παιχνίδια ισορροπιών μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων.
Σύμφωνα με τον Μπαλάνς, η Ρωσία θα άφηνε την Τουρκία “να συντρίψει τις YPG και σε αντάλλαγμα ο συριακός στρατός θα προωθηθεί στο Ιντλίμπ”. Οι κάτοικοι του τομέα αυτού θα υποχρεωθούν έτσι να εγκατασταθούν στις κουρδικές ζώνες που θα έχουν τεθεί υπό τον έλεγχο της Άγκυρας.
Υπό τις συνθήκες αυτές, η επιβίωση των ανταρτών θα εξαρτάται πλήρως από την Τουρκία. Ορισμένες ομάδες έχουν ήδη ανακοινώσει ότι σκοπεύουν να συμμετάσχουν σε μια ενδεχόμενη επιχείρηση εναντίον των Κούρδων.
Το Ισραήλ
Οι αναλυτές θεωρούν ότι το Ισραήλ θα είναι ένας από τους “μεγάλους χαμένους” της αμερικανικής αποδέσμευσης, η οποία αφήνει χώρο στο Ιράν και τους εταίρους του για να αναπτύξουν τις στρατιωτικές δυνατότητές τους στη Συρία.
Το Ισραήλ, που μέχρι τώρα χαιρέτιζε ανεπιφύλακτα την πολιτική της αμερικανικής κυβέρνησης στη Μέση Ανατολή, διαβεβαιώνει ότι θα επιτρέψει στη γειτονική Συρία να εξελιχθεί σε “προγεφύρωμα” της Τεχεράνης.
Ισραηλινοί αξιωματούχοι και αναλυτές υπενθυμίζουν ότι το εβραϊκό κράτος εδώ και πολλά χρόνια χειρίζεται μόνο του το πρόβλημα και θα συνεχίσει την ίδια πολιτική.