15 δις ευρώ στον Ερντογάν μόνο από τον Μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας ΜΠΒ ΙΙΙ και τη μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων
Στα σκαριά και δάνειο μαμούθ της ΕΕ στον χρεοκοπημένο Ερντογάν
Η Τουρκία διασυνδέεται και με την εγγύηση εξωτερικής δράσης του NDICI-Global Europe ύψους 53,4 δις ευρώ
Διασύνδεση της Προενταξιακής Βοήθειας για Τουρκία με άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα που χρηματοδοτούν Ουκρανία, Αλβανία, Σκόπια, Λιβύη.
Δεν πέρασαν ούτε 24 ώρες από την αναχώρηση του Τσαβούσογλου από την Αθήνα και το show που έδωσε εμφανίζοντας ένα μειλίχιο προφίλ με στόχο την δήθεν αποκατάσταση των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας και την προώθηση υποτίθεται μιας θετικής ατζέντας σε οικονομικά θέματα, και το ιερατείο των Βρυξελλών προχώρησε σε πλούσια ανταμοιβή της Άγκυρας.
Έτσι την Τετάρτη 2 Ιουνίου 2021 ανακοινώθηκε ότι το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία για πακέτο ύψους 14,162 δις ευρώ για τον νέο Μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ III) για Τουρκία και Δυτικά Βαλκάνια για το διάστημα 2021-2027 και μάλιστα με αναδρομική ισχύ εφαρμογής από την 1η Ιανουαρίου 2021.
Στο πλαίσιο αυτό ο επίτροπος Γειτονίας και Διεύρυνσης, Όλιβερ Βάρχεϊ, δήλωσε σχετικά: «Η συμφωνία αυτή, η οποία έχει ως αντικείμενο τη φιλόδοξη χρηματοδοτική μας συνδρομή και αναμενόταν από καιρό, στέλνει ένα θετικό, ευπρόσδεκτο και ισχυρό μήνυμα για τα Δυτικά Βαλκάνια και την Τουρκία».
Σύμφωνα με την Κομισιόν η πολιτική συμφωνία της 2ης Ιουνίου 2021 μεταξύ Συμβουλίου και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αναμένεται πλέον να διατυπωθεί σε νομικά κείμενα, τα οποία θα πρέπει να εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.
Και αν λάβει κανείς υπόψη ότι σύμφωνα με ανακοίνωση της Κομισιόν στις 6 Οκτωβρίου 2020 από τα κονδύλια του Μηχανισμού της Προενταξιακής Βοήθειας ΜΠΒ ΙΙΙ τα 9 δις ευρώ θα πάνε για το περίφημο οικονομικό και επενδυτικό σχέδιο των Δυτικών Βαλκανίων (ec.europa.eu 6/10/2020) τότε είναι σαφές ότι τουλάχιστον 5 δις ευρώ θα πάνε πλέον για την Τουρκία.
Όμως όπως θα αποδείξουμε στο άρθρο μας αυτό η παραπάνω απόφαση της ΕΕ για την ένταξη της Τουρκίας στον ΜΠΒ ΙΙΙ δεν περιορίζεται μόνο στα 5 δις ευρώ ευρωπαϊκή βοήθεια αλλά τα ποσά του ΜΠΒ ΙΙΙ μοχλευόμενα θα φτάσουν τα 15 δις ευρώ.
Επιπλέον το ΜΠΒ ΙΙΙ διασυνδέει τις χρηματοδοτήσεις στην τουρκική οικονομία με άλλα ευρωπαϊκά προγράμματα που χρηματοδοτούν κυρίως Ουκρανία, Αλβανία, Σκόπια, Λιβύη αλλά και σε άλλες τρίτες χώρες της Μεσογείου μέσω του νέου Μηχανισμού Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας – Η Ευρώπη στον κόσμο (NDICI-Global Europe), ύψους σχεδόν 80 δις ευρώ.
Για τον λόγο αυτόν έχουν πλέον ιδιαίτερη σημασία οι πρόσφατες συναντήσεις Ερντογάν-Ράμα και Ερντογάν-Ζάεφ
Τέλος το ΜΠΒ ΙΙΙ διασυνδέεται και με την εγγύηση εξωτερικής δράσης του NDICI-Global Europe ύψους 53,4 δις ευρώ που οδηγεί όχι μόνο σε παροχή εγγυήσεων δανείων της ΕΤΕπ σε τουρκικές τράπεζες και επιχειρήσεις αλλά κυρίως ανοίγει το δρόμο για να δοθεί χρηματοδοτική συνδρομή και δάνειο μαμούθ στην Άγκυρα προκειμένου να δασωθεί η χρεοκοπημένη τουρκική οικονομία, σε περίπτωση που κάτι τέτοιο κριθεί αναγκαίο.
Η παραπάνω χρηματοδοτική διευκόλυνση-δάνειο μαμούθ ενδεχόμενα να αποτελέσει μέρος των θετικών μέτρων για την Τουρκία που σχεδιάζει η Μέρκελ ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 24ης και 25ης Ιουνίου 2021 όπου υποτίθεται θα συζητηθούν και οι κυρώσεις κατά της Τουρκίας που ζήτησε η Ελλάδα και η Κύπρος.
Βέβαια το δάνειο μαμούθ στον Ερντογάν σε μεγάλο βαθμό θα εξαρτηθεί και από το πώς θα πάει η συνάντηση Μπάιντεν-Ερντογάν στο ΝΑΤΟ στις 14 Ιουνίου στις Βρυξέλλες.
Τουρκία και Μηχανισμός Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ III).
Η πολιτική συμφωνία Συμβουλίου-Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον Μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ III) που προικοδοτεί την Τουρκία με 15 δις ευρώ εδράζεται στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 10ης Δεκεμβρίου 2020 για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) 2021-2027 την οποία υπερψήφισαν Μητσοτάκης και Αναστασιάδης (www.amna.gr/eu 11/12/2020 & www.naftemporiki.gr 11/12/2020).
Μάλιστα όπως επισημαίνεται στην περίφημη Έκθεση Μπορέλ κονδύλιο ύψους σχεδόν 4,5 δις ευρώ είχε διατεθεί αρχικά για την Τουρκία στο πλαίσιο του Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας για την περίοδο 2014-2020, ποσό όμως που μειώθηκε κατά 30% λόγω των παρανόμων ενεργειών της Τουρκίας (σελ. 9 Έκθεσης Μπορέλ). Πάντως για να μην χάνεται πολύτιμος χρόνος για την Τουρκία ήδη από τα τέλη του 2020 ξεκίνησε ο σχετικός προσωρινός προγραμματισμός για τα έτη 2021 και 2022 στο πλαίσιο του νέου Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας (ΜΠΒ III).
Έτσι για το 2021 ο προϋπολογισμός της ΕΕ για το έτος αυτό και η συνακόλουθη ετήσια χρηματοδότηση της Τουρκίας από την ΕΕ υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο Υπουργών της ΕΕ στις 14/12/2021 με τις ψήφους Αθήνας και Λευκωσίας και ήδη από 17/3/2021 τέθηκε σε εφαρμογή καθώς την ως άνω ημερομηνία δημοσιεύθηκε στην Eπίσημη Eφημερίδα της ΕΕ.
Το ύψος των επιπλέον κεφαλαίων που αναμένεται να μοχλευθούν στο πλαίσιο του ΜΠΒ ΙΙΙ θα φτάσουν κατά την εκτίμησή μας τουλάχιστον στα 10 δις ευρώ. Και αυτό με βάση τα όσα εκτιμά κατ΄ ανάλογο τρόπο η Κομισιόν να συμβούν στα Δυτικά Βαλκάνια.
Επομένως στο βαθμό που κατά την Κομισιόν τα 9 δις ευρώ επιχορηγήσεις θα μπορούσαν να κινητοποιήσουν επιπλέον 20 δις ευρώ κεφάλαια για τα Δυτικά Βαλκάνια είναι προφανές ότι κατ΄ ανάλογο τρόπο τα 5 δις ευρώ του ΜΠΒ ΙΙΙ για την Τουρκία θα μπορούσαν άνετα να κινητοποιήσουν δυνητικές επενδύσεις ύψους έως και 10 δις ευρώ την επόμενη δεκαετία.
Επομένως από μόνος του ο ΜΠΒ ΙΙΙ ετοιμάζει πεσκέσι τουλάχιστον 15 δις ευρώ για την Τουρκία κάνοντας τον Ερντογάν να τρίβει τα χέρια του σε μια φάση που η Τουρκία βρίσκεται κυριολεκτικά στο χείλος του γκρεμού.
Στην από 2 Ιουνίου 2021 Ανακοίνωσή της για τον ΜΠΒ ΙΙΙ η Κομισιόν αναφέρθηκε χωρίς βέβαια ιδιαίτερη ανάλυση στη συμπληρωματικότητα του ΜΠΒ ΙΙΙ με τον νέο Μηχανισμό Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας – Η Ευρώπη στον κόσμο (NDICI-Global Europe), καθώς και με την εγγύηση εξωτερικής δράσης του NDICI-Global Europe.
Έτσι για άλλη μια φορά η Κομισιόν θεωρεί ότι ευρωπαίοι πολίτες τρώνε κουτόχορτο και δεν θα καταλάβουν ότι πίσω από αυτές τις γραμμές κρύβεται το δάνειο μαμούθ το οποίο σχεδιάζει η Γερμανική Ευρώπη να δώσει στον Ερντογάν προκειμένου να τον γλυτώσει από τη χρεοκοπία, διασώζοντας βέβαια και τις ευρωπαϊκές τράπεζες που είναι εκτεθειμένες στην τουρκική οικονομία, καθώς μόνο οι ισπανικές, γαλλικές και γερμανικές τράπεζες είναι εκτεθειμένες με 98,8 δις δολάρια εκ των οποίων 60 δις δολάρια οι ισπανικές, 26 δις δολάρια οι γαλλικές και 12,8 δις δολάρια οι γερμανικές (capital.gr 23/3/2021).
Η διασύνδεση λοιπόν του ΜΠΒ ΙΙΙ και με την εγγύηση εξωτερικής δράσης του NDICI-Global Europe ύψους 53,4 δις ευρώ οδηγεί όπως αναλύουμε παρακάτω όχι μόνο σε παροχή εγγυήσεων δανείων της ΕΤΕπ σε τουρκικές τράπεζες και επιχειρήσεις αλλά κυρίως ανοίγει το δρόμο για να δοθεί χρηματοδοτική συνδρομή και δάνειο μαμούθ στην Άγκυρα προκειμένου να δασωθεί η χρεοκοπημένη τουρκική οικονομία.
Στα σκαριά δάνειο μαμούθ της ΕΕ στον χρεοκοπημένο Ερντογάν
Η εγγύηση εξωτερικής δράσης του NDICI-Global Europe που αναφέρεται παραπάνω από την Κομισιόν είναι το πρώην Ταμείο Εγγυήσεων για τις Εξωτερικές Δράσεις το οποίο πλέον εντάσσεται ως μηχανισμός στον νέο Μηχανισμό Γειτονίας, Ανάπτυξης και Διεθνούς Συνεργασίας – Η Ευρώπη στον κόσμο (NDICI-Global Europe).
Το εν λόγω Ταμείο αποσκοπεί στην προστασία του προϋπολογισμού της ΕΕ από κινδύνους προερχόμενους από τα δάνεια και από τις εγγυήσεις δανείων που χορηγούνται σε χώρες εκτός της ΕΕ ή υπέρ σχεδίων που υλοποιούνται σε αυτές τις χώρες.
Επιπλέον το Ταμείο Εγγυήσεων για τις εξωτερικές δράσεις καλύπτει τα δάνεια Μακροοικονομικής Χρηματοδοτικής Συνδρομής («ΜΧΣ») που χορηγεί η Κομισιόν προς τρίτες χώρες. Μάλιστα υπό όρους η ΜΧΣ μπορεί επίσης να λάβει τη μορφή επιχορηγήσεων προς τρίτες χώρες.
Κατά κανόνα, οι αποφάσεις για τη ΜΧΣ λαμβάνονται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Ωστόσο, το Συμβούλιο μπορεί να εκδώσει την απόφαση έπειτα από πρόταση της Επιτροπής όταν η κατάσταση σε τρίτη χώρα επιβάλλει την επείγουσα παροχή χρηματοοικονομικής συνδρομής. Η εν λόγω διαδικασία χρησιμοποιήθηκε για τη δεύτερη δέσμη στήριξης ΜΧΣ για την Ουκρανία το 2014.
Επομένως σε απλά ελληνικά αυτό που έγινε ακριβώς με τη διασύνδεση του ΜΠΒ ΙΙΙ με την εγγύηση εξωτερικής δράσης του NDICI-Global Europe είναι ότι διαμορφώθηκε πλέον το πολιτικό πλαίσιο το οποίο στην πορεία θα λάβει τη μορφή Κανονισμού με βάση τον οποίο σε περίπτωση που η Κομισιόν χορηγήσει δάνειο ΜΧΣ στην Τουρκία, το δάνειο αυτό θα τελεί υπό την εγγύηση του Ταμείου Εγγυήσεων για τις Εξωτερικές Δράσεις.
Άλλωστε αυτό επιβεβαιώνεται επιπλέον και από τη σκέψη 28 του Προοιμίου του σχεδίου Κανονισμού για το ΜΠΒ ΙΙΙ που καθορίζει ότι «η εγγύηση εξωτερικής δράσης θα πρέπει να υποστηρίζει τις πράξεις του ΕΤΒΑ+ και ο ΜΠΒ ΙΙΙ θα πρέπει να συνεισφέρει στην κάλυψη αναγκών προβλέψεων σχετικά με τις πράξεις προς όφελος των δικαιούχων του παραρτήματος Ι, συμπεριλαμβανομένων των προβλέψεων και των υποχρεώσεων που απορρέουν από δάνεια μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής» (σελ.18).
Επομένως αν η Τουρκία του Ερντογάν κινδυνεύσει με χρεοκοπία, γεγονός αρκετά πιθανό, μετά από αίτημα της Άγκυρας οι Βρυξέλλες έχουν ετοιμάσει όλους τους μηχανισμούς για τη χορήγηση δανείου. Έτσι μετά τη λήψη της σχετικής πολιτικής απόφασης από την ηγεσία της ΕΕ, η Κομισιόν η οποία διαθέτει τριπλό Α θα βγει στις αγορές προκειμένου να αναζητήσει τα κεφάλαια για ενδεχόμενο δάνειο ΜΧΣ στην Τουρκία, δάνειο το οποίο θα εγγυηθεί το Ταμείο Εγγυήσεων για τις Εξωτερικές Δράσεις κατά τα παραπάνω.
Ήδη σύμφωνα με σχετική Ανακοίνωση της Κομισιόν «η Εξωτερική Δράση Εγγύησης θα έχει ικανότητα ύψους 60 δις ευρώ για την κάλυψη των δράσεων του ΕΤΒΑ+, καθώς και της μακροοικονομικής χρηματοδοτικής συνδρομής και των δανείων προς τρίτες χώρες. Σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα και χάρη στο αποτέλεσμα μόχλευσης, θα μπορεί να κινητοποιηθεί έως και μισό τρις ευρώ σε επενδύσεις για την περίοδο 2021-2027».
Έτσι σύμφωνα με τα παραπάνω και καθώς η εγγύηση εξωτερικής δράσης του NDICI-Global Europe μπορεί να παράσχει εγγυήσεις μέχρι «53,4 δις ευρώ παγκοσμίως (συμπεριλαμβανομένων επενδύσεων σε δικαιούχους του ΜΠΒ)» που μπορούν να μοχλεύσουν μέχρι 500 δις ευρώ, είναι προφανές ότι η Κομισιόν μπορεί άνετα να χρηματοδοτήσει δάνειο μαμούθ για τη σωτηρία της χρεοκοπημένης Τουρκίας αν και όποτε χρειαστεί. Και όλα αυτά βεβαίως παρά τις συνεχείς παραβιάσεις των ελληνικών και κυπριακών κυριαρχικών δικαιωμάτων από την Τουρκία.
Επειδή όμως δεν θα είναι ίσως εύκολο να εγκριθεί με τη συνήθη διαδικασία ένα δάνειο ΜΧΣ για την Τουρκία λόγω εμπλοκής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η Κομισιόν σε συνεργασία με το Βερολίνο και το Συμβούλιο θα παίξει το χαρτί του κατεπείγοντος λόγω δήθεν πανδημίας. Άλλωστε το χαρτί του κατεπείγοντος το έπαιξε ξανά η Κομισιόν και το 2014 στην περίπτωση της δανειοδότησης της Ουκρανίας.
Και αν τελικά η Ουκρανία με ΑΕΠ το 2019 στα 153,5 δις δολάρια πήρε ήδη στο διάστημα 2014-2018 το ποσό των 3,3 δις ευρώ δάνειο από την ΕΕ, πόσο άραγε θα είναι το δάνειο μαμούθ για την Τουρκία με ΑΕΠ το 2019 ύψους 761,4 δις δολάρια, δηλαδή πέντε φορές μεγαλύτερο της Ουκρανίας;
Και μάλιστα με τεράστια έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών εκεί;
Τουλάχιστον 30 δις ευρώ και βάλε.
Εγγυήσεις και για τα δάνεια της ΕΤΕπ σε τουρκικές τράπεζες και επιχειρήσεις
Όπως προαναφέραμε το ΜΠΒ ΙΙΙ διασυνδέεται και με την εγγύηση εξωτερικής δράσης του NDICI-Global Europe ύψους 53,4 δις ευρώ που οδηγεί επίσης σε παροχή εγγυήσεων δανείων της ΕΤΕπ σε τουρκικές τράπεζες και επιχειρήσεις.
Ήδη η ίδια η ΕΤΕπ είναι εκτεθειμένη στην Τουρκία με δάνεια 15 δις ευρώ σύμφωνα με το Reuters (Reuters.com 21/1/2020) και 12,5 δις ευρώ σύμφωνα με την Έκθεση Μπορέλ.
Τελικά θα συναινέσουν άραγε σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Μητσοτάκης και Αναστασιάδης για χορήγηση δανείου-μαμούθ στον χρεοκοπημένο Ερντογάν; Ίδωμεν
Νότης Μαριάς, Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ- Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, Καθηγητής Θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής, notismarias@gmail.com