Η ανακοίνωση ότι η Ε.Ε. προσφεύγει στα δικαστήρια εναντίον της AstraZeneca δεν έπεσε ως κεραυνός εν αιθρία. Aκόμη και ένας απλός πολίτης θα μπορούσε να φανταστεί τι θα ακολουθούσε στο σίριαλ με τη φαρμακοβιομηχανία για τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις των εμβολίων.
Το ζήτημα όμως είναι πώς φτάσαμε έως εδώ και τι είδους σύμβαση είχε τελικά υπογράψει η Ε.Ε. με τη βρετανοσουηδική εταιρία.
«Η συμφωνία δεν προβλέπει κυρώσεις όταν δεν τηρούνται οι ημερομηνίες παράδοσης. Η εταιρία παρέδωσε 29.700.000 δόσεις έως τις 31 Μαρτίου, έναντι δεσμεύσεων για 120.000.000 δόσεις!
Τις τελευταίες εβδομάδες στις καθυστερήσεις είχαν προστεθεί οι παρατηρούμενες παρενέργειες του εμβολίου οι οποίες, ωστόσο, δεν θεωρήθηκαν αρκετά σοβαρές για να οδηγήσουν στη γενική διακοπή χορήγησής του. Όμως αυτό, σε συνδυασμό με τις καθυστερήσεις στις παραδόσεις, προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερο εκνευρισμό.
Οι νέες αποκαλύψεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας επιβεβαιώνουν τις μεγάλες ευθύνες των Βρυξελλών. Η εταιρία συμβούλων Deloitte είχε προειδοποιήσει τις Βρυξέλλες ότι η σύμβαση του ευρωπαϊκού μπλοκ με τη φαρμακοβιομηχανία AstraZeneca δεν περιελάμβανε σκληρές συνέπειες στην περίπτωση αδυναμίας παραδόσεων των εμβολίων με βάση το χρονοδιάγραμμα.
Η αποκάλυψη (που περιγράφεται λεπτομερώς σε έγγραφα που παρουσίασε το βελγικό περιοδικό «Knack» και ανέλυσε το «Politico») δείχνει ότι τουλάχιστον μια χώρα της Ένωσης ενημερώθηκε ότι η σύμβαση της Ευρώπης ενδέχεται να είχε κενά. Όμως το Βέλγιο αψήφησε αυτές τις προειδοποιήσεις, επειδή η σύμβαση είχε ήδη ολοκληρωθεί σε μεγάλο βαθμό.
«Υποθέτουμε ότι υπάρχουν καλοί λόγοι για να αναμένουμε ότι το προβλεπόμενο πρόγραμμα παράδοσης θα τηρηθεί» επισήμανε η Deloitte στις 17 Αυγούστου 2020, μετά την αξιολόγηση της σύμβασης της Ε.Ε. για τη βελγική κυβέρνηση. «Ωστόσο, η συμφωνία προαγοράς δεν προβλέπει κυρώσεις όταν δεν τηρούνται οι ημερομηνίες παράδοσης και οι ποσότητες».
Η γνωμοδότηση εγείρει επίσης ερωτήματα σχετικά με την… αφέλεια (!) διαπραγματευτών των Βρυξελλών, οι οποίοι υπέγραψαν μια συμφωνία που, σε σύγκριση με αυτή του Ηνωμένου Βασιλείου, δεν εξηγούσε ποιες ήταν οι συγκεκριμένες συνέπειες σε περίπτωση που η φαρμακοβιομηχανία παρέδιδε λιγότερες δόσεις από τις συμφωνηθείσες.
Η σύμβαση έχει ακόμη μια ρήτρα που λέει ότι η Επιτροπή δεν μπορεί να μηνύσει την AstraZeneca εάν δεν παραδώσει εγκαίρως -μια ρήτρα που νομικοί εκτιμούν ότι η Επιτροπή θα επιδιώξει να ακυρωθεί σε βελγικό δικαστήριο.
Η χρήση του
Πολλές χώρες της Ε.Ε. έχουν θέσει ηλικιακά όρια στη χρήση του εμβολίου, ενώ στις ΗΠΑ το τελευταίο δεν έχει λάβει ακόμη έγκριση από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA).
Τους τελευταίους μήνες Αρχές ευρωπαϊκών χωρών έχουν προχωρήσει ακόμη και σε κατασχέσεις ποσοτήτων του εμβολίου που προορίζονταν για εξαγωγή (π.χ. Ιταλία για δόσεις που είχαν προορισμό την Αυστραλία), ενώ η εταιρία επικαλείτο προβλήματα σε παραγωγική μονάδα της στο Βέλγιο για να δικαιολογήσει τις μειωμένες παραδόσεις δόσεων.
Η Κομισιόν κατηγορεί την AstraZeneca ότι δεν είχε ένα «αξιόπιστο» σχέδιο για να εξασφαλίσει την έγκαιρη παράδοση των εμβολίων.
Βάσει του συμβολαίου, η εταιρία έχει δεσμευθεί να καταβάλει «τις καλύτερες εύλογες προσπάθειές της» για να παραδώσει 180.000.000 δόσεις εμβολίου στην Ε.Ε. το δεύτερο φετινό τρίμηνο, από ένα σύνολο 300.000.000 δόσεων για την περίοδο από τον Δεκέμβριο έως τον Ιούνιο.
Όμως η εταιρία ανέφερε σε δήλωσή της στις 12 Μαρτίου πως έχει στόχο να παραδώσει μόνο το ένα τρίτο αυτής της ποσότητας. Μια εβδομάδα αργότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έστειλε νομική επιστολή στην εταιρία, ως το πρώτο βήμα μιας επίσημης διαδικασίας για την επίλυση διενέξεων.
Η φαρμακευτική εταιρία χαρακτήρισε αβάσιμες τις νομικές ενέργειες που άρχισαν εναντίον της και δεσμεύθηκε να υπερασπιστεί τον εαυτό της στο δικαστήριο.
Σε ανακοίνωσή της η φαρμακοβιομηχανία αναφέρει πως «έχει τηρήσει πλήρως τη Συμφωνία Προαγοράς με την Ευρωπαϊκή Ένωση», ενώ, όπως τονίζει η AstraZeneca, «πιστεύουμε πως οποιαδήποτε δικαστική αγωγή είναι χωρίς ουσία και καλωσορίζουμε αυτήν την ευκαιρία να επιλυθεί αυτή η διαμάχη το ταχύτερο δυνατό».
Άμεση απόφαση
Όπως αναφέρουν πάντως κοινοτικές πηγές με γνώση της κατάστασης, η ετυμηγορία του δικαστηρίου (λόγω της διαδικασίας του επείγοντος) αναμένεται εντός τριών έως επτά εβδομάδων.
Στο τέλος όμως, το μόνο που δεν αλλάζει είναι πως η εταιρία παρέδωσε μόλις 29.700.000 δόσεις εμβολίων έως τις 31 Μαρτίου, έναντι αρχικών δεσμεύσεων για 120.000.000 δόσεις, ενώ από τις 180.000.000 δόσεις που είχε δεσμευθεί να παραδώσει στο β΄ τρίμηνο, η εταιρία πλέον προβλέπει ότι θα παραδώσει μόλις 70.000.000.
Πώς οι ΗΠΑ έσωσαν την παρτίδα
Η έλλειψη εμβολίων της AstraZeneca στην Ε.Ε. τους τελευταίους μήνες οφειλόταν στο ότι δεν υπήρχε αρκετός ορός που να παρασκευάζεται στην Ένωση, αποκαλύπτουν έγγραφα που είδαν το «Politico» και το βελγικό περιοδικό «Knack».
Σύμφωνα με αυτά τα έγγραφα, ένας Βέλγος υπεργολάβος που κατασκευάζει τον ορό εκπλήρωσε τη συμβατική του υποχρέωση με την AstraZeneca και ένα εργοστάσιο στην Ολλανδία δεν παρήγαγε αρκετή ποσότητα ορού ώστε να συμπεριληφθεί στην αίτηση της εταιρίας για έγκριση στις ευρωπαϊκές ρυθμιστικές Αρχές.
Ετσι, «επιστρατεύτηκε» ένα εργοστάσιο στην αμερικανική πολιτεία του Μέριλαντ. Ωστόσο, η ζήτηση και πάλι δεν καλύφθηκε, σύμφωνα με το ρεπορτάζ.
Τα ντοκουμέντα που έφερε στη δημοσιότητα το «Politico» έδειξαν τον καθοριστικό ρόλο των ΗΠΑ στην προμήθεια εμβολίων της Ε.Ε., κάτι που δεν ήταν μέχρι σήμερα γνωστό.
«Η πιο σημαντική ποσότητα της φαρμακευτικής ουσίας προήλθε από το αμερικανικό εργοστάσιο που ανήκει στην Catalent, πριν μπει στα φιαλίδια στην Ιταλία» αναφέρουν τα έγγραφα που είδαν το φως της δημοσιότητας και σχετίζονται με τις επιθεωρήσεις του Ιανουαρίου και των πρώτων ημερών του Φεβρουαρίου για τα σκευάσματα της AstraZeneca στο Βέλγιο, την Ιταλία και την Ολλανδία.