Στο https://www.efsyn.gr διαβάσαμε:
marx-.jpg 
05.12.2018, 17:49 | Ετικέτες: Καρλ Μαρξ, φιλοσοφία, οικονομία Συντάκτης: Γιώργος Ν. Οικονόμου *
Με αφορμή το κείμενό μου «Τι έχει απομείνει από τον Καρλ Μαρξ;», οι κ. Δημητράκος, Κοζάτσας και Πασσάς δημοσίευσαν ένα άρθρο στο οποίο προσπάθησαν να απαντήσουν στις απόψεις μου. Θα πρέπει, κατ’ αρχάς, να διευκρινίσω ότι οι τρεις συγγραφείς χρησιμοποιούν εκφράσεις και όρους που δεν χρησιμοποίησα, αλλά από τον τρόπο που αναφέρονται στο άρθρο τους φαίνεται -ακουσίως έστω- σαν να είναι δικά μου.
Γράφουν λ.χ. ότι οι απόψεις μου μπορεί να οδηγήσουν στην εντύπωση «ότι το μαρξικό έργο είναι ένα συμπίλημα χονδροειδών… θέσεων» ή «ακόμα και αν ο Μαρξ διακατεχόταν από μια χυδαία υλιστική αντίληψη…». Τέτοιες εκφράσεις δεν υπάρχουν στο κείμενό μου. Αντιθέτως, υπάρχει σεβασμός στην προσωπικότητα και στο έργο του μεγάλου στοχαστή, αλλά ταυτοχρόνως φιλοσοφική και πολιτική διαφωνία με κάποιες απόψεις του.
Από την άλλη, σε ένα κειμενάκι των 770 λέξεων δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθεί ευρεία επιχειρηματολογία, συνεπώς αυτά που μου αποδίδουν οι τρεις συγγραφείς, ότι δήθεν «αποσιωπώ» κάτι ή ότι δεν λαμβάνω υπ’ όψιν μου το σύνολο του μαρξικού έργου, δεν εκφράζουν ούτε τον χαρακτήρα του άρθρου ούτε τις προθέσεις μου. Τα ίδια θα μπορούσα να πω κι εγώ για το άρθρο τους. Στην ουσία τώρα.
Οι τρεις συγγραφείς δεν απαντούν στην άποψή μου για τη μηχανιστική αντίληψη που εκφράζεται στο χωρίο του Μαρξ το οποίο παρέθεσα. Αντ’ αυτού καταφεύγουν σε άλλα χωρία και σε άλλη συζήτηση που δεν ήταν στις προθέσεις μου να ανακινήσω. Το ότι στο μαρξικό έργο συναντώνται καμιά φορά αμφιλεγόμενες απόψεις δεν είναι παράξενο, συμβαίνει και με άλλους στοχαστές.
Ομως στο συγκεκριμένο χωρίο δεν υπάρχει δισταγμός εκ μέρους του Μαρξ: «Δεν είναι η συνείδηση των ανθρώπων που καθορίζει το Είναι τους», συνεπώς είναι κάτι άλλο πέρα από αυτήν, δηλαδή το κοινωνικό Είναι, που καθορίζεται από τις παραγωγικές οικονομικές σχέσεις. Είναι η γνωστή μαρξική «αντανάκλαση» των παραγωγικών σχέσεων (της βάσης) στη συνείδηση, στην πολιτική, στους νόμους (στο εποικοδόμημα). Αναμφίβολα, η θέση αυτή ήταν μια λανθασμένη θεωρητική θέση και νομίζω ότι εντάσσεται στην επιθυμία του Μαρξ να εξαντικειμενικεύσει τη θεωρία του για να της δώσει επιστημονικό κύρος.
Εδώ εγείρεται ένα σημαντικό ερώτημα: είναι η θεωρία του Μαρξ επιστημονική; Οι τρεις συγγραφείς παρακάμπτουν το ερώτημα αυτό και είναι πεπεισμένοι ότι ο Μαρξ δίνει «επιστημονικές εξηγήσεις». Ομως αυτό που έκανε ο Μαρξ δεν είναι μόνο επιστήμη (οικονομία), αλλά φιλοσοφία και πολιτική θεωρία.
Οι απόψεις του για την οικονομία συνάγονται ασφαλώς από πολύχρονες εμπειρικές έρευνες, στατιστικές, μελέτες, και κάποιες είναι σωστές. Επηρέασαν φυσικά τη φιλοσοφική και πολιτική του θεωρία. Ομως έχει ειπωθεί πως ακόμα και το «Κεφάλαιο» είναι φιλοσοφικό έργο, ενώ ο Μαρξ πίστευε πως ήταν επιστημονικό. Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα στο πρώτο μέρος, το οποίο, όπως επισημαίνουν ο Κolakowski, ο Καστοριάδης και η Agnes Heller, έχει φιλοσοφική χροιά. Η Heller τονίζει επίσης πως «όταν η φιλοσοφία του παρουσιάζεται σαν κάτι που έχει επιστημονικά αποδειχθεί, μετατρέπεται σε ιδεολογία, με την έννοια που ο ίδιος ο Μαρξ έδινε στον όρο αυτόν: σε ψευδή συνείδηση».
Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η πίστη του Μαρξ πως ο «σοσιαλισμός» (και μάλιστα ο «επιστημονικός») ήταν ένα ορισμένο και προκαθορισμένο στάδιο της ιστορίας, σύμφωνα με τους «νόμους της ιστορίας» που ο Μαρξ νόμιζε ότι είχε ανακαλύψει, δηλαδή αποτέλεσμα και προϊόν μιας ιστορικής τελεολογίας.
Ομως μια αυτόνομη κοινωνία δεν υπακούει σε καμία αναγκαιότητα, φυσική, ιστορική ή κοινωνική, ούτε σε τελεολογίες και ιδεολογίες. Είναι μόνο πιθανή. Εάν και όταν αυτή έλθει, θα είναι ένα πολιτικό και κοινωνικό πρόταγμα που θα οφείλεται στην επιθυμία και στον αγώνα των ανθρώπων. Είναι πάντως θετικό που οι τρεις συγγραφείς δεν αποδέχονται, έστω με επιφυλάξεις, την αυταπάτη του Μαρξ περί ιστορικών νόμων.
Εν τούτοις, είναι ευνοϊκοί στο να εξηγηθεί η ιστορική εξέλιξη με «ακραιφνώς φυσιοκρατικούς όρους». Ομως η ιστορία και η κοινωνία ανήκουν σε άλλο οντολογικό status απ’ ό,τι η φύση. Για τη φύση δίνονται επιστημονικές εξηγήσεις στο μέτρο του δυνατού και με τις επιφυλάξεις πάντα που διατυπώθηκαν από την επιστημολογία και τη φιλοσοφία της επιστήμης (Πόπερ, Λάκατος, Κουν). Αντιθέτως, για την ιστορία και την κοινωνία δεν υπάρχουν επιστημονικές ή φυσιοκρατικές εξηγήσεις, αλλά κατανόηση και διαύγαση. Το λάθος τόσο του Μαρξ και των μαρξιστών όσο και των φιλελεύθερων συγγραφέων ήταν η πίστη τους στις «επιστημονικές» εξηγήσεις.
Επίσης είναι προβληματική η προσπάθεια των τριών(Πηγή)