Μπορεί 1.062 σελίδες μιας νεανικής πολιτικής αυτοβιογραφίας να διαβάζονται πανεύκολα; Μπορεί, όταν πρόκειται για την αυτοσαρκαστική, σπαρταριστή γραφή του Απόστολου Δοξιάδη, που μόλις κυκλοφόρησε.
Απόστολος Δοξιάδης
Το βιβλίο έχει τίτλο και υπότιτλο, τον καθένα αποτελούμενο από δύο λέξεις. Πώς αιτιολογούνται;
Το νόημα του τίτλου θα αφήσω να το βρει μόνος του ο αναγνώστης: το να αιτιολογήσω έναν τέτοιου τύπου τίτλο, αμφίσημο, μου φαίνεται να προδίδει το βιβλίο, να το ανάγει σε μια φόρμουλα, μια απλούστευση. Δεν θέλω να το κάνω, τουλάχιστον όχι τώρα, τόσο κοντά στη συγγραφή του.
Μπορώ όμως να μιλήσω για τον υπότιτλο, το «προσωπική μυθιστορία». Το βιβλίο είναι προσωπικό, δηλαδή μιλάει κυρίως για μένα αλλά και από τη δική μου πάντα ματιά, έστω και αν αφηγείται γεγονότα που εντάσσονται σε ένα ευρύτερο ιστορικό πλαίσιο. Αυτό όμως δεν κάνει την αφήγησή μου ιστορική. Μια ζωή για να την αφηγηθείς, χωρίς να μείνεις σε ξερά γεγονότα, σε ένα σκέτο χρονολόγιο, πρέπει να της δώσεις πνεύμα. Και αυτή η προσπάθεια σε οδηγεί από μόνη της στα εργαλεία του παραμυθά. Χρειάζεσαι αφηγηματική ζωντάνια, που την πετυχαίνεις με την επιλογή του τι λες και τι όχι, το πώς και σε ποια σημεία δίνεις έμφαση, το πώς περιγράφεις τη δράση και τις ιδέες, καθώς και τις σχέσεις των ηρώων σου – του εαυτού σου και των άλλων. Αυτά τα εργαλεία τα χρησιμοποίησα ελεύθερα στο βιβλίο. Εγκατέλειψα τον σκοπό του παραμυθά, ή αν θες του μυθιστοριογράφου, μόνο σε ένα σημείο: δεν εφηύρα γεγονότα. Δεν λέω ποτέ συνειδητά ψέματα – για τα ασυνείδητα δεν παίρνω όρκο. Παραγεμίζοντας όμως λεπτομέρειες της μνήμης, μοιραία συνθέτω, κάπως σαν τους μάρτυρες της σκηνής ενός εγκλήματος, που μετά συνεργάζονται με έναν ζωγράφο της αστυνομίας, για να πλαστεί η ομοιότητα του προσώπου του δράστη. Μοιραία, ένα τέτοιο πορτραίτο, όπως και το βιβλίο μου, είναι μια προσέγγιση στην αλήθεια, συνειδητά υποκειμενική. Θα έλεγα ότι το κατεξοχήν στοιχείο της αφηγηματικής μου ελευθερίας, άρα, αν θες, και της «μυθιστορίας», είναι ότι στο βιβλίο στήνω διαλόγους κανονικούς, σαν να τους θυμάμαι επί λέξει. Αν και διαθέτω πολύ γερή μνήμη, όπως όλοι οι άνθρωποι έτσι κι εγώ έχω μέσα στο κεφάλι μου εγκέφαλο, όχι μαγνητόφωνο. Άρα επινοώ αναγκαστικά στους διαλόγους, στο κύριο μέρος της αφήγησης, την ένταξη και τη δράση μου στη χούντα. Καθοδηγούμαι πάντα από κάτι που λέει ότι κάνει και ο Θουκυδίδης στην «Ξυγγραφή» του: προσπαθεί να καταγράψει τους διαλόγους και τις ομιλίες των πρωταγωνιστών του με λόγια που δεν απέχουν από το πνεύμα αυτών που όντως ειπώθηκαν, χωρίς όμως σχεδόν ποτέ να είναι κυριολεκτικά.
Ποια περίοδο της ζωής σου καλύπτει το βιβλίο;
Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου μέχρι λίγους μήνες αφότου κλείνω τα είκοσι ένα μου χρόνια, το καλοκαίρι του 1974.
Σχετικα
Leonardo Da Vinci: Η βιογραφία της μεγαλύτερης ιδιοφυΐας όλων των εποχώνLeonardo Da Vinci: Η βιογραφία της μεγαλύτερης ιδιοφυΐας όλων των εποχών
Η μεγάλη αντιπολεμική συγκέντρωση του Οκτωβρίου του 1969, στη Ουάσινγκτον
Αφήνεις δηλωμένα και εκ προοιμίου απέξω μια σειρά τομείς της τότε ζωής σου. Γιατί;
Δεν ξεκίνησα λέγοντας το τι θα αφήσω απ’ έξω, όσο το τι θα πω. Η έμφασή μου –αυτό είναι και ένα από τα πολλά νοήματα του τίτλου για τα οποία με ρώτησες— είναι στην πολιτική. Θέλω στον «Ερασιτέχνη επαναστάτη» κυρίως να αφηγηθώ τα σχετικά με την εξέλιξή μου ως πολιτικού όντος, μέχρι την αρχή της νεότητάς μου. Έτσι, από την αρχή, έστω και αν μιλώ για ένα παιδάκι, η έμφασή μου είναι στο πώς μπήκε η πολιτική στη ζωή μου, τον πρώτο καιρό ως ιστοριούλες, μετά ως απορίες, και αργότερα ως γνώση και εν τέλει ως πράξη. Για τον λόγο αυτό, για άλλες όψεις της ζωής μου, πολύ πιο κεντρικές για μένα σε κάποιες περιόδους τις οποίες αφηγούμαι, μιλώ πολύ λιγότερο από το ό,τι θα έκανα σε μια διήγηση που θα είχε τον σκοπό της ολοκληρωμένης αυτοβιογραφίας. Δεν είναι ότι τις παραμελώ: απλώς, δεν είναι αυτές ο κύριος σκοπός μου στο βιβλίο. Έτσι, για παράδειγμα, μιλώ πολύ λιγότερο για τα πνευματικά μου ενδιαφέροντα μεγαλώνοντας, όπως και για τις υπαρξιακές αγωνίες μου ή τις σχέσεις με φίλους ή μέντορες….