Η απουσία εναλλακτικής διακυβέρνησης σε μια χώρα δεν είναι μόνο ανησυχητική, αλλά και επικίνδυνη για την πολιτική σταθερότητα και την κοινωνική πρόοδο. Για πολλά χρόνια, το πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας είχε ως κύρια εναλλακτική επιλογή απέναντι στη Νέα Δημοκρατία το ΠΑΣΟΚ.
Η στρατηγική του Ανδρέα Παπανδρέου, με σειρά πολιτικών κινήσεων, κατάφερε να ενοποιήσει την παλιά Ένωση Κέντρου και την ΕΔΗΚ, ενώ παράλληλα απορρόφησε στελέχη με αριστερές καταβολές. Χρησιμοποιώντας σκληρή, εθνικιστική ρητορική και υιοθετώντας σημαντικά αιτήματα της αριστεράς, το ΠΑΣΟΚ κατάφερε να κερδίσει την εξουσία και να διατηρήσει την κυριαρχία του στην πολιτική σκηνή για πολλές δεκαετίες. Ωστόσο, παρά την ισχυρή πολιτική του θέση, το ΠΑΣΟΚ υπήρξε υπεύθυνο για τη διάδοση της διαφθοράς, τη διογκωμένη κοινωνικοποίηση του δημόσιου τομέα και την επιβάρυνση της χώρας με υπερβολικό δανεισμό. Παρά τις αδυναμίες αυτές, ανέδειξε πολιτικούς ηγέτες με ιδεολογικό αποτύπωμα και υψηλό ήθος, όπως ο Σάκης Πεπονής, ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης και ο Αντώνης Τρίτσης, οι οποίοι θα μπορούσαν να θεωρηθούν υπερκομματικοί ήρωες της πολιτικής σκηνής της χώρας.
Αντίθετα, η ηγεσία του Κώστα Σημίτη, αν και συνέχισε την πορεία του ΠΑΣΟΚ, φάνηκε να απομακρύνεται από τα πατριωτικά χαρακτηριστικά του κόμματος, οδηγώντας το σε μια πορεία εκφυλισμού και παρακμής. Η πολιτική του Σημίτη κατέστησε το ΠΑΣΟΚ ένα κόμμα που έχασε την ιδεολογική του ταυτότητα, και σταδιακά οδηγήθηκε στην παρακμή.
Η αποδοχή του Γιώργου Παπανδρέου στην ηγεσία του κόμματος ήρθε ως αποτέλεσμα της απογοήτευσης και του πολιτικού κενού. Ο Παπανδρέου, εκτός από την περίφημη υπόσχεση του «λεφτά υπάρχουν», ανέλαβε την εξουσία με την πολιτική ανευθυνότητα που τον χαρακτήριζε. Αντί να διαχειριστεί την κρίση, καθυστέρησε και απέφυγε να αναλάβει την ευθύνη για τις σοβαρές αποφάσεις που απαιτούνταν. Η κληρονομιά του Παπανδρέου ως ηγέτη του ΠΑΣΟΚ είναι συνυφασμένη με την αδυναμία του να διαχειριστεί την κρίση, την αποδοχή του ΔΝΤ και την αποσάθρωση του κόμματος.
Η θητεία του Ευάγγελου Βενιζέλου στο ΠΑΣΟΚ υπήρξε επίσης καταστροφική, με πολιτικές που άφησαν τη χώρα σε ακόμη χειρότερη κατάσταση και την κυβέρνηση αδύναμη να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις της εποχής. Η επίλυση του δημοσιονομικού προβλήματος και η υποστήριξη του ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να ήταν τελικά το αποτέλεσμα αυτών των λαθών, με τον Βενιζέλο να μένει στην ιστορία ως μια πολιτική αποτυχία.
Ο Νίκος Ανδρουλάκης, ο σημερινός ηγέτης του ΠΑΣΟΚ, φάνηκε να αναλαμβάνει την ηγεσία με προσδοκίες, αλλά η πολιτική του πορεία δεν έχει αποδώσει την αναμενόμενη ανανέωση και ανασυγκρότηση του κόμματος. Εξακολουθεί να θεωρείται αδύναμος πολιτικός παράγοντας, με περιορισμένο έργο και ανικανότητα να εκφράσει τη χώρα και την κοινωνία με το αναγκαίο πάθος και δυναμική. Οι πολιτικές του επιδόσεις θυμίζουν περισσότερο μια ατέρμονη διαδικασία αναμονής, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Η κατάσταση του ΠΑΣΟΚ σήμερα, υπό την ηγεσία του Ανδρουλάκη, είναι μια απεικόνιση της πολιτικής παρακμής, με το κόμμα να απομακρύνεται από την κεντρική πολιτική σκηνή και να χάνει τη δυνατότητα να εκφράσει τα συμφέροντα και τις ανησυχίες του ελληνικού λαού. Αν δεν υπάρξει ανανέωση και πολιτική αυτογνωσία, η πορεία προς την πολιτική αχρηστία φαίνεται αναπόφευκτη.