Συντάκτης: Γιάννης Κωνσταντινίδης*
Η αναλογία 61%-39% στην ερώτηση της προηγούμενης ψήφου στο δημοψήφισμα του 2015 ήταν το πιο σταθερό εύρημα των ερευνών κοινής γνώμης της τελευταίας τριετίας. Ειρωνικό, αν σκεφτεί κανείς την ατυχή πρόβλεψη του αποτελέσματος του δημοψηφίσματος από πολλές εταιρείες ερευνών. Δικαιολογημένο, αν σκεφτεί κανείς την πόλωση των επιλογών της 5ης Ιουλίου και το βάρος των συνθηκών υπό τις οποίες προσήλθαμε στις κάλπες εκείνη την ημέρα.
«Η ψήφος που ποτέ δεν ξεχνάμε» λέει η διεθνής εμπειρία για την ψήφο στα δημοψηφίσματα. Και όμως κατά το τελευταίο εξάμηνο η αναλογία αυτή -η καθησυχαστική ένδειξη της αξιοπιστίας του δείγματος- δείχνει να χάνεται: το «ναι» αυξάνεται στο 44%-45% και το «όχι» υποχωρεί στο 55%-56%. Χάλασαν τα δείγματα; Γύρισαν αίφνης την πλάτη στις έρευνες οι ψηφοφόροι του «όχι» και κλείνουν το τηλέφωνο; Ή μήπως κάποιοι κάνουν ότι ξέχασαν την ψήφο τους;
Η τρίτη μοιάζει να είναι η πειστικότερη ερμηνεία. Πρόσφατη έρευνα της Prorata δείχνει ότι το 24% εκείνων που επέλεξαν «όχι» στο δημοψήφισμα δηλώνουν ότι το Μνημόνιο «ήταν ένα αναγκαίο κακό που μας έσωσε από τα χειρότερα», ενώ μόνο το 65% αυτών δηλώνουν ότι το Μνημόνιο «μας κατέστρεψε και θα ήμασταν πολύ καλύτερα χωρίς αυτό». Η αποδοχή της πρώτης άποψης μαρτυρά δεύτερες σκέψεις εκείνων που στήριξαν το «όχι» για την επιλογή τους. Ισως σήμερα να ψήφιζαν διαφορετικά.
Η κατανομή των απαντήσεων στο ερώτημα της ίδιας έρευνας άλλωστε δίνει μια ελαφρά υπεροχή της άποψης ότι το Μνημόνιο «ήταν ένα αναγκαίο κακό» (49%) έναντι της άποψης ότι το Μνημόνιο «μας κατέστρεψε» (40%). Ισως σήμερα κάποιοι από αυτούς τους 24 στους 100 ψηφοφόρους του «όχι», δηλαδή περίπου 15% του συνολικού εκλογικού σώματος, να θέλουν να μη θυμούνται την ψήφο της 5ης Ιουλίου. Και να δηλώνουν συστηματικώς, όταν ερωτώνται σε έρευνες, ότι βρίσκονταν στην πλευρά του «ναι» από την αρχή.
Μια ψευδής απάντηση σε μια έρευνα κοινής γνώμης γεννά πάντα προβληματισμό για την αξιοπιστία του συνόλου των απαντήσεων του δείγματος. Μήπως οι εκλογείς αυτοί, ή και κάποιοι άλλοι, κρύβουν και την ψήφο τους στις βουλευτικές εκλογές του 2015; Μήπως λένε ψέματα και για την πρόθεση ψήφου τους στις επόμενες βουλευτικές;
Οι έρευνες της ίδιας περιόδου δεν καταγράφουν αποκλίσεις μεταξύ καταγραφόμενης στη συνέντευξη ψήφου στις βουλευτικές του 2015 και πραγματικών αποτελεσμάτων, όπως για παράδειγμα χαμηλά ποσοστά προηγούμενης ψήφου για τον ΣΥΡΙΖΑ ως συνέπεια δεύτερων σκέψεων για εκείνη την επιλογή τους. Κατ’ επέκταση τα ευρήματα των σημερινών δημοσκοπήσεων πρόθεσης ψήφου δεν πρέπει να αμφισβητούνται ως αποτέλεσμα αποκλίσεων στην κατανομή ψήφου για το δημοψήφισμα.
Ομως ο εντοπισμός αυτής της συστηματικής πρακτικής μέρους του εκλογικού σώματος φέρνει στην επιφάνεια και ένα μοτίβο συμπεριφοράς των ψηφοφόρων αυτών: ένας στους οχτώ από αυτούς που είχαν επιλέξει το «όχι» και κρίνουν σήμερα ότι το Μνημόνιο «ήταν ένα αναγκαίο κακό που μας έσωσε από τα χειρότερα» θα στηρίξουν τη Ν.Δ. Να λοιπόν ποιοι και πόσοι είναι εκείνοι οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ που βρίσκονται ήδη με το ένα πόδι στους κόλπους της Ν.Δ.
* Αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Μακεδονίας και επιστημονικός διευθυντής Prorata
…
Πηγή: https://www.efsyn.gr