Συντάκτης: Παναγιώτης Γεωργουδής
Ο Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρης έκανε το όραμα πράξη στην Ορθοδοξία και στην Ανατολική Εκκλησία εν γένει, όταν δεν υπήρχαν εθνικά κράτη στα Βαλκάνια, τοποθετώντας ως διευθυντή στην Πατριαρχική Σχολή, γύρω στα 1624, τον φιλόσοφο Θεόφιλο Κορυδαλέα (1570 – 1646). Ριζοσπάστης αριστοτελικός φιλόσοφος ο Κορυδαλέας, πραγματοποίησε τομή στα μαθήματα της Πατριαρχικής Σχολής, διαχωρίζοντας τη Φιλοσοφία, επομένως και την Επιστήμη από τη Θεολογία και το αλάθητο που αυτή εμπεριέχει.
Αυτό είχε ως συνέπεια, αρκετά χρόνια πριν από την ύπαρξη του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, να αναπτυχθεί η κριτική σκέψη στον βαλκανικό χώρο, φυσικά, και στο εσωτερικό της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης δημιούργησε σημαντικά πνευματικά και πολιτικά στελέχη με την ευρύτερη έννοια του όρου, που μπορούσαν να ασκήσουν ηγεμονία στο καταπιεστικό περιβάλλον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και να εμπνεύσουν την αξία της ελευθερίας, που αποτελεί θεμέλιο της κοινωνίας των πολιτών. Μάλιστα, η καλλιέργεια αυτή επεκτάθηκε και στη Ρωσία με τους αδελφούς Λειχούδη ή Λυκούδη, στην πόλη Νόβγκοραντ.
Σε μία κρίσιμη περίοδο για τον Ελληνισμό, την Ορθοδοξία, αλλά και τον αυτοκαθορισμό των άλλων λαών στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ένας θρησκευτικός ηγέτης με παιδεία βάθους, ο Κύριλλος Λούκαρης, οραματίστηκε και απογείωσε την ελευθερία των λαών. Αποτέλεσμα, η λαϊκή θρησκευτικότητα να ενισχυθεί με την κριτική σκέψη, για να δεχθεί την οικουμενικότητα των ριζοσπαστικών ιδεών της φιλοσοφίας, που ταυτόχρονα εμβάθυνε στην οικουμενικότητα των αξιών του Ευαγγελίου, με πορεία προς την ελευθερία. Αυτό πραγματοποιήθηκε με τεράστιες εσωτερικές συγκρούσεις με το αντιδραστικό σχολαστικό ρεύμα σκέψης.
Οι μεγάλες τομές, για να γίνουν στις μεταβατικές εποχές ή στις σκοτεινές περιόδους από οράματα καθολικού πολιτικού και κοινωνικού ανθρωπισμού, χρειάζονται, τόλμη, στρατηγική και βαθιά συνείδηση χρέους. Ο γόνιμος διάλογος που έχει αρχίσει να γίνεται επιτέλους σήμερα μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας, πρέπει να βυθιστεί στην αυτογνωσία μιας βαθύτερης συνείδησης και ιστορικής γνώσης, με ορίζοντα την υπέρβαση της εποχής μας. Η τέταρτη βιομηχανική επανάσταση που συντελείται, σκοτώνει την κριτική σκέψη, αλλά συγχρόνως, με εργαλείο το μεταμοντέρνο, πλευρές της Τεχνολογίας τις νοηματοδοτεί η Ακροδεξιά, η οποία παραχαράσσει και τη μεταφυσική προς την κατεύθυνση ενός υπερανθρώπου – τεχνανθρώπου με τη δύναμη και τη βία ως αυτοσκοπούς. Εδώ ο διάλογος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και της Εκκλησίας έχει πεδίο δόξης λαμπρό.
Ο κ. Ιερώνυμος να οδεύσει στα χνάρια του Λούκαρη και ο κ. Τσίπρας του Θεόφιλου Κορυδαλέα, με όχημα τον συλλογικό διανοούμενο κριτικής σκέψης.