Είναι ορατό δια γυμνού οφθαλμού πως η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει εισέλθει σε μία αργή μεν, αλλά σταθερή πτωτική πορεία, αποτέλεσμα της πολιτικής φθοράς που έχει υποστεί στους 21 μήνες που βρίσκεται στην εξουσία. Εξίσου ορατό δια γυμνού οφθαλμού είναι ότι η αξιωματική αντιπολίτευση δεν εισπράττει –τουλάχιστον ακόμα– την κυβερνητική φθορά.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει βρει αντιπολιτευτικό βηματισμό που να τον οδηγεί προοπτικά στην εξουσία. Αυτό με τη σειρά του εξ αντιδιαστολής καθυστερεί και συγκρατεί την πτωτική τάση της ΝΔ. Εξ ου και το μεγάλο “γαλάζιο” προβάδισμα που συνεχίζουν να καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις. Στην Κουμουνδούρου –κι όχι μόνο– έχουν την τάση να αποδίδουν αυτή την εκλογική υστέρησή τους στον συσχετισμό δυνάμεων που υπάρχει στο μιντιακό σύστημα.
Είναι προφανές ότι τα κατεστημένα Μίντια, στη συντριπτική πλειονότητά τους, είναι περισσότερο ή λιγότερο στρατευμένα στο πλευρό της κυβέρνησης Μητσοτάκη, αντιμετωπίζοντας αντιστοίχως αρνητικά την αξιωματική αντιπολίτευση. Πρόκειται για ένα φαινόμενο χωρίς προηγούμενο στην ιστορία της μεταπολιτευτικής περιόδου. Όλες τις προηγούμενες δεκαετίες υπήρχε μία έστω και ετεροβαρής ισορροπία στο επίπεδο των Μίντια.
Στην πραγματικότητα, αυτό που συμβαίνει σήμερα σημαίνει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει ακόμα γίνει αποδεκτός –τουλάχιστον πλήρως– από τις άρχουσες ελίτ ως ο άλλος πυλώνας του πολιτικού συστήματος. Και τούτο, παρότι όλα δείχνουν ότι οι κεντροαριστεροί εκλογικοί πρόσφυγες που είχαν καταφύγει στο κόμμα του Τσίπρα, δεν επιστρέφουν, γεγονός που καθιστά αμελητέες τις πιθανότητες το ΚΙΝΑΛ να αναδειχθεί προσεχώς στον ρόλο που είχε το ΠΑΣΟΚ, έστω και συγκριτικά αποδυναμωμένο.
Υπενθυμίζω ότι το ΠΑΣΟΚ κατέρρευσε πολιτικά-εκλογικά, επειδή είναι το πρώτο κόμμα που ταυτίσθηκε με το Μνημόνιο. Συσσωρεύοντας οικονομικά και κοινωνικά ερείπια, οι μνημονιακές πολιτικές προκάλεσαν και μία πρωτοφανή κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης. Η Κεντροαριστερά δεν έπαψε να είναι ο ένας από τους δύο μεγάλους ιδεολογικούς-πολιτικούς χώρους. Το άλλοτε κραταιό ΠΑΣΟΚ, όμως, “κάηκε” ως πολιτικός εκφραστής της. Εξ ου και μεταμορφώθηκε σε ΚΙΝΑΛ.
Κυβέρνηση Μητσοτάκη και ΣΥΡΙΖΑ
Από το 2012, οι μικρομεσαίοι κεντροαριστεροί ψηφοφόροι κατά κανόνα κατέφυγαν στον ΣΥΡΙΖΑ ως εκλογικοί πρόσφυγες. Αντιθέτως, τα κεντροαριστερής προέλευσης εύπορα μεσοστρώματα κατά κανόνα υπερέβησαν την παραδοσιακή κομματική τους προτίμηση και στράφηκαν προς τη ΝΔ με πραγματικό –και προσχηματικό– επιχείρημα την αναχαίτιση του ΣΥΡΙΖΑ.
Στο ΠΑΣΟΚ παρέμειναν δύο κατηγορίες ψηφοφόρων. Πρώτον, οι μεγάλης ηλικίας, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από μεγάλη αδράνεια στην εκλογική συμπεριφορά τους. Δεύτερον, ο κορμός του μεγάλου “πράσινου” κομματικού δικτύου που συνεχίζει να διατηρεί σημαντικά ερείσματα στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στα συνδικάτα και σε άλλους κοινωνικούς θεσμούς. Είναι αυτές οι δύο κατηγορίες που διατηρούν το ΚΙΝΑΛ έστω και στα τωρινά μονοψήφια ποσοστά.
Τα αποτελέσματα των εκλογών του 2012 επισφράγισαν την ανατροπή των ισορροπιών του μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος. Με την αντικατάσταση του παραδοσιακού δικομματισμού από το δίπολο ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ υποβαθμίσθηκε από αυτοδύναμος πόλος σε μικρομεσαίο κόμμα. Τα πληττόμενα από το Μνημόνιο –κεντροαριστερού προσανατολισμού– μικρομεσαία στρώματα στράφηκαν προς τον ΣΥΡΙΖΑ με την προσδοκία ότι θα τα προστάτευε από το Μνημόνιο.
Τον Σεπτέμβριο του 2015, κατά κανόνα τον ξαναψήφισαν πιστώνοντάς τον ότι προσπάθησε και ελπίζοντας ότι τουλάχιστον θα εφαρμόσει ηπιότερες μνημονιακές πολιτικές. Η ηχηρή διάψευσή τους έχει εν μέρει ρευστοποιήσει την εκλογική σχέση αυτής της κατηγορίας των ψηφοφόρων με τον ΣΥΡΙΖΑ. Επειδή, όμως, δεν βρίσκουν αξιόπιστη εναλλακτική λύση μία κατηγορία παραμένει εκλογικά στον ΣΥΡΙΖΑ, έστω και σε κατάσταση πολιτικού μετεωρισμού, ενώ μία άλλη κατηγορία τον έχει εγκαταλείψει και εκλογικά, προτιμώντας τον καναπέ από την κάλπη.