Το «πρόγραμμα Σταθάκη», ή για την ακρίβεια το κείμενο των 120 σελίδων με τις Προγραμματικές Θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, έχει αναρτηθεί από το απόγευμα της Παρασκευής στην δημόσια διαβούλευση, έχει καταφέρει να ισορροπήσει – σε ένα πρώτο επίπεδο τουλάχιστον – τις θέσεις όλων των τάσεων και ομάδων του κόμματος, και φιλοδοξεί να πετύχει δύο στόχους:
Να γίνει ο δίαυλος μέσα από τον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ θα συνομιλήσει ξανά με ευρύτερες κοινωνικές ομάδες, και ταυτόχρονα να γίνει και το όχημα της «παραγωγικής αντιπολίτευσης» όπως λέει χαρακτηριστικά μέλος της ομάδας που το συνέταξε. Πιο απλά, μέσα από την συζήτηση επί των προγραμματικών θέσεων, στην Κουμουνδούρου προσδοκούν τόσο ότι θα βρουν νέες αναφορές και σημεία επαφής με την κοινωνία, όσο και ότι θα δώσουν στίγμα επερχόμενης, νέας διακυβέρνησης.
Και οι δύο στόχοι είναι φιλόδοξοι και, πλην των άλλων, πρέπει να ξεπεράσουν το πρακτικό εμπόδιο που θέτει η πανδημία, σε ό,τι αφορά την φυσική επικοινωνία και διαβούλευση. Παρά ταύτα, ο Αλέξης Τσίπρας έχει προσπαθήσει, με όλα τα τελευταία του μηνύματα στα κομματικά όργανα, να δηλώσει πως θα επιδιώξει την μεγαλύτερη δυνατή κοινωνική ζύμωση επί του προγράμματος, το οποίο θα αποκτήσει την τελική του και οριστική μορφή στην προγραμματική συνδιάσκεψη του Απριλίου.
Για τους πολιτικούς παρατηρητές και τους επικοινωνιολόγους που μελετούν τις τάσεις της κοινής γνώμης, η κατάθεση του προγράμματος είναι και καθυστερημένη- έχουν περάσει πλέον 20 μήνες από την εκλογική ήττα- και δεν αποτελεί το κλειδί για την ανάκαμψη του ΣΥΡΙΖΑ. Ο πρόεδρος του κόμματος δεν έχει δημιουργήσει ένα νέο επιτελείο που να χαράζει σε καθημερινή βάση την αντιπολιτευτική τακτική και τα μέλη του οποίου θα προδιαγράψουν στην κοινή γνώμη μια μελλοντική, νέα ομάδα που θα αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας.
Για τους πολιτικούς επιστημονες είναι φανερό ότι τα λάθη και τα αυτογκόλ Μητσοτάκη- κυβέρνησης, με αποκορύφωμα το ταξίδι στην Ικαρία, για τα οποία μιλούν πλέον οι συμπολιτευόμενες εφημερίδες και στις σημερινές κυριακάτικες εκδόσεις τους, δεν λύνουν αυτομάτως τα προβλήματα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ούτε αποκαθιστούν την οργανωτική της σχέση με το εκλογικό της ακροατήριο και τα κοινωνικά στρώματα τα οποία φιλοδοξεί να εκφράσει. Και μπορεί το νέο, προτεινόμενο πρόγραμμα να είναι καλύτερο από το τίποτα, αλλά προορίζεται κυρίως για εσωκομματική συζήτηση και κατανάλωση.
Τα στοιχεία του προγράμματος
Το θετικό στοιχείο για την Κουμουνδούρου είναι πως όλες οι τάσεις και ομάδες έχουν αποδεχθεί το κείμενο των 120 σελίδων ως ικανοποιητική βάση συζήτησης και διαβούλευσης. Το προβληματικό στοιχείο είναι πως στις εσωτερικές συσκέψεις και τις διαδικτυακές συζητήσεις που γίνονται εντοπίζονται ξανά κενά σε ό,τι αφορά την ενσωμάτωση της αυτοκριτικής για την κυβερνητική θητεία του ΣΥΡΙΖΑ, διαπιστώνεται ασαφής ισορροπία ως προς το κεντρικό ιδεολογικό και πολιτικό στίγμα – περισσότερο ή λιγότερο ριζοσπαστικό, αριστερό ή πιο κεντροαριστερό -, και καταγράφεται «στρογγύλεμα» σε ζητήματα όπου υπάρχουν σοβαρές εσωτερικές αποκλίσεις όπως η εξωτερική πολιτική και η άμυνα.
Με αυτούς τους ανοιχτούς προβληματισμούς αναμένεται να προχωρήσει η συζήτηση το επόμενο δίμηνο, με αιχμή κυρίως τα ζητήματα της οικονομίας, των κοινωνικών ανισοτήτων και της δημοκρατίας.
Το κείμενο των 120 σελίδων περιλαμβάνει τις εξής πέντε ενότητες:
- Κοινωνική Συμφωνία για την Πράσινη Μετάβαση
- Η καταπολέμηση των ανισοτήτων – Για ένα καθολικό κοινωνικό κράτος, για την επαναθεμελίωση της παιδείας και του πολιτισμού ως δημόσιων αγαθών
- Δημοκρατία – Δικαιώματα
- Για μία ισχυρή, δημοκρατική, κοινωνική και οικολογική Ευρώπη
- Εξωτερική Πολιτική και Άμυνα
Όπως είναι αναμενόμενο, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις κοινωνικές ανισότητες και στο κείμενο τονίζεται: «Η απάντησή μας στο ζήτημα των ανισοτήτων και της ανασφάλειας επικεντρώνεται σε τρία επίπεδα: α) στην ενίσχυση του κοινωνικού κράτους ιδίως στους τομείς της υγείας, της παιδείας και της κάλυψης των αναγκών των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, β) Στην παρέμβασή μας στις εργασιακές σχέσεις. Ο προσδιορισμός των μισθών, οι συλλογικές συμβάσεις και οι συνθήκες στην αγορά εργασίας είναι καθοριστικές για την κατανομή του εισοδήματος ανάμεσα σε κέρδη και μισθούς και γ) στο φορολογικό σύστημα που μέσω της αναδιανομής του εισοδήματος παίζει θεμελιακό ρόλο στην χρηματοδότηση του κοινωνικού κράτους και των υπόλοιπων κοινωνικών αναγκών».
Στην οικονομία, το βάρος πέφτει στην μείωση των φορολογικών συντελεστών και επιβαρύνσεων στα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, την αντιμετώπιση της νομότυπης φοροδιαφυγής, και στην αναθεώρηση μνημονιακών φόρων.
Σε ό,τι αφορά το αναπτυξιακό και παραγωγικό μοντέλο, ξεχωρίζει η παρέμβαση στην λειτουργία του χρηματοπιστωτικού τομέα μέσω των μετοχών που διαθέτει το δημόσιο από τις συνεχείς ανακεφαλαιοποιήσεις των ιδρυμάτων τα προηγούμενα έτη. Όπως αναφέρεται, το δημόσιο, ως μέτοχος, στη μεταμνημονιακή εποχή, πρέπει να ασκήσει τα δικαιώματα του στη διοίκηση των τραπεζικών ιδρυμάτων, ενώ προβλέπεται και ανάπτυξη παράλληλου συστήματος χρηματοπιστωτικών θεσμών (επενδυτικών και συνεταιριστικών τραπεζών, ταμιευτηρίων, και επενδυτικών ταμείων ειδικού σκοπού).
Στα εργασιακά προβλέπονται νομοθετικές ρυθμίσεις για την προστασία των εργαζομένων σε ευέλικτες μορφές απασχόλησης, την θέσπιση πλαισίου για την κατάργηση της εικονικής εργολαβίας, και την μετατροπή των συμβάσεων όσων εργάζονται με δελτία παροχής υπηρεσιών ή διαρκώς ανανεούμενες συμβάσεις ορισμένου χρόνου.
Κεντρική θέση στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ έχει το λεγόμενο «νέο ΕΣΥ». Εκεί τίθενται ως προτεραιότητες η ενίσχυση της πρωτοβάθμιας υγείας και της διαφάνειας στο πεδίο του φαρμάκου. Προβλέπεται ακόμη μισθολογική αναβάθμιση των γιατρών του ΕΣΥ και η αλλαγή του τρόπου ανάδειξης διοικήσεων στα νοσοκομεία.