Ο Έβρος ποταμός και η οροθέτηση των συνόρων Ελλάδος – Τουρκίας στη Θράκη
Γράφει ο Αντιστράτηγος (ε.α.) Αντώνης Βασιλείου*.
Το μόνο που γνωρίζουν αρκετοί σύγχρονοι Έλληνες για τον Έβρο, είναι η γνωστή απειλή της εκάστοτε εξουσίας «Θα σε στείλω εξορία στον Έβρο» και τίποτε περισσότερο.
Διάβασα πολλά αυτές τις ημέρες για την κατάληψη ή καταπάτηση Ελληνικού εδάφους από τούρκους στρατοχωροφύλακες, για Συνθήκη της Λωζάνης, για επιτροπή συνόρων, για κατασκευή φράχτη και άλλα διάφορα που δημιουργούν σύγχυση και ανησυχία στον Έλληνα αναγνώστη.
Η Έλληνο – Τουρκική μεθόριος μήκους 203 χλμ. στη Θράκη οροθετήθηκε οριστικά με τη Συνθήκη της Λωζάνης η οποία υπογράφηκε στη Λωζάνη της Ελβετίας στις 24 Ιουλίου 1923 από την Ελλάδα, την Τουρκία και τις άλλες χώρες που πολέμησαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και την Μικρασιατική εκστρατεία (1919-1922) και συμμετείχαν στην Συνθήκη των Σεβρών συμπεριλαμβανομένης και της Σοβιετικής Ένωσης.
Συγκεκριμένα στην παράγραφο 2 του άρθρου 2 της συνθήκης αναφέρεται:
Σύνορα Ελλάδος – Τουρκίας στη Θράκη
• Από το σημείο ενώσεως των συνόρων Τουρκίας, Βουλγαρίας και Ελλάδος μέχρι της συμβολής του Άρδα και του Έβρου: ο ρους του Έβρου.
• Εκείθεν προς τα άνω του Άρδα μέχρι σημείο επί του ποταμού τούτου ορισθησομένου επί του εδάφους εγγύτατα προς το χωρίον Τσουρέκ‐κιοϊ: ο ρους του Άρδα.
• Εκείθεν Νοτιοανατολικώς μέχρι σημείου επί του Έβρου εις απόστασιν ενός χιλιομέτρου προς τα κάτω του Βόσνα κιοϊ: γραμμή αισθητώς ευθεία αφίνουσα εν Τουρκία το χωρίον Βόσνα‐κιοϊ. Το χωρίον Τσουρέκ‐κιοϊ θα παραχωρηθή εις την Ελλάδα ή εις την Τουρκίαν, καθʹ όσον η πλειονότης του πληθυσμού ήθελεν αναγνωρισθή ελληνική ή τουρκική υπό της εν τω άρθρω 5 προβλεπομένης επιτροπής, μη συνυπολογιζομένων των μεταναστευσάντων εις το χωρίον τούτο μετά την 11 ην Οκτωβρίου 1922.
• Εκείθεν μέχρι του Αιγαίου: ο ρους του Έβρου.
Επίσης στο άρθρο 6 της Συνθήκης προβλέπεται ότι, όπου τα σύνορα θα καθορίζονταν από τον ρου ποταμού, αυτά θα ακολουθούσαν για τους μη πλωτούς ποταμούς, όπως ο Έβρος και ο Άρδας, τη μέση γραμμή αυτών.
Για την υλοποίηση της οριογραμμής ορίστηκε τριμελής επιτροπή οροθεσίας με πρόεδρο τον Ολλανδό Συνταγματάρχη F. J. Backer και μέλη τον Τούρκο Συνταγματάρχη Hairoullah bey με 6μελή ομάδα και τον Έλληνα Ταγματάρχη Ε. Μινωτάκη με 8μελή ομάδα. Την 7η Ιουλίου 1925 ξεκίνησαν οι εργασίες χάραξης των ελληνοτουρκικών συνόρων, κατά μήκος του ποταμού Έβρου, οι οποίες ολοκληρώθηκαν με τη σύνταξη και υπογραφή του σχετικού πρωτοκόλλου την 3η Νοε. 1926, στο οποίο πρωτόκολλο έχουν επισυναφθεί λεπτομερείς χάρτες κλίμακος 1:25000.
Από τις πρώτες αποφάσεις της επιτροπής ήταν ότι η μεθόριος ΔΕΝ θα ακολουθούσε τις εκάστοτε μετατοπίσεις της κοίτης του ποταμού, αλλά θα καθοριζόταν με βάση την κοίτη που υπήρχε το 1926.
Κατόπιν μακρών διαβουλεύσεων, η επιτροπή κατέληξε στην υπογραφή στην Αθήνα την 3η Νοεμβρίου 1926, σχετικού πρωτοκόλλου με το οποίο καθορίστηκε λεπτομερώς η περιγραφή και η χάραξη της Ελληνοτουρκικής μεθορίου, με συντεταγμένες και σταθερά σημεία.
Επειδή με το πέρασμα του χρόνου οι πλημμύρες του Έβρου είχαν ως αποτέλεσμα πολλά από τα ορόσημα της οροθετήσεως του 1926 να καταστραφούν, έγιναν πολλές προσπάθειες να συντηρηθούν, με πιο σοβαρή αυτή που κατέληξε μεν την 7η Δεκεμβρίου 1971 στην υπογραφή του «Πρωτοκόλλου περί διαφυλάξεως, ελέγχου, συντηρήσεως και αποκαταστάσεως των οροσήμων επί της ελληνοτουρκικής μεθορίου», πλην όμως μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η Τουρκία έχει επικυρώσει αυτό το Πρωτόκολλο.
Σχετικά με το πρόσφατο μεθοριακό επεισόδιο σε περιοχή του Έβρου και σύμφωνα με τις ελάχιστες πληροφορίες που ήρθαν στην επιφάνεια, εκτιμώ ότι η Τουρκία βλέποντας ότι η Ελλάδα προτίθεται να κλείσει όλα τα σημεία εισόδου μεταναστών και επειδή αυτή την περίοδο λόγω του κορωνοϊού δεν μπορεί να οργανώσει κάτι ανάλογο με αυτό του περασμένου Φεβρουαρίου στις Καστανιές, προσπάθησε με την ενέργεια αυτή που κινείται στο όριο παραμεθορίου επεισοδίου, να κερδίσει χρόνο παρεμποδίζοντας τις εργασίες της Ελλάδας.
Έτσι εικάζεται ότι, όταν μηχανήματα του Ελληνικού Στρατού κινήθηκαν στην προαναφερθείσα περιοχή εντός του Ελληνικού εδάφους και αποψίλωσαν τη θέση κατασκευής του φράχτη, έστειλαν άοπλο προσωπικό της στρατοχωροφυλακής και της αστυνομίας και προκάλεσαν την προσωρινή διακοπή των εργασιών. Αν και δεν θέλω να το πιστέψω, αυτό όμως εξάγεται από την ερμηνεία της φωτογραφίας. Διαφορετικά δεν εξηγούνται και οι δύο ρηματικές διακοινώσεις του Ελληνικού ΥΠΕΞ προς την Τουρκία.
Η τουρκική ομάδα φαίνεται να «εισέβαλε» σε περιοχή εντός της Ελληνικής επικράτειας, επειδή η κοίτη του ποταμού όταν υπεγράφη η Συνθήκη της Λωζάνης το 1923 και όταν οροθετήθηκαν από την αρμόδια επιτροπή τα σύνορα το 1926, ήταν ανατολικά της συγκεκριμένης περιοχής.
Δυστυχώς η χώρα μας όχι μόνο δεν αντέδρασε με αποφασιστικότητα να συλλάβει τους εισβολείς, όπως έκαναν οι Τούρκοι στις Καστανιές του Έβρου, όπου συνέλαβαν τους δύο Έλληνες στρατιωτικούς, αλλά ακούστηκαν διαφορετικές εκδοχές – δικαιολογίες του συμβάντος. Κάτι ανάλογο δηλαδή με το συμβάν του τουρκικού ερευνητικού σκάφους Oruc Reis, που το έφερε ο «κακός καιρός» εντός του FIR (!!!) μας. Η αλήθεια ευτυχώς δεν κρύβεται με ανακρίβειες και εκνευρισμούς και καλόν είναι η χώρα μας να αποκτήσει κάποτε αποφασιστική ηγεσία.
Όπως προαναφέρθηκε, τα σύνορα στον Έβρο ορίστηκαν με τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923, την οποία η Τουρκία προσπαθεί να βρει ευκαιρία να την αναθεωρήσει και για αυτό απαιτείται μεγάλη προσοχή στη διαχείριση του θέματος, γιατί το ξήλωμα του πουλόβερ από μικρές κλωστές αρχίζει.
Είναι βέβαιο ότι ο Ερντογάν θα προσπαθήσει με νύχια και με δόντια να διατρήσει τον Έβρο και για αυτό πρέπει να ολοκληρωθεί τάχιστα η τοποθέτηση του φράχτη σε όλα ανεξαιρέτως τα χερσαία τμήματα της μεθορίου και τα περάσματα του ποταμού. Επίσης είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο σουλτανίσκος θα προσπαθήσει με κάθε μέσο να κερδίσει χρόνο, καθυστερώντας τις εργασίες τοποθέτησης του φράχτη μέχρι να οργανωθεί ξανά και να μας στείλει τις νέες ορδές των μεταναστών πάσης φύσεως, με στόχο να αποσταθεροποιήσει τη χώρα μας.
Υπάρχει απόλυτη εμπιστοσύνη στην ετοιμότητα και αποτελεσματικότητα των Ενόπλων μας Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας. Αυτό που χρήζει βελτίωσης είναι ο χρόνος λήψεως αποφάσεων από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία της χώρας.
Φύλακες γρηγορείτε γιατί οι καιροί ου μενετοί !!!
* Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ.