Ο κοροναϊός έχει σκοτώσει τόσους πολλούς ανθρώπους στο Ιράν που η χώρα κατέφυγε σε μαζικούς ενταφιασμούς. Αλλά στο γειτονικό Ιράκ, ο αριθμός είναι μικρότερος του 100. Οι ειδικοί προσπαθούν να καταλάβουν γιατί ο κοροναϊός είναι τόσο ιδιαίτερος, γράφουν οι New York Times σε ένα αφιέρωμα τους στην πανδημία.
Η Δομινικανή Δημοκρατία ανέφερε σχεδόν 7.600 κρούσματα του ιού. Από την άλλη πλευρά των συνόρων, η Αϊτή κατέγραψε περίπου 85.
Στην Ινδονησία, πιστεύεται ότι χιλιάδες πέθαναν λόγω του κοροναϊού. Στην γειτονική Μαλαισία, ο αυστηρός εγκλεισμός συγκράτησε τον αριθμό των θανόντων στους 100.
Ο κοροναϊός άγγιξε σχεδόν όλες τις χώρες της γης, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Παγκόσμιες μητροπόλεις, όπως η Ν. Υόρκη, το Παρίσι και το Λονδίνο, έχουν καταστραφεί, ενώ άλλες μεγαλουπόλεις, όπως το Μπανγκόκ, η Βαγδάτη, το Νέο Δελχί και το Λάγος, έχουν μέχρι στιγμής σωθεί.
Το ερώτημα γιατί ο ιός κατέκλυσε ορισμένα μέρη και άφησε σχεδόν ανέγγιχτα άλλα, είναι ένα παζλ που γέννησε πολλές θεωρίες και εικασίες, αλλά καμία οριστική απάντηση. Αυτή η γνώση θα βοηθούσε να καταλάβουμε τον καλύτερο τρόπο με τον οποίο μπορούμε να προστατευθούμε, να καθορίσουμε ποιοι κινδυνεύουν και να γνωρίσουμε πότε μπορούμε να ξαναβγούμε πλήρως ασφαλείς.
Εκατοντάδες ήδη μελέτες, σε όλον κόσμο, είναι σε εξέλιξη, με στόχο να εξετάσουν πώς τα δημογραφικά στοιχεία, οι προϋπάρχουσες συνθήκες και η γενετική μπορούν να επηρεάσουν αυτή τη μεγάλη διακύμανση .
Πολλές αναπτυσσόμενες χώρες με ζεστά κλίματα και νεαρούς πληθυσμούς ξέφυγαν από τα χειρότερα, κάτι το οποίο υποδηλώνει ότι η θερμοκρασία και τα δημογραφικά στοιχεία θα μπορούσαν να είναι παράγοντες. Χώρες, όμως, όπως το Περού, η Ινδονησία και η Βραζιλία, τροπικές χώρες που μαστίζονται από την πανδημία, ανατρέπουν το προηγούμενο συμπέρασμα.
Δρακόντεια μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και πρώιμου εγκλεισμού ήταν σαφέστατα αποτελεσματικά, αλλά ούτε η Μιανμάρ, ούτε η Καμπότζη είχαν τέτοια μέτρα και, ωστόσο, ανέφεραν λίγα μόνο κρούσματα.
Μία θεωρία αναπόδεικτη, αλλά αδύνατη να αντικρουστεί: ίσως ο ιός απλά δεν έχει ακόμη φτάσει σε αυτές τις χώρες. Η κατάσταση στη Ρωσία και την Τουρκία φαινόταν εξαιρετική, έως ότου ξαφνικά αποδείχθηκε ότι δεν ήταν.
Ο χρόνος μπορεί ακόμη να αποδειχθεί ως ο μεγαλύτερος κριτής: η ισπανική γρίπη που ξέσπασε στις ΗΠΑ το 1918 φάνηκε να εξασθενεί μόνο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και επέστρεψε με πιο θανατηφόρα ένταση το φθινόπωρο, και ένα τρίτο κύμα την επόμενη χρονιά.«Βρισκόμαστε πραγματικά στην αρχή αυτής της νόσου», δήλωσε ο Δρ. Ashish Jha, διευθυντής του Παγκόσμιου Ερευνητικού Ινστιτούτου Έρευνας Υγείας του Χάρβαρντ. «Εάν επρόκειτο για ένα παιχνίδι μπέιζμπολ, θα ήταν ο δεύτερος γύρος και δεν υπάρχει κανένας λόγος να σκεφτούμε ότι, έως τον ένατο γύρο, ο υπόλοιπος κόσμος δεν θα μολυνθεί».
Οι γιατροί που μελετούν τις μολυσματικές νόσους σε όλον τον κόσμο δηλώνουν ότι δεν διαθέτουν αρκετά στοιχεία για μία πλήρη επιδημιολογική εικόνα, και ότι τα κενά στις πληροφορίες από πολλές χώρες καθιστούν επικίνδυνη την εξαγωγή συμπερασμάτων. Ο αριθμός των τεστ σε πολλά μέρη είναι αξιοθρήνητος, οδηγώντας σε τεράστιες υποτιμήσεις της προόδου του ιού, και οι θάνατοι σχεδόν σίγουρα υποτιμώνται.
Οι συνεντεύξεις με περισσότερες από δύο δωδεκάδες ειδικούς στον τομέα μολυσματικών ασθενειών, υπεύθυνους υγείας, επιδημιολόγους και ακαδημαϊκούς, σε όλον τον κόσμο, προτείνουν τέσσερις βασικούς παράγοντες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν να εξηγήσουμε πού ο ιός ευδοκιμεί και πού όχι: τα δημογραφικά στοιχεία, ο πολιτισμός, το περιβάλλον και η ταχύτητα των κυβερνητικών απαντήσεων.
Κάθε πιθανή εξήγηση συνοδεύεται από σημαντικές επιφυλάξεις και αντιφατικά αποδεικτικά στοιχεία. Εάν ένας γηράσκων πληθυσμός είναι ο πιο ευάλωτος, τότε π.χ., η Ιαπωνία θα έπρεπε να βρίσκεται στην κορυφή του καταλόγου. Είμαστε μακριά από αυτό. Παρόλα αυτά, αυτοί είναι οι παράγοντες που οι ειδικοί θεωρούν ως τους πιο πειστικούς.
Η Δύναμη της Νεότητας
Πολλές χώρες που ξέφυγαν έχουν σχετικά νεότερους πληθυσμούς. Οι νέοι άνθρωποι είναι πιθανότερο να παρουσιάσουν ήπια ή ασυμπτωματικά κρούσματα που είναι λιγότερο μεταδοτικά σε άλλους, είπε ο Robert Bollinger, καθηγητής μολυσματικών ασθενειών στην Ιατρική Σχολή του Johns Hopkins. Και, είναι λιγότερο πιθανό να έχουν προβλήματα υγείας, τα οποία μπορούν να καταστήσουν τον κορωναϊό ιδιαίτερα θανατηφόρο, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ..
Η Αφρική -με περίπου 45.000 καταγεγραμμένα κρούσματα, ελάχιστο ποσοστό σε σχέση με τους 1.3 δισεκατομμύρια κατοίκους της- είναι η νεότερη ήπειρος του κόσμου, με περισσότερο από 60% του πληθυσμού της κάτω των 25 ετών. Στην Ταϋλάνδη και τη Νατζάφ, του Ιράκ, οι τοπικοί υπεύθυνοι σε θέματα υγείας διαπίστωσαν ότι η ηλικιακή ομάδα 20-29 ετών είχε το υψηλότερο ποσοστό μόλυνσης, αλλά συχνά εμφάνισε λίγα συμπτώματα.
Αντίθετα, ο μέσος όρος ηλικίας στην Ιταλία, μία από τις βαρύτερα πληγείσες χώρες, είναι άνω των 45 ετών. Η μέση ηλικία αυτών που πέθαναν από τον κορωναϊό-19 (COVID-19), ήταν γύρω στα 80.
Στη Σιγκαπούρη και τη Σαουδική Αραβία, π.χ., οι περισσότερες από τις λοιμώξεις εμφανίζονται μεταξύ των αλλοδαπών μεταναστών εργαζομένων, πολλοί από τους οποίους ζουν σε κοιτώνες πολύ μικρής χωρητικότητας. Πάντως, πολλοί από αυτούς τους εργαζόμενους είναι νέοι και εύρωστοι, και δεν χρειάστηκε η νοσηλεία τους.
Μαζί με τη νεότητα, η σχετικά καλή υγεία μπορεί να μειώσει τον αντίκτυπο του ιού μεταξύ των προσβεβλημένων ατόμων, ενώ ορισμένες προϋπάρχουσες συνθήκες -κυρίως η υπέρταση, ο διαβήτης και η παχυσαρκία- μπορούν να επιδεινώσουν την κατάσταση, δηλώνουν οι ερευνητές στις ΗΠΑ.
Υπάρχουν αξιοσημείωτες εξαιρέσεις στη δημογραφική θεωρία. Η Ιαπωνία, με το γηραιότερο στον κόσμο μέσο πληθυσμό, έχει καταγράψει λιγότερους από 520 θανάτους. Η περιοχή Γκουάγιας, στη Δημοκρατία του Ισημερινού (Εκουαδόρ) -το επίκεντρο μιας επιδημίας που μπορεί να έχει φτάσει έως και τους 7.000 νεκρούς- είναι μία από τις νεότερες της χώρας, με το 11% μόνο των κατοίκων της άνω των 60 ετών.
Και, ο Δρ. Jha του Χάρβαρντ προειδοποιεί ότι ορισμένοι νέοι που δεν παρουσιάζουν συμπτώματα, είναι, επίσης, πολύ μεταδοτικοί για λόγους που δεν είναι πολύ κατανοητοί.
Η Πολιτιστική Απόσταση
Πολιτισμικοί παράγοντες, όπως η κοινωνική αποστασιοποίηση σε ορισμένες κοινωνίες, μπορούν να προσφέρουν περισσότερη προστασία, δήλωσαν οι επιδημιολόγοι.
Στην Ταϋλάνδη και την Ινδία, όπου οι αριθμοί των κρουσμάτων είναι σχετικά χαμηλοί, οι άνθρωποι χαιρετιούνται από απόσταση, με τις παλάμες ενωμένες όπως στην προσευχή. Στην Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, οι άνθρωποι υποκλίνονται, και πολύ πριν από την εμφάνιση του κορωναϊού, συνήθιζαν να φορούν μάσκες προσώπου, όταν ένιωθαν αδιάθετοι.
Σε μεγάλο μέρος του αναπτυσσόμενου κόσμου, η παράδοση της κατ’οίκον φροντίδας των ηλικιωμένων οδηγεί σε λιγότερα γηροκομεία, τα οποία προκάλεσαν τραγικές απώλειες στη Δύση.
Πάντως, υπάρχουν αξιοσημείωτες εξαιρέσεις στη θεωρία της πολιτιστικής αποστασιοποίησης. Σε πολλά μέρη της Μέσης Ανατολής, όπως στο Ιράκ και τις χώρες του Περσικού Κόλπου, οι άνδρες συχνά αγκαλιάζονται ή ανταλλάσσουν χειραψία κατά τις συναντήσεις τους, αλλά οι περισσότεροι δεν αρρωσταίνουν.
Αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «εθνική αποστασιοποίηση» έχει επίσης αποδειχθεί επωφελές. Χώρες, σχετικά απομονωμένες, έχουν αποκομίσει από την απομόνωσή τους υγειονομικά οφέλη.
Τα απομακρυσμένα έθνη, όπως μερικά στο Νότιο Ειρηνικό και τμήματα της υποσαχάριας Αφρικής, δεν κατακλύστηκαν από επισκέπτες που θα μετέφεραν τον ιό μαζί τους. Οι ειδικοί στον τομέα της υγείας στην Αφρική αναφέρουν τον περιορισμένο αριθμό επικσεπτών από το εξωτερικό, ως ίσως τον κύριο λόγο για το σχετικά χαμηλό ποσοστό μόλυνσης της ηπείρου.
Χώρες -λιγότερο προσβάσιμες, για πολιτικούς λόγους, όπως η Βενεζουέλα, ή λόγω πολεμικών συρράξεων, όπως η Συρία και η Λιβύη- επίσης, έχουν σε μερικό βαθμό προστατευθεί από την έλλειψη επισκεπτών, όπως, άλλωστε, χώρες, όπως ο Λίβανος και το Ιράκ, οι οποίες γνώρισαν εκτεταμένες διαμαρτυρίες τους τελευταίους μήνες.
Η έλλειψη των δημόσιων συγκοινωνιών στις αναπτυσσόμενες χώρες μπορεί, επίσης, να έχει μειώσει την εξάπλωση του ιού.
Θερμότητα και Φως
Η γεωγραφία της επιδημίας -η οποία εξαπλώθηκε ραγδαία κατά τη διάρκεια του χειμώνα σε χώρες με εύκρατο κλίμα, όπως η Ιταλία και οι ΗΠΑ, και ήταν σχεδόν αόρατη στις θερμότερες χώρες, όπως το Τσαντ ή η Γουιάνα- φάνηκε να υποδηλώνει ότι ο ιός δεν ήταν ιδιαίτερα ανθεκτικός στη ζέστη. Άλλοι κορωναϊοί, όπως αυτοί που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα, είναι λιγότερο μεταδοτικοί σε θερμότερα, υγρά, κλίματα.
Οι ερευνητές, όμως, δηλώνουν ότι η άποψη πως μόνο ο ζεστός καιρός μπορεί να απωθήσει τον ιό, είναι ευσεβής πόθος.
Μερικές από τις χειρότερες επιδημίες στον αναπτυσσόμενο κόσμο έπληξαν μέρη, όπως η περιοχή του Αμαζονίου της Βραζιλίας. «Η καλύτερη εικασία είναι ότι οι καλοκαιρινές συνθήκες θα βοηθήσουν, αλλά είναι αδύνατο να οδηγήσουν, μόνες τους, σε σημαντική επιβράδυνση της ανάπτυξης ή σε μείωση των κρουσμάτων», δήλωσε ο Marc Lipsitch, διευθυντής του Κέντρου Δυναμικής Μεταδοτικών Νόσων, στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ.
Ο ιός φαίνεται να είναι τόσο μεταδοτικός, ώστε μετριάζει οποιαδήποτε ευεργετική επίδραση της θερμότητας και της υγρασίας, δήλωσε ο Δρ. Raul Rabadan, πληροφοριακός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια.
Άλλες πτυχές, όμως, των θερμών κλιμάτων (όπως οι άνθρωποι που περνούν περισσότερο χρόνο εκτός κλειστών χώρων) θα μπορούσαν να βοηθήσουν. «Άτομα που ζουν σε εσωτερικούς, κλειστούς, χώρους, ίσως ευνοούν την ανακυκλοφορία του ιού, αυξάνοντας, έτσι, τον κίνδυνο προσβολής από τη νόσο», δήλωσε ο κ. Car του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Νανιάνγκ («Nanyang»).
Οι υπεριώδεις ακτίνες του άμεσου ηλιακού φωτός αναστέλλουν τον κορωναϊό, σύμφωνα με μία μελέτη οικολογικών μοντέλων, στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ. Επομένως, επιφάνειες σε ηλιόλουστα μέρη μπορούν να είναι λιγότερο πιθανές να παραμείνουν μολυσμένες, αλλά η μετάδοση γίνεται γενικά μέσω της επαφής με ένα προσβεβλημένο άτομο, όχι αγγίζοντας μία επιφάνεια.
Κανείς επιστήμονας δεν έχει προτείνει -όπως ο Πρόεδρος Τραμπ- ότι η ακτινοβολία του φωτός θα μπορούσε να είναι μία αποτελεσματική θεραπεία. Και, οι τροπικές συνθήκες ίσως έχουν παρασύρει κάποιους ανθρώπους σε μία ψευδή αίσθηση της ασφάλειας.
«Οι άνθρωποι έλεγαν: “Έχει ζέστη εδώ, τίποτα δεν θα συμβεί σε μένα”», δήλωσε η Δρ. Doménica Cevallos, ιατρική ερευνήτρια στο Εκουαδόρ που δοκιμάζεται. «Μερικοί μάλιστα έβγαιναν εσκεμμένα, για να κάνουν ηλιοθεραπεία, πιστεύοντας ότι αυτό θα τους προστάτευε από τη μόλυνση».
Πρώιμοι και Αυστηροί Εγκλεισμοί
Χώρες που επέβαλαν πρώιμο εγκλεισμό, όπως το Βιετνάμ και η Ελλάδα, κατάφεραν να αποφύγουν την ανεξέλεγκτη μετάδοση, και τούτο αποτελεί απόδειξη της δύναμης της αυστηρής κοινωνικής αποστασιοποίησης και της καραντίνας στον περιορισμό του ιού.
Στην Αφρική, χώρες με πικρή εμπειρία με τους δολοφόνους, όπως τον H.I.V, την ανθεκτική στα φάρμακα φυματίωση και τον Έμπολα, γνώριζαν τη διαδικασία που έπρεπε να ακολουθήσουν και αντέδρασαν άμεσα. Το προσωπικό του αεροδρομίου από τη Σιέρρα Λεόνε έως την Ουγκάντα, θερμομετρούσε (αν και αποδείχθηκε λιγότερο αποτελεσματικό μέτρο), έπαιρνε τα στοιχεία επικοινωνίας και φορούσε μάσκες προσώπου αρκετό καιρό πριν από τη λήψη, από τους ομολόγους τους στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, τέτοιων προφυλάξεων.
Η Σενεγάλη και η Ρουάντα έκλεισαν τα σύνορά τους και ανακοίνωσαν απαγόρευση κυκλοφορίας, όταν ακόμη είχαν πολύ λίγα κρούσματα. Τα υπουργεία Υγείας άρχισαν νωρίς την ιχνηλάτηση επαφών.
Η Σιέρρα Λεόνε ενεργοποίησε τα Πρωτόκολλα Ελέγχου Μολυσματικών Ασθενειών που είχε θεσπίσει μετά την έξαρση του Έμπολα το 2014, όταν πέθαναν σχεδόν 4.000 άνθρωποι. Η κυβέρνηση δημιούργησε Κέντρα Επιχειρήσεων Έκτακτης Ανάγκης σε κάθε περιοχή και προσέλαβε 14.000 δημοτικούς υπαλλήλους στον τομέα της υγείας, εκ των οποίων οι 1500 καταρτίστηκαν ως ιχνηλάτες επαφών, μολονότι η Σιέρρα Λεόνε έχει μόνο 155 περίπου επιβεβαιωμένα κρούσματα.
Δεν είναι, ωστόσο, σαφές ποιος θα πληρώσει τους μισθούς τους ή τα έξοδά τους, όπως τις μοτοσικλέτες και τα αδιάβροχα, για να παραμείνουν σε λειτουργία κατά τη διάρκεια της επόμενης περιόδου των βροχών.
Η Ουγκάντα, η οποία, επίσης, υπέφερε από τη μετάδοση του Έμπολα, απομόνωσε αμέσως σε καραντίνα τους ταξιδιώτες από το Ντουμπάι, μετά την άφιξη, από εκεί, του πρώτου κρούσματος κορωναϊού. Οι αρχές εντόπισαν, επίσης, περίπου 800 άλλους, οι οποίοι είχαν ταξιδέψει από το Ντουμπάι τις προηγούμενες εβδομάδες.
Οι υγειονομικές αρχές της Ουγκάντα κάνουν, επίσης τεστ σε 1000 οδηγούς φορτηγών την ημέρα. Πολλοί από αυτούς, όμως, που βρίσκονται θετικοί, έχουν έρθει από την Τανζανία και την Κένυα, χώρες που δεν παρακολουθούν το θέμα τόσο επιθετικά. Αυτό οδηγεί στο φόβο ότι ο ιός διαπερνά τα πορώδη σύνορα.
Απαγορεύσεις κυκλοφορίας, θρησκευτικών τελετών και παρακολούθησης αθλητικών εκδηλώσεων, λειτουργούν καλά, δηλώνει ο Π.Ο.Υ. Μετά το κλείσιμο για περισσότερο από ένα μήνα, των εθνικών συνόρων, των σχολείων και της πλειονότητας των επιχειρήσεων, οι χώρες από την Ταϋλάνδη έως την Ιορδανία είδαν την πτώση του αριθμού νέων κρουσμάτων.
Στη Μέση Ανατολή, το καθολικό κλείσιμο τζαμιών, ναών και εκκλησιών έγινε σχετικά νωρίς και μάλλον βοήθησε στην αναχαίτιση της εξάπλωσης σε πολλές χώρες.
Αξιοσημείωτη εξαίρεση ήταν το Ιράν, το οποίο δεν έκλεισε μερικούς από τους μεγαλύτερους ναούς του, έως τις 18 Μαρτίου, έναν, δηλαδή, ολόκληρο μήνα μετά την καταγραφή του πρώτου κρούσματος στην πόλη προσκυνήματος του Κομ. Η επιδημία εξαπλώθηκε γρήγορα από εκεί, σκοτώνοντας χιλιάδες ανθρώπους στη χώρα και διασπείροντας τον ιό, πέρα από τα σύνορα, κατά την επιστροφή των προσκυνητών στο σπίτι τους.
Όσο κι αν οι εγκλεισμοί είναι αποτελεσματικοί, στις χώρες που στερούνται ισχυρού δικτύου κοινωνικής ασφάλειας και σε κείνες όπου οι περισσότεροι άνθρωποι απασχολούνται στην άτυπη οικονομία, θα είναι δύσκολη η μακροχρόνια διατήρηση της εντολής για κλείσιμο των επιχειρήσεων και παραμονής στο σπίτι. Όταν οι άνθρωποι υποχρεούνται να επιλέξουν μεταξύ κοινωνικής αποστασιοποίησης και σίτισης των οικογενειών τους, επιλέγουν την τελευταία.
Απρόσμενα ορισμένες χώρες, όπου οι αρχές αντέδρασαν καθυστερημένα και με διακοπτόμενη εφαρμογή της απαγόρευσης κυκλοφορίας, εμφανίζονται να έχουν σωθεί. Η Καμπότζη και το Λάος είχαν, αμφότερα, ένα σύντομο κύμα λοιμώξεων. Αν και λίγα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης εφαρμόστηκαν, δεν κατεγράφη νέο κρούσμα σε διάστημα τριών περίπου εβδομάδων.
Ο Λίβανος, του οποίου οι Μουσουλμάνοι και Χριστιανοί πολίτες πηγαίνουν συχνά για προσκύνημα στο Ιράν και αντίστοιχα στην Ιταλία -χώρες, όπου ο ιός βρίσκεται σε έξαρση- θα έπρεπε να έχει εμφανίσει υψηλούς αριθμούς μολύνσεων. Δεν έχει, όμως.
Η ζαριά
Τελικά, οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι δεν υπάρχει, ίσως, ένας μόνος λόγος για τον οποίο μερικές χώρες πλήγηκαν και άλλες όχι.
Η απάντηση είναι προφανώς ένας συνδυασμός των παραπάνω παραγόντων, καθώς και ένας άλλος που αναφέρθηκε στους New York Times από τους ερευνητές: η καθαρή τύχη.
Χώρες με την ίδια κουλτούρα και το ίδιο κλίμα θα μπορούσαν να έχουν πολύ διαφορετικά αποτελέσματα, εάν ένα μολυσμένο άτομο παρευρίσκεται σε μία μεστή από κόσμο κοινωνική εκδήλωση, κάτι το οποίο την καθιστά την αποκαλούμενη από τους ερευνητές «εκδήλωση υπερ-διάδοσης».
Αυτό συνέβη, όταν ένας επιβάτης μόλυνε 634 ανθρώπους στο κρουαζιερόπλοιο «Diamond Princess» στα ανοικτά των ιαπωνικών ακτών, όταν ένας νοσών επισκέπτης παρευρέθη σε μία μεγάλη κηδεία στο Άλμπανι, της Γεωργίας, και όταν μία 61χρονη γυναίκα πήγε στην εκκλησία στο Νταεγκού («Daegu») της Νότιας Κορέας, εξαπλώνοντας τη νόσο σε εκατοντάδες πιστούς και, στη συνέχεια, σε χιλιάδες άλλους Κορεάτες.
Επειδή ένα μολυσμένο άτομο μπορεί να μην εμφανίσει συμπτώματα για μία ή δύο εβδομάδες, ίσως και καθόλου, η νόσος εξαπλώνεται απαρατήρητα και φαινομενικά τυχαία.
Κάποιες χώρες που θα έπρεπε να έχουν πληγεί, δεν έχουν, αφήνοντας, έτσι, τους ερευνητές να ξύνουν τα κεφάλια τους.
Η Ταϋλάνδη ανέφερε το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα κορωναϊού εκτός Κίνας, στα μέσα Ιανουαρίου, από έναν ταξιδιώτη από την Ουχάν, την κινέζικη πόλη, όπου πιστεύεται ότι ξεκίνησε η πανδημία. Κατά τη διάρκεια εκείνων των κρίσιμων εβδομάδων, η Ταϋλάνδη συνέχισε να υποδέχεται την εισροή Κινέζων επισκεπτών. Για κάποιο λόγο, αυτοί οι τουρίστες δεν ξεκίνησαν εκθετική τοπική μετάδοση του ιού.
Και, όταν οι χώρες πράττουν όλα τα λαθεμένα πράγματα και ακόμη και τότε καταλήγουν να μη προσβάλλονται από τον ιό, όπως θα περίμενε κανείς, άντε να καταλάβατε τι συμβαίνει.
«Στην Ινδονησία, έχουμε έναν υπουργό Υγείας που πιστεύει η προσευxή αντιμετωπίζει τον κορωναϊό και κάνουμε πολύ λίγα τεστ», δήλωσε ο Δρ. Pandu Riono, εξειδικευμένος σε θέματα μεταδοτικών νόσων, στο Πανεπιστήμιο της Ινδονησίας. «Είμαστε τυχεροί, όμως, έχουμε τόσα πολλά νησιά στη χώρα μας που περιορίζουν μάλλον την εξάπλωση. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο που κάνουμε σωστά», πρόσθεσε.