Τουρκικά drones καθοδηγούν τη ρίψη δακρυγόνων στον Εβρο και αναζητούν περάσματα στην ελληνική συνοριογραμμή. Παραβιάζουν τον ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο στο Αιγαίο και συνοδεύουν τα «πειρατικά» της Αγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο. Πετούν πάνω από τα Κατεχόμενα στην Κύπρο και «παρενοχλούν» αεροσκάφη. Αναζητούν τις θέσεις των αντιαεροπορικών στα ελληνικά νησιά και πολεμούν σε Λιβύη, Συρία και Ιράκ, ενάντια στον Χάφταρ, στον Ασαντ και στους Κούρδους.
Μη επανδρωμένο αλλά επικίνδυνο, το «μακρύ χέρι» της τουρκικής πολεμικής μηχανής πλέον βρίσκεται παντού. Εάν πιστέψουμε τα στοιχεία, τότε η Τουρκία διατηρεί σήμερα έναν στόλο από συνολικά περίπου 1.000 drones και UAV (μη επανδρωμένα αεροσκάφη), τα περίπου 100 από τα οποία είναι μάλιστα μεγάλα σε μέγεθος (Bayraktar, Anka) και μπορούν να πραγματοποιούν αποστολές στο εξωτερικό, σε απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων από τα κέντρα ελέγχου. Το ιδιαίτερο με αυτόν τον στόλο είναι ότι είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου τουρκικής κατασκευής. Ελέγχεται, δε, σε σημαντικό βαθμό από έναν 41χρονο ιδιώτη ονόματι Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, ο οποίος τυγχάνει και… γαμπρός του Ερντογάν.
Ο «θρύλος» θέλει τον Μπαϊρακτάρ να παρουσιάζει σε Τούρκους αξιωματούχους τα σχέδιά του για την παραγωγή drones για πρώτη φορά το 2005, όντας φοιτητής τότε ακόμη ο ίδιος (διδακτορικός στο MIT). Δεκαπέντε χρόνια μετά, εκείνος βρίσκεται πλέον να προμηθεύει με φονικά UAV τις τουρκικές Ενοπλες Δυνάμεις μέσω της εταιρείας Baykar Makina, έχοντας εν τω μεταξύ παντρευτεί και τη μικρότερη από τις δύο κόρες του Ερντογάν. Τα φονικά drones του Μπαϊρακτάρ φέρουν μάλιστα και το όνομα… Bayraktar.
«Τα μη επανδρωμένα μέσα κινούνται με μικρή ταχύτητα σε χαμηλό ύψος και έχουν μικρό θερμικό αποτύπωμα, με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολος ο εντοπισμός τους από την αεράμυνα. Κατά συνέπεια, είναι εφικτή η πρόκληση σημαντικού πλήγματος στον αντίπαλο με χαμηλό κόστος και χωρίς να διακυβεύεται η απώλεια ανθρώπινης ζωής. Η Τουρκία έχει επενδύσει σε αυτήν την τεχνολογία και έχει αποκτήσει ένα τακτικό πλεονέκτημα έναντι της Ελλάδας» σημειώνουν, μιλώντας στο «Εθνος της Κυριακής», πηγές προερχόμενες από τον ευρύτερο χώρο των Ενόπλων Δυνάμεων.
Παραβιάσεις στο Αιγαίο
Είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια οι Τούρκοι πραγματοποιούν παραβιάσεις στο Αιγαίο όχι μόνο με μαχητικά αλλά και με drones (από τη βάση του Νταλαμάν, απέναντι από τη Ρόδο), τα οποία μάλιστα η ελληνική πλευρά αναχαιτίζει κατά τρόπο δυσανάλογα κοστοβόρο, απογειώνοντας F-16. Σε αναχαιτήσεις τουρκικών UAV θα μπορούσαν, ωστόσο, να αρχίσουν να προβαίνουν στο μέλλον και ελικόπτερα τύπου Kiowa Warrior, ειδικά εάν εκείνα εξοπλιστούν κατάλληλα και «διασπαρούν» σε νησιά του Αιγαίου, ενώ κάτι ανάλογο λέγεται ότι θα μπορούσαν να κάνουν και εκπαιδευτικά ελικοφόρα τύπου T-6A TEXAN II, εάν τροποποιηθούν.
…αναζητώντας τα αντιαεροπορικά της Ελλάδας
Από εκεί και πέρα ωστόσο, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Τουρκίας δεν προβαίνουν μόνο σε παραβιάσεις. «Τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι πτήσεις τουρκικών UCAV (μη επανδρωμένων μαχητικών αεροσκαφών) κατά μήκος της μικρασιατικής ακτής. Αδιαμφισβήτητα, μεταξύ άλλων, επιχειρούν να εντοπίσουν τις θέσεις των ελληνικών αντιαεροπορικών συστημάτων και κυρίως των SA-8b Gecko τα οποία σταθμεύουν στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου» σημειώνει από την πλευρά του, μιλώντας στο «Εθνος της Κυριακής», ο Νικόλαος Παούνης, διεθνολόγος, ερευνητής στο Ελληνικό Κέντρο Ελέγχου Οπλων (ΕΚΕΟ) και διδάκτορας ΕΚΠΑ (e-learning). Ο κ. Παούνης διευκρινίζει όμως παράλληλα και κάτι άλλο: ότι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Τουρκίας δεν είναι απαραίτητο να παραβιάσουν τον ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο για να μπορέσουν να «δουν» εντός των ελληνικών συνόρων. Με τις κάμερες και τα όργανα που φέρουν, είναι σε θέση να «φωτογραφίζουν» την ελληνική πλευρά ακόμη και από απόσταση κάποιων χιλιομέτρων, κινούμενα στα όρια του τουρκικού εναέριου χώρου, αν και είναι προφανές ότι η ευκρίνεια όσων καταγράφονται επηρεάζεται από την απόσταση.
Οι βάσεις των τουρκικών UAV
Τα UAV που στέλνει η Τουρκία στο Αιγαίο απογειώνονται από τη βάση του Νταλαμάν, ενώ όσα εμφανίζονται να πετούν βορειότερα, προς την περιοχή του Εβρου, έχουν ξεκινήσει τις πτήσεις τους από τα Δαρδανέλια και το αεροδρόμιο του Τσανάκαλε, όπου έχει την έδρα της και η 313th Naval UAV-S Unmanned Aerial Vehicle Fleet Command. Τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη που πετούν στη Συρία θα μπορούσαν να έχουν απογειωθεί από το Γκαζιαντέπ ή το Ιντσιρλίκ, ενώ όσα πετούν στο Βόρειο Ιράκ από τις «βάσεις» σε Σιρνάκ και Χακάρι. Κοντά στα μέτωπα της Συρίας και του Ιράκ βρίσκεται και η αεροπορική βάση του Μπατμάν, όπου έχει την έδρα της η 14th UAV Systems Base Command.
Οσον αφορά τώρα το συνολικό μέγεθος του στόλου των τουρκικών drones, η γείτονα χώρα εμφανιζόταν μέχρι πρότινος να διαθέτει περίπου 80 με 90 UAV τύπου Bayraktar TB2 (της εταιρείας Baykar Makina, ιδιοκτησίας του Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, γαμπρού του Ερντογάν) και άλλα περίπου 15 με 30 τύπου Anka (της κρατικής Turkish Aerospace Industries).Ο λόγος για μια σειρά από μη επανδρωμένα αεροσκάφη μεσαίου υψομέτρου (medium altitude) και μεγάλης αυτονομίας (long endurance), με εμβέλεια περίπου 160 χιλιομέτρων, που φέρουν ή δύνανται να φέρουν όπλα (π.χ. πυραύλους της επίσης τουρκικής Roketsan), κάμερες ικανές να κάνουν αναμετάδοση σε πραγματικό χρόνο, αισθητήρες, ενδεχομένως ακόμη και συστήματα υποκλοπής επικοινωνιών (SIGINT). Τα συγκεκριμένα drones επιχειρούν πλέον σε πολεμικά μέτωπα εκτός των συνόρων, από τη Λιβύη έως και τη Συρία, όχι βέβαια χωρίς απώλειες για τις τουρκικές Ενοπλες Δυνάμεις.
Οι τουρκικές επιχειρήσεις στη Συρία και τα διδάγματα για την Ελλάδα
«Η Τουρκία απώλεσε 12 με 15 UAV σε Συρία και Λιβύη, γεγονός ενδεικτικό των επιχειρησιακών περιορισμών που προκύπτουν από τη μονοδιάστατη χρήση τέτοιων συστημάτων. Τα μέσα αυτά δεν αποτελούν πανάκεια, αν δεν είναι ενταγμένα σε ένα ευρύτερο επιχειρησιακό πλαίσιο το οποίο θα συνδυάζει πληθώρα συστημάτων» δηλώνει ο διεθνολόγος-ερευνητής στο Ελληνικό Κέντρο Ελέγχου Οπλων, Νικόλαος Παούνης. Για τον κ. Παούνη, ωστόσο, τα τουρκικά UAV έχουν σημειώσει -ειδικά στο μέτωπο της Βορειοδυτικής Συρίας και του Ιντλίμπ- και μια σειρά από επιτυχίες, οι «κρίσιμες λεπτομέρειες» των οποίων θα έπρεπε να αναλυθούν/αξιολογηθούν από την πλευρά της Ελλάδας, εάν η τελευταία θέλει να ενισχύσει τη θωράκισή της έναντι των τουρκικών απειλών που εξελίσσονται κλιμακούμενες.
«Το πλέον βασικό στοιχείο το οποίο “επαναχάραξε” τις τακτικές των Τούρκων επιτελών άνωθεν της επαρχίας Ιντλίμπ ήταν το γεγονός ότι η συριακή κυβέρνηση -η Ρωσία στην πραγματικότητα- “έκλεισε” τον εναέριο χώρο πάνω από την περιοχή, απαγορεύοντας τις αεροπορικές επιχειρήσεις εκ μέρους της Τουρκίας. Η Τουρκία υποχρεώθηκε, έτσι, να δώσει έμφαση στη χρήση των εγχώριας κατασκευής UCAV τύπου Bayraktar TB2 και ANKA-S, με στόχο την αναγνώριση και κατάδειξη στόχων αλλά και την απευθείας προσβολή αυτών» σημειώνει ο κ. Παούνης και συνεχίζει: «Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η Τουρκία απέφυγε να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή των ιπταμένων των μαχητικών F-16 και F-4E που θα κινδύνευαν να εκτεθούν στα ρωσικά μέσα τα οποία σταθμεύουν στη Συρία, ενώ παράλληλα εξάσκησε περαιτέρω και τις δεξιότητες των δικών της χειριστών στη χρήση ρομποτικών συστημάτων».
Η Αγκυρα κατάφερε, με άλλα λόγια, αξιοποιώντας τα drones να «παρακάμψει» και τη no-fly zone στη Συρία. Και αυτό διότι, όπως αποδείχθηκε στην πράξη, ένα ή δύο drones δεν αρκούν για να προκαλέσουν την αυτόματη αντίδραση του όποιου αντιπάλου. Ενα ή δύο drones, ωστόσο, αρκούν για να προκαλέσουν απώλειες στα πεδία των μαχών… πλήττοντας στόχους, εντοπίζοντας και υποδεικνύοντας στόχους (για να τους πλήξουν ακολούθως εκ του μακρόθεν το Πυροβολικό και η Αεροπορία) και επιχειρώντας παρεμβολές στα δίκτυα του όποιου εχθρού, όπως έμελλε να αποδειχθεί άλλωστε και στην περίπτωση της Συρίας.
Οι συριακές δυνάμεις του Μπασάρ αλ Ασαντ κατά τη διάρκεια της πρόσφατης οκταήμερης μάχης τους εναντίον των Τούρκων «απώλεσαν περίπου 30 άρματα μάχης, ισάριθμα ΤΟΜΠ/ΤΟΜΑ, περισσότερα από 15 ΠΕΠ και 200 στρατιώτες, ενώ καταρρίφθηκαν 3 αεροσκάφη και 8 ελικόπτερα», όπως σημειώνει ο κ. Παούνης. «Αξιοπρόσεκτη θεωρείται η καταστροφή υπερσύγχρονων αντιαεροπορικών συστημάτων SA-22/Pantsir S1 -τα οποία δέχτηκαν και ηλεκτρονική παρεμβολή- και Pechora 2M/ S-125. Ακόμη μια σημαντική επιχειρησιακή παράμετρος ήταν η κατάρριψη δύο συριακών βομβαρδιστικών Su-24 και ενός εκπαιδευτικού L-39 από τουρκικά F-16 της 192 Μοίρας, τα οποία πραγματοποίησαν βολές πυραύλων AIM-120 Amraam από τις περιοχές του Χατάι, ενώ δηλαδή υπερίπταντο εντός του τουρκικού εναέριου χώρου, εφαρμόζοντας τακτικές BVR (πέραν του οπτικού ορίζοντα) για καταρρίψεις από απόσταση 50 χλμ. (κατά μέσο όρο)».
Ο στόλος με τα μικρά και οι ελληνικές επιλογές
Τα Bayraktar TB2 και τα Anka δεν είναι, ωστόσο, τα μόνα drones που έχει σήμερα στη διάθεσή της η Τουρκία. Υπάρχουν και τα μικρά σε μέγεθος Serce-1 (της Aselsan), Kargu (της STM), Bayraktar Mini (της Baykar Makina) κ.ά., που συνολικά όλα μαζί υπολογίζονται σε περίπου 900 (σύμφωνα με το «Drone Databook» του Bard College). Πώς θα μπορούσε να θωρακιστεί η Ελλάδα απέναντι σε αυτά τα σμήνη των μη επανδρωμένων τουρκικών απειλών; Σχετικές ιδέες πάντως υπάρχουν, όπως άλλωστε και ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται πάνω σε drones (π.χ. η ALTUS LSA), αισθητήρες (όπως η THEON SENSORS) κ.ά. Oσο για τα απαιτούμενα κονδύλια, εκείνα, με δεδομένο ότι τα όποια ελληνικά ή ευρωπαϊκά drones δύνανται να συμβάλουν και στην επιτήρηση συνόρων, θα μπορούσαν να αντληθούν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο για την Αμυνα (EDF) και την PESCO (Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία με στόχο την ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας στην ΕΕ), από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας, ακόμη και από το ΕΣΠΑ